Tüp Bebekte Embriyo Kalitesi

Tüp Bebekte Embriyo Kalitesi

Bir tüp bebek döngüsünü etkileyen çok sayıda faktör olsa da bu faktörlerden en önemlisi belki de embriyo kalitesidir. Ortaya çıkan düşüklerin yaklaşık yüzde 60’ı, embriyodaki anormalliklerden meydana gelmektedir. Tüp bebek tedavisi görüyorsanız en kaliteli embriyoların seçilmesi, başarılı bir gebelik elde edilmesi şansını arttıracaktır.

Tedavi göreceğiniz merkezin, embriyo seçimi üzerinde önemli bir rolü bulunmaktadır. Seçilen embriyoların hangilerinin rahime transfer edileceği ve hangilerinin gerekirse sonraki tedavide kullanılmak üzere dondurularak saklanacağı konuları önemlidir. Embriyo kalitesini seçme süreci biraz karmaşık görünse de her tüp bebek döngüsünde gerçekleşen normal bir süreçtir.

Embriyo nasıl oluşur?

Doğal yollarla gerçekleşen gebelikte sperm, yumurtayı döller ve sonrasında yumurta fallop tüplerine doğru hareket eder. Döllenmiş olan yumurtadaki hücreler bölünür ve rahime ilerlediği sırada büyür. Sonrasında rahime yerleştiğinde büyümeye devam eder. Tüp bebek tedavisinde döllenme süreci ve embriyonun gelişimi laboratuvarda gerçekleşir. Yumurtalar ve sperm bir araya getirilir; sonrasında ise döllenmiş olan yumurtanın bölünme ve gelişme süreci başlar.

Laboratuvarda üç gün gelişen embriyoların bu dönemi, klivaj aşaması olarak isimlendirilir. Bazen ise embriyolar transfer edilmeden önce laboratuvarda beş gün gelişerek blastokist isimli hale gelmelerine izin verilir. Embriyolar hazır hale geldiğinde en kaliteli olan rahime transfer edilir. Normalde ikiden fazla embriyonun transferine izin verilmese de doktorunuzla bu durumu konuşabilirsiniz. Süreçte her şey doğru bir şekilde gerçekleşirse embriyolardan bir tanesi rahminizde tutunarak bebek haline gelecektir.

Tüp bebekte embriyo kalitesi kaç olmalıdır?

Sağlıklı bir gebelik elde edilmesi için en kaliteli embriyonun seçilmesi önemlidir. Bunun için sağlıklı olma ihtimali en yüksek olan embriyolar üç ya da beş günlük embriyolar arasından seçileceği gibi embriyonun çok hızlı ya da çok yavaş gelişip gelişmediğine bakılarak kromozom sorunlarının varlığı konusunda bilgi sahibi olunur.

Tüp bebekte embriyo kalitesi nasıl anlaşılır?

Embriyo değerlendirmesi, klivaj ya da blastokist aşamasında gerçekleştirilebilir. Öncelikle bu iki aşamaya detaylı olarak göz atmamız gerekir.

• Üç günlük embriyo

Yumurta toplanması sürecini tamamladınız ve döllenme gerçekleştikten sonra üçüncü güne geldiniz. Üçüncü güne geldiğinizde embriyolarınız ilk kez değerlendirilecektir. Tüp bebek tedavisi gören kimi çiftlerde üçüncü günde embriyo, rahime transfer edilir.

Peki, üç günlük embriyo tam olarak ne anlama gelmektedir? Bu aşamada, embriyonun içerisindeki hücreler bölünmektedir. Bu aşama, klivaj aşaması olarak isimlendirilmektedir. Embriyolar bu aşamada henüz döllenmemiş olan yumurta ile aynı boyutlarda görünmektedir.

Döllenme gerçekleştikten üç gün sonra güçlü mikroskoplar ile embriyonun morfolojisine (yani yapısına) bakılır. Bu işlem sırasında şunlar değerlendirilir:

• Embriyodaki hücrelerin sayısı
• Embriyonun nasıl göründüğü

Embriyodaki hücre sayısı: Embriyonun 3. güne ulaştığında 6 ila 10’a bölünmesi beklenir. Araştırmalar, bu sayının en ideal olarak 8 olduğunu belirlemiştir (8 ya da daha fazla hücreli olan üç günlük embriyoların daha yüksek canlı doğum oranlarına sahip oldukları görülmüştür).

Ancak bu kural, kaliteli olan tüm embriyolar için mutlaka geçerli değildir. Tüm hücreler aynı anda bölünmedikleri için bazı embriyoların 3, 5 ya da 6 hücresi olabilir. Bu nedenle her ne kadar hücre sayısı genel geçer bir kural olmasa da bir embriyonun hayatta kalıp kalamayacağını gösteren en önemli işaretlerden bir tanesi embriyodaki hücre sayısı olmaktadır.

Embriyonun görünüşü: Üç günlük embriyodaki hücreleri saymak göreceli olarak kolay bir iş olsa da embriyonun görünüşünü değerlendirmek daha zor olabilmektedir. Çünkü bu aşamada embriyoya doğrudan değil yatay olarak bakılır. Üç günlük embriyolar 1 ila 4 (ya da 5) arasında derecelendirilir. Laboratuvarda uygulanan protokole göre dereceler değişebilmekle birlikte 1, en yüksek kaliteyi ifade etmektedir.

O halde bu aşamada embriyonun görünüşünden ne beklenmesi gerekir? Bu aşamada, tüm hücrelerin çekirdeğinin olması ve hücrelerin eşit boyutlarda olması beklenir.

Embriyonun görünüşü değerlendirilirken bölünme süreci de kontrol edilir. Bu ise genelde hücre bölünürken gerçekleştirilir. Yüzde 20’ye kadar gerçekleşen hücre bölünmesinin normal olduğu kabul edilir. Oranların bundan yüksek olması durumunda hücre, içeriğini çok fazla kaybedebilir.

Üç günlük embriyoda bakılması gereken diğer şeyler de şunlar olmaktadır:

Kompaksiyon: Embriyo kompakttır ve sıradaki aşamaya geçmek, yani blastokist olmak için hazırdır.

Sitoplazmik oyuklanma: Hücrenin içeriğinde çöküntü var mı? Bunun embriyo için geldiği anlam konusunda araştırmalar farklı şeyler söylemektedir.

Vakuoller: Sıvı dolu kesecikler bulunuyor mu?

• Beş günlük embriyo

Bazı klinikler ise embriyo transferini, embriyo beşinci güne ulaştığında yapmayı tercih eder. Embriyonuz (yani blastokist) bu aşamada bölünmekle ve hücre sayısını arttırmakla meşguldür. Bu aşamada hücreler arasında şu şekilde bir işbirliği gerçekleşir:

• Hücrelerden bazıları, iç hücre kitlesini (ICM) meydana getirir. Bunlar, fetüse dönüşürler.
• Hücrelerden bazıları, trofektoderm epiteli (TE) meydana getirir. Bunlar, plasentaya ve vücudunuzun gebelik için ihtiyaç duyduğu diğer şeylere dönüşür.

Bu noktada embriyoyu saran kabuk sıkışır ve sınırlarını zorlamaya başlar. Embriyo çatlayarak kendisini rahminize tutunmak için hazır hale getirdiğinde zona pellusida adı verilen kabuğun zarı incelmeye başlar.

Üç günlük embriyoyu değerlendirmenin zor olduğunu düşündüyseniz aslında beş günlük embriyoyu değerlendirmenin daha karmaşık bir işlem olduğunu anlamalısınız. Her tüp bebek merkezinin, embriyo değerlendirmeye yönelik olarak farklı sistemleri bulunabilmektedir.

Beş günlük bir embriyoda şunlar değerlendirilmektedir:

 

Blastokistin genişleme miktarı: Embriyonun ölçülen bölümünün ismi blastosöl olmaktadır. Blastosöl, embriyo içerisinde bulunan sıvı yolu oyuktur. Buradaki derecelendirme 1 ila 6 arasında yapılıyor olup 6, gerçekleşen en fazla gelişmeyi göstermektedir.

İç hücre kitlesi kalitesi: İç hücre kitlesi, fetüsü oluşturmaktadır. Burada derecelendirme A ile C arasında değişmekle birlikte A, en yüksek kaliteyi göstermektedir.

Trofektoderm epiteli kalitesi: Trofektoderm epiteli, plasentayı ve gebelikle ilgili diğer dokuları oluşturur. Burada derecelendirme A ile C arasında değişmekle birlikte A, en yüksek kaliteyi göstermektedir.

Embriyo Kalitesi ve Gebelik Başarısı

Embriyo kalitesi ve gebeliğin elde edilme başarısı ile ilgili çok sayıda araştırma yapılsa da henüz sonuçların ne olduğu konusunda bir görüş birliği bulunmamaktadır. Örneğin, sistoplazmik oyuklanmanın iyi bir şey mi yoksa kötü bir şey mi olduğu konusunda araştırmacılar görüş birliğine varamamışlardır. Ancak bilinmesi gereken şey şudur ki embriyonun kalitesi, o embriyonun geleceği hakkında kesin sonuçları göstermemektedir.

Yani sadece embriyonun kalitesine bakılarak gebelik başarısını tahmin etmek zordur. Bu nedenle umudunuzu kaybetmemeniz gerekir.

Tüp bebekte embriyo kalitesi nasıl arttırılır?

Kaliteli embriyo elde etmek için öncelikle yumurta kalitesini arttırmanız gerekir. Bunun için şunları yapabilirsiniz:

• Sigara içmeyin
• Stresinizi yönetin
• Sağlıklı beslenin
• Normal Vücut Kitle Endeksinize ulaşın
• Kan akışınızı arttırın
• Takviyeler kullanın
• Doğurganlığınızı korumak için yumurtalarınızı dondurun

Sonuç Olarak

Embriyo kalitesi, tüp bebek tedavisi sürecinizde önemli bir konu olmaktadır. Bu nedenle embriyonun kalitesine dikkat edilmesi önemlidir.

Tüp bebek tedavisi sürecinizi yöneten sağlık uzmanları, embriyo transferine farklı faktörlere bakarak karar vereceklerdir. Bu faktörler arasında yaşınız, doğurganlık geçmişiniz, hangi embriyoların transfer edileceği, kaç tane embriyonun transfer edileceği ve başarılı bir gebelik için en uygun günün hangisi olduğu gibi şeyler yer almaktadır.