Azospermi Nedenleri ve Başarı Oranları?

Genel olarak konuşmak gerekirse, bebek sahibi olmak için yaklaşık olarak bir yıl korunmasız olarak cinsel birleşme gerçekleştikten sonra gebelik mümkün olmadıysa çiftlerin kısır oldukları düşünülür. Her ne kadar bu durumu deneyimlemek can sıkıcı olabilse de 100 çiftten 12 ila 13’ünün kısırlık sorunu yaşadıkları düşünülmektedir. Bu çiftlerde kısırlık sorunlarının yarısı, erkek doğurganlığı ile ilgili nedenlerden kaynaklanmaktadır. Azospermi, erkekte görülen kısırlığın nedenlerinden bir tanesi olabilmektedir. Azospermi, menide hiç sperm bulunmaması anlamına gelir. Bu durum, nadir olarak görülmekle birlikte erkeklerin yaklaşık yüzde 1’inde bu sorunun görüldüğü düşünülmektedir.

Sperm olmaması ne demektir?

Vücuttaki işleyiş şu şekildedir: Sperm, testislerde üretilir. Buradan üreme organlarına gider ve sperma yollarında bulunan sıvı ile karışır. Sperm ve bu sıvı birlikte, penisten gelen beyaz ejakülatı, yani meniyi oluşturur.

Azopermi durumunda bu süreçteki yer alan sperm saf dışı kalır. Ejakülasyon gerçekleşebilir, ancak sıvının içerisinde sperm bulunmaz. “Düşük sperm sayısı” terimine aşina olabilirsiniz; ancak azospermi durumunda hiç sperm yoktur.

Azospermi çeşitleri nelerdir?

Üç tür azospermi görülmektedir:

Pre-testiküler azospermi (obstrüktif olmayan): Sperm oluşturmak ile sorumlu olan hormonların üretilmesinde görülen bozukluklar nedeniyle meydana gelir.

Testiküler azospermi (obstüktif olmayan): Testislerin işlevinde ya da yapısında görülen anormallikler nedeniyle meydana gelir.

Post-testiküler azospermi (obstrüktif): Üreme organlarındaki tıkanmaya bağlı olarak ejakülasyonda sorunlar görülmesi halinde meydana gelir.

Azospermi Nedenleri

Azospermi türlerinin her birinin kendine özgü bazı nedenleri vardır. Genelde bunların hepsi Y kromozomunu etkileyen genetik sorunlardan kaynaklanır ve vakaların yüzde 10 ila 15’inde hiç sperm olmamasına ya da düşük sperm sayısına yol açabilir.

Pre-testiküler azospermi: Obstüktif olmayan, yani tıkayıcı olmayan bu azospermi, bazı genetik bozukluklar sonucu ortaya çıkabilir. Örneğin Kallmann sendromu, vücudun gonadotropin uyarıcı hormon (GnRH) üretme yeteneğini etkiler ve bunun sonucunda sperm üretimi etkilenir.

Beyinle ilgili yaşanan sorunlar, özellikle de hipotalamus ya da hipofiz bezindeki hasarlar, bu azospermi türünün görülmesine neden olabilmektedir. Kanser için ilaç tedavisi görmek ya da radyoterapi almak da azospermiye neden olabilir.

Testiküler azospermi: Bu tıkayıcı olmayan azospermi türü aşağıdaki nedenlerden dolayı meydana gelebilmektedir:

• Testislerin olmaması (anorşi)
• Testislerin inmemiş olması (kriptoşidizm)
• Testislerin sperm üretmemesi (sertoli cell-only sendromu)
• Testislerin olgun sperm üretememesi (spermatojenik arest)

Klinefelter sendromu da azospermiye neden olabilen bir diğer sorun olabilir. Klinefelter sendromunda kişi, XY yerine XXY kromozomları ile doğar.

Testiküler azosperminin diğer nedenleri arasında şunlar yer alabilir:

• Geç ergenlik döneminde kabakulak geçirmek
• Tümörler
• Radyasyon
• Diyabet
• Önceki ameliyatlar
• Bazı ilaçlara gösterilen tepkiler
• Varikozel

Post-testiküler azospermi: Obstrüktif yani tıkayıcı olan bu azospermi, vakaların yaklaşık yüzde 40’ını oluşturmaktadır. Tıkanma, epididim ya da vas deferens tüpleri gibi spermin hareket etmesini ve depolanmasını sağlayan yerlerde eksik bir bağlantı olması sonucu meydana gelebilir.

Ayrıca doğuştan gelen sorunlar da tıkanmaya neden olabilir. Örneğin, vas deferens konjenital ikili yokluğu (CBAVD), testislerden sperm taşıyan vas deferens kanallarının olmadığı bir genetik sorundur. Bu sorun, kistik fibrozise sahip olmakla ya da bu genlere sahip olmakla ilişkili olabilir.

Tıkayıcı azospermi nedenleri arasında önceden yaşanan ya da yaşanmakta olan enfeksiyonlar, kistler, yaralanmalar veya vazektomi de yer alabilir.

Azospermi Belirtileri

Gebelik için gösterdiğiniz çabalar başarısızlıkla sonuçlanana kadar azoperminiz olduğu hakkında bilginiz olmamış olabilir ve hiç belirti göstermemiş olabilirsiniz. Karşılaştığınız işaretler ya da belirtiler varsa bunlar, hormon dengesizlikleri veya genetik kromozom bozuklukları gibi altta yatan nedenlerden kaynaklanabilmektedir.

Ancak belirti yaşıyorsanız, bu belirtiler arasında şunlar yer alabilir:

• Cinsel istekte azalma
• Erektil disfonksiyon
• Testislerin etrafında beze, şişkinlik ve rahatsızlık
• Yüz ve vücut kıllarında azalma

Azospermi nasıl anlaşılır?

Azospermi olup olmadığının anlaşılması için yapılacak en temel şey, meni analizi olmaktadır. Doktorunuz, bir kaba ejakülasyon gerçekleştirmenizi isteyecek ve bu numuneyi, test için laboratuvara gönderecektir. Ejakülatta canlı sperm bulunmazsa azospermi sorunu yaşıyor olabilirsiniz.

Fiziksel muayeneyle birlikte doktorunuz sağlık geçmişinizle de ilgilenecektir. Doktorunuz, konuyla ilgili olarak şunlarla ilgili sorular sorabilir:

• Doğurganlık geçmişiniz (daha önce çocuğunuz olup olmadığı)
• Aile geçmişiniz (kistik fibrozis ya da doğurganlık sorunları gibi)
• Çocukken geçirdiğiniz hastalıklar
• Pelvik bölge ya da üreme organları ile ilgili geçirdiğiniz farklı ameliyatlar
• Enfeksiyon geçmişi (idrar yolları enfeksiyonları ya da cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar gibi)
• Radyasyon ya da kemoterapi gibi şeylere maruz kalmak
• İlaç kullanımları
• Yasadışı madde ya da alkol bağımlılığı
• Ateşle birlikte görülen son hastalıklar
• Son zamanlarda yüksek sıcaklığa maruz kalmak

Tanı amaçlı kullanılabilecek diğer araçlar şunlar olmaktadır:

• Hormon seviyelerini ya da genetik sorunları değerlendirmek amacıyla kan testleri
• Skrotum ve üreme organlarının diğer bölümlerini görselleştirmek için ultrason
• Hipotalamus veya hipofiz bezi ile ilgili sorunları görüntülemek amacıyla beyin taraması
• Sperm üretimini daha iyi inceleyebilmek için biyopsi

Azospermi nasıl tedavi edilir?

Tıkayıcı azospermi, sperm akışına izin vermeyen tüpleri ve kanalları yeniden bağlayarak ya da yapılandırarak tedavi edilebilir. Bunun için ameliyat ya da başka prosedürler gerekir. Altta yatan sorun düşük hormon üretimi ise o halde hormon ve ilaç tedavileri de yardımcı olabilmektedir.

Tıkayıcı olmayan azospermi, tıbbi tedaviye yanıt verebilir ya da vermeyebilir. Ancak azospermi tedaviye yanıt vermese bile tüp bebek yöntemi ve mikroenjeksiyon ile biyolojik çocuğa sahip olmak mümkün olabilmektedir.

Bu tedavilerde doktorunuz, testislerden sperm almak için küçük bir iğne kullanacaktır. Bu işlem, biyopsi sırasında da gerçekleştirilebilir. Testislerinizde çok az sperm bulunması halinde bile bu prosedür işe yarayabilmektedir.

Bu tedaviler seçmeniz halinde genetik danışmanlık alarak sorunun temel nedenini ve bunun biyolojik çocuğunuzu nasıl etkileyebileceğini öğrenebilirsiniz.

Azospermide Bitkisel Tedavi

Kendiniz yapabileceğiniz bazı şeyler, azospermi konusunda yardımcı olabilir. Ancak düşük sperm sayısı, bitkisel içeriklere ya da beslenme düzeninde yapılan değişikliklere iyi bir şekilde yanıt verebilse de ortada hiç sperm olmaması durumunda bunlar aynı şekilde işe yaramayabilir.

Yine de dengeli bir beslenme düzenine sahip olarak, bolca dinlenerek, yeteri kadar sıvı alarak ve stresinizi kontrol altında tutarak kendinize iyi bakmanız iyi olacaktır. Bunlar, genel zindeliğiniz faydalıdır. Bunlarla birlikte doktorunuzla konuşarak yapabileceğiniz şeyler olup olmadığını öğrenebilirsiniz.

Şunları denemeniz, bu süreçte faydalı sağlayabilir:

• Sperm üretimini arttırmak için besin açısından zengin dengeli bir beslenme düzenine sahip olun.
• Düzenli olarak egzersiz yapın. Bunu yapmak, testosteron seviyelerinizin artmasında yardımcı olabilir.
• Stres seviyenizi azaltmak için yoga ya da meditasyon deneyin. Kortizol (stres hormonu), testosteron üretimini etkileyebilmektedir.
• Doğurganlığınızı etkileyebilecek Tribulus terrestris, çörekotu, Koenzim Q10, folik asit, at kestanesi, L-karnitin, Panax ginsengi ve çinko gibi bitkilerin ya da takviyelerin işe yarayıp yaramayacağı konusunu doktorunuzla görüşün.

Sonuç Olarak

Azospermi tanısı almak, endişe verici olabilir. Ancak bu tanıyı almanız, kesin olarak biyolojik çocuğunuz olamayacağı anlamına gelmemektedir.

Öncelikle azosperminin nedenini anlamanız önemlidir. Doktorunuzla görüştükten ve azosperminin nedenini belirledikten sonra yaşanan tıkanıklığı düzeltmek amacıyla doktorunuz farklı tedavi seçenekleri önerebilir. Aynı zamanda tüp bebek gibi tedaviler de eşinizin gebe kalmasına yardımcı olabilir.