Normal bir hamilelik yaklaşık 40 hafta sürer. Çoğu hamile kadın 40 haftalık hamilelik dönemlerinde normal hayatlarına devam ederken, bazı kadınlar maalesef zor bir hamilelik geçirip, erken doğuma girebilirler. Preterm, yani erken doğum, gebeliğin 37. haftasından önce rahim ağzının açılmaya başlamasıyla ortaya çıkan bir durumdur.Erken doğum hem bebeğe hem de anneye birçok risk yaratabilir. Prematüre bebeklerin çoğu doğumdan sonra özel bakıma ihtiyaç duyarlar ve bazen de tüm yaşamları boyunca onları etkileyebilecek uzun süreli sağlık sorunları ile hayatlarına devam ederler.Erken doğum tüm gebeliklerin yaklaşık yüzde 12’sinde görülür. Erken doğumun asıl nedeni her zaman bilinmemekle birlikte, erken doğum olasılığını artırabilecek bazı risk faktörleri de bulunmaktadır.
Erken Doğum için Olası Risk Faktörleri Nelerdir?
Hamile bir kadın, hamileliği sırasında doğru olan her şeyi yapsa bile erken doğum riski yaşayabilir ve prematür doğum olabilir. Bununla birlikte, değişik faktörler bazı kadınların diğerlerinden daha fazla risk altında olup, erken doğum yapmalarına neden olabilir. Bu risk faktörleri şunları içerir:
• Çoğul gebelik
• daha önce erken doğum yapmış olmak
• hamilelikte vajinal kanama yaşamak
• enfeksiyon
• polihidramniyos (amniyotik sıvının fazla olma durumu)
• Serviks sorunları yaşamak
• Rahimde sorun yaşamak
• genetik yatkınlık
• ilaç, uyuşturucu, alkol kullanmak
Bu risk faktörlerine sahip kadınların çoğunun gebeliğini tam ve sağlıklı olarak sürdürebileceğini de unutmamak gerekir. Bununla birlikte, düzenli kontrol altında olmalısınız. Eğer teşhis edilmiş bir rsikiniz varsa, doktorunuz ile bağlantıda kalmalı ve size verilen her türlü detayı eksiksiz yerine getirmelisiniz. Çünkü erken doğum riski hem sizin hem de bebeğinizin hayatını tehlikeye atabilir.
Erken Doğumda Çoğul Gebelik Riski
Hamilelikte birden fazla bebek taşımak, hamile bir kadını risk altına sokar, çünkü rahim iki veya daha fazla bebek tuttuğunda daha fazla gerilme yaşar ve daha çok kan üretmek zorunda kalır. Uterus, tıpkı vücudun herhangi bir kası gibi, belirli bir noktanın üzerine çok fazla gerildiğinde, kasılmaya eğilim gösterir. Birden çok gebelik sırasında rahim, bebekler tamamen gelişmeden önce kontraksiyonların başladığı bir noktaya kadar gerilebilir.Çoğul gebeliklerde anne, preeklampsi ve gestasyonel diyabet oluşumu açısından daha yüksek bir risk taşırken, bebeklerde ciddi anemi riski oluşabilir. Düşük doğum ağırlıkları ve doğum kusurlarına sahip olmaları da muhtemeldir. Tüm bu komplikasyonlar ile birlikte erken doğumları yönetmek ve tedavi etmek de daha zor hale gelir.
Erken Doğumda Daha Önce Erken Doğum Yapmış Olmanın Getirdiği Risk
Geçmişte prematüre doğum yapmış bir kadının, daha sonraki gebeliklerde preterm doğum yapması daha muhtemeldir. Olasılık, önceki prematüre doğumların sayısına ve ne kadar erken gerçekleştiğine bağlıdır. Bir önceki doğumdan önce ne kadar erken doğum gerçekleşirse, doğum o kadar erken veya daha da erken gerçekleşir.Bununla birlikte, bu risklerin öncelikli olarak preterm doğum değil, spontan prematüre doğum yapan kadınlar için de geçerli olduğu unutulmamalıdır. Normal şartlarda doğum yapan bir kadının, sonraki doğumlarda erken doğum yapma şansı düşüktür.
Erken Doğumda Vajinal Kanama Riski
Gebeliğin 12. ve 24. haftaları arasında vajinal kanama yaşayan kadınlar erken doğum yapma riski taşırlar. Riskin şiddeti kanamaya göre değişebilir.Gebelik sırasında vajinal kanamanın başlıca iki nedeni olabilir. Plasenta previa; plasenta, serviksin açılmasını kısmen veya tamamen kapladığında oluşur. Plasenta, uterus duvarlarından çok erken ayrıldığında plasental yineleme olur. Her iki koşul da açık bir şekilde erken doğum ile direk bağlantılıdır.Hamilelik sırasında herhangi bir zamanda ve koşulda vajinal kanama geçiren kadınlar, derhal durum değerlendirmesi için doktorlarını görmelidir. Vajinal kanama her zaman bir problemi ifade etmese de, herhangi bir sorunun hızla çözülebilmesi için kanamanın nedenini belirlemek önemlidir.
Erken Doğumda Enfeksiyon Riski
Hamilelik sırasında bakteri veya viral enfeksiyonun varlığı, erken doğum riskini artırabilir. Vajina, rahim ağzı, rahim, üretra, mesane veya böbrekler de dahil olmak üzere bir kadının üreme veya idrar yollarının herhangi bir yerinde bir enfeksiyon durumu gelişebilir. Kan dolaşımında da enfeksiyon meydana gelebilir. Bazı hamile kadınlarda, vücudun enfeksiyona tepkisi erken doğum eyleminitetikleyebilir.Eerken doğum ile ilişkili bazı enfeksiyonlar; gonore, klamidya, trikomoniaz ve bakteriyel vajinozayı içerir.
Erken Doğumda Polihidramniyos Riski
Polihidramniyos, uterusta bebeği çevreleyen amniyotik sıvı miktarının aşırı miktarda olması anlamına gelir. Amniyotik sıvının miktarı arttıkça uterus, yani rahim normalden daha gergin hale gelir. Rahim belli bir noktanın üzerine gerildiğinde, erken doğum olabilir.Polihidramniyosun belirtileri solunum zorluğu, idrar çıkışının azalması ve bacaklarda ve ayakta şişme artışı gibi hamilelik sürecine göre olağandışı belirtiler içerir. Bu tip bir durumun teşhisi için doktorunuz uterustaki amniyon sıvısı miktarını belirlemek için bir ultrason isteyebilir. Polihidramniyos tanısı konursa, doktorunuz fazla sıvının bir kısmını amniyosentez yaparak almak isteyecektir. Bu prosedür sırasında, aşırı olan sıvı miktarını azaltmak için karın bölgesinden uzun bir iğne ile amniyotik kese içine girilerek fazla sıvı alınır. Bu işlem ultrason ile hassas görüntüleme yapılarak uygulanır.
Erken Doğumda Serviks Sorunları
Rahmin alt kısmını oluşturan serviks, bebeği rahim içinde sıkıca tutmak için hamilelik boyunca kapalı kalmalıdır. Doğum başlarken oluşan kasılmalar, serviksin yumuşayarak kısalmasına neden olur, böylece doğum yolu açılır. Bazen de, serviks olması gereken zamandan önce genişlemeye başlar. Bu durum servikal yetersizliktir. Servikal yetersizliği olan kadınların erken doğum yapma olasılıkları daha yüksektir.Servikal yetmezliğin nedeni şiddetli bir yaralanma, geçirilen bir ameliyat veya ağır bir ilaç nedeniyle olabilir. Aşağıdaki faktörler servikal yetmezlik riskini arttırabilir:
• Serviks travması yaşanmışsa: Örneğin bir kadının rahim ağzı doğum sırasında yırtılırsa, gelecekteki gebeliklerde rahim ağzı zayıf olması muhtemeldir.
• Serviksde daha önce operasyon yapılmışsa: Biyopsi gibi belirli servikal işlemler, bir kadının pap smear testinde olumsuz bir durum görülmüşse istenir. Bu operasyonlar sırasında serviksin bir kısmı kanserli veya kanser öncesi değişiklikler yaşıyor olabilir, bunlar detaylı olarak araştırılır. Bu prosedür servikal yetersizlik riski ile ilişkilidir.Servikal yetersizliğiniz varsa, doktorunuz sizi hamilelik boyunca yakından izleyecektir. Ayrıca doğum uzmanınızın uygulayabileceği bir servikal serklaj prosedürüne ihtiyaç duyabilirsiniz.
Erken Doğumda Rahim ile İlgili Sıkıntılar
Bir kadının erken doğum yapması rahimde yaşanan sorunlardan da kaynaklanabilir. En yaygın anormalliklerden bazıları şunlardır:
• İkinci bir yalancı rahim oluşması
• Uterusun içinde, uterusu ikiye bölen bir duvar (septum) varlığı
• Rahimde şekil bozukluğu
Erken doğum riski, rahimde yaşanan anormallik tipine bağlıdır. Rahim yapısında şekil bozukluğu olan kadınlar, komplikasyonlar açısından en yüksek riski taşırken, rahim içinde septum olanlarda da en az risk bulunur.
