Gebelik planlayan, bebek sahibi olmak isteyen çiftlerin çoğunluğu çoğul gebeliklerden endişe duyar ve mümkünse tek bir bebek ister. Her ne kadar bazı çiftler ikiz bebek istese de, genel olarak tek bebeğe hamilelik tercih edilmektedir. Çünkü ikiz gebelikler, hem gebelik sürecinde hem de doğumdan sonraki bakım döneminde zorlayıcı olabilir, birtakım riskler söz konusu olabilir. Üremeye yardımcı tedaviler arasında en çok tercih edilen yöntem olan tüp bebek tedavisinde bile risklerden bahsedildiğinde çoğul gebelikten endişe edilir. Zira gebelikte birden fazla bebek genellikle birtakım riskleri de beraberinde getirmektedir.
İkiz gebeliklerde yaşanma riski yüksek olan problemler
İkiz bebeklere sahip olmak sevimli ve sempatik olmakla birlikte zorlukları da bulunmaktadır. Özellikle de gebelik süreci içinde pek çok sıkıntı ortaya çıkabilmektedir.
- İkiz gebeliklerin en temel sıkıntısı gebeliğin erken sonlanma riskidir. Genellikle ikiz gebeliklerin 37. hafta kadar sürdüğü görülmektedir. Bu zamandan sonra sıkıntılar artabilmektedir.
- İkiz gebelik yaşayan kadınlar çoğu zaman daha sık doktora görünmek zorunda kalırlar. Bir tek çocuk büyütmek zor iken; iki tane olması bu yükü daha da artırmaktadır.
- İkiz gebeliklerde doğum şekli en sık olarak sezaryendir. Hele ki tüp bebek yöntemi ile gebelik elde edilmiş ise anne adayı zor geçen gebeliğin karşısında normal doğum yapmak istemeyecektir. Zaten doğumun gerçekleşme yöntemi konusunda karar; doktor ile birlikte verilecektir. Eğer ikiz gebelikte normal doğuma karar verilmiş ise bazen sonrasında gelişebilecek bir sıkıntıya karşın sezaryen ile son bulma riski var olabilecektir. İkiz bebek gebeliği yaşayan kadınların sezaryen ile doğum yapma riski çok daha yüksektir. Bkz; İkiz gebeliklerde sezaryen mi normal doğum mu?
- İkiz gebelikler, tek bebeklere göre anne ve bebekler için daha meşakkatlidir.
- İkiz gebelikler anne adayında bulantı, kusma, yorgunluk, sırt ağrıları, bel ağrıları, kramplar daha fazla görülmektedir.
- İkiz gebeliklerde hamileliğin son aylarında yaşanan nefes darlıkları çok daha sık ve şiddetli olabilir.
- İkiz bebeklere hamile olmak anne için kansızlığa sebep verebilir. Tek bebeklerin alacağı demir miktarı ile ikiz bebeklerin alacağı demir miktarı farklı olacağı için anne açısından da demir eksikliğine sebep olacaktır. İkiz gebelikte demir ilaçlarına daha erken başlanması gerekebilir.
- İkiz gebeliklerde anne adayında hipertansiyon problemleri daha sık ve yoğun görülür.
- Düşük yapma riski tekil olan gebeliğe göre daha yüksektir.
- Gebelik dönemi ve doğum sonrası için doktorun daha sık takip etmesi gerekir.
İkiz gebelik yaşayan annelerin dikkat etmesi gerekenler
- İkiz gebelik durumunda anneler doktor kontrolünü ihmal etmemeli ve diğer annelere göre biraz daha özverili olmalıdırlar.
- Beslenme, dinlenme ve cinsel hayatları ile ilgili doktorun altını çizdiği kurallara uyarak daha sağlıklı bir ikiz gebelik geçirilebilir.
- İkiz gebelik yaşamak anne adaylarına biraz daha ayrıcalıklı haklar kazandırır. Anne adayının çalışıyor olması durumunda gebeliğin 28. haftasından sonra doğum iznine ayrılma hakkı vardır.
- İkiz gebeliklerde tıpkı tek bebek gebeliklerindeki gibi hem bebeklerin hem de anne adaylarının sağlığı için egzersiz yapılması, özellikle her gün yürüyüş yapılması önerilir. Ancak ikiz gebelikler daha zor olduğundan, ağır ve yoğun egzersizlerden kaçınmak gerekir.
- Tüm gebelerde olduğu gibi alkol ve sigara gibi sağlığa zararlı olan ürünlerden uzak durulması gerekir.
- İkiz gebeliklerde seyahat edilecekse mutlaka uzak yolculuklar için doktordan izin alınmalıdır.
- İkiz gebeliklerde erken doğum riskinin yüksek olduğu bilmeli ve buna uygun hareket edilmelidir. Ancak bunu korkuya dönüştürmek de sakıncalı olduğundan, sadece tedbirli olmak yeterlidir. Bu bakımdan normalden daha erken dönemlerde doğuma ve süreçte tüm bunları yaparken yardım alınmalıdır.
- İkiz bebeklerin bakımı, tek bebekten çok daha zor olacağı için doğum sonrasında yardımcı olunması amacıyla aile büyükleri ile görüşmeli ve doğum sonrası süreci planlanmalıdır.
- İkiz gebelikler anne adayının normalden daha endişeli, daha stresli ve depresyona daha meyilli hale getirebilir. Bu bakımdan gebelik sürecinde ve gerekiyorsa doğumdan sonraki lohusalık döneminde psikolojik destek alınmalı. Çünkü annenin kendini güvende hissetmesi önemlidir.
- İkiz gebeliklerde anne adayının demir ihtiyacı tek gebeliklerden daha fazla olmaktadır. Bu sebeple de doktor tavsiyesi ile demir takviyesine daha erken dönemde başlanması, asla ihmal edilmemesi çok önemlidir. Aksi halde demir eksikliği anemisi gebelik için çok riskli bir sorundur.
Çoğul gebelik neden bir endişe kaynağıdır?
Yukarıda da bahsedildiği üzere birden fazla bebeğe hamile kalmak heyecan vericidir ve çoğu çift için genellikle mutlu bir olaydır. Ancak çoğul gebeliğin komplikasyon riski daha yüksektir ve bunlarla baş etmek de çoğunlukla zordur. İkiz ve daha fazla sayıda bebeğe gebe kalmanın sebep olabildiği en yaygın sorunlar aşağıda ayrıntılı olarak anlatılmaktadır.
- Erken doğum
İkiz bebeklerin çoğu, 3’ten fazla sayıda bebek hamileliklerinin de neredeyse hepsi prematüre, yani 37 haftadan önce doğmaktadır. Oysaki bebeğin organ gelişimi 38- 39. haftaya kadar devam edebilmektedir. Uzmanlara göre hamilelikte fetüs sayısı arttıkça erken doğum riski artar. Prematüre bebekler vücutları ve organ sistemleri tamamen olgunlaşmadan doğarlar. Bu bebekler genellikle normalden küçüktür ve düşük doğum ağırlıkları ile doğmuşlardır. Bu da bebeğin 2.500 gramdan daha düşük kiloda olması anlamına gelir. Erken doğan bebeklerin; nefes almak, yemek yemek, enfeksiyonla savaşmak ve sıcak kalmak için yardıma ihtiyaçları olabilir. Çok prematüre olan bebekler, yani 28. gebelik haftasından önce doğan bebekler ise çok daha hassastır, organlarının çoğu annenin rahmi dışındaki yaşama hazır olmayabilir ve iyi çalışamayacak kadar olgunlaşmamış olabilir. Birçok çoklu doğum bebeği, yenidoğan yoğun bakım ünitesinde bakıma ihtiyaç duymaktadır.
- Gebelikte yüksek tansiyon
Rahminde birden fazla fetüs taşıyan kadınların, yüksek gebelik tansiyonu yaşama riski tek bebeğe hamile olanlara göre iki kattan daha fazladır. Bu tür bir sorunda da plasentanın erken ayrılma riski de dahil olmak üzere pek çok risk artabilir.
- Gestasyonel diyabet
Birden fazla fetüsü taşıyan kadınların gebelik diyabetine yakalanma riski daha yüksektir ve bu da beraberinde çok ciddi sorunları getirebilmektedir.
- Anemi
Anemi, ikiz gebeliklerde tek gebeliğe kıyasla iki kat daha fazla görülür.
- Doğum kusurları
İkiz ve de daha fazla sayıda bebeğin olduğu gebeliklerde; spina bifida ve diğer nöral tüp defektleri gibi doğumda mevcut olan (konjenital) problemler, sindirim sistemi ve kalp problemleri için yaklaşık iki kat daha fazla risk bulunmaktadır.
- Düşük
Birden fazla fetüsün bulunduğu gebelikler düşük riski çok daha fazladır. Düşükler genellikle ilk üç aylık dönemde olur. Anne adayının yaşadığı yoğun vajinal kanama ile birlikte gebelik de sonlanabilir. Daha sonraki trimesterlerde de gebelik kaybı riski daha yüksektir.
- Bebekten bebeğe transfüzyon sendromu
Bebekten bebeğe transfüzyon sendromu, tek bir plasentayı paylaşan tek yumurta ikizlerinde gelişen bir durumdur. Kan damarları plasenta içine bağlanır ve kanı bir fetüsten diğerine yönlendirir. Tek yumurta ikizlerinde bu sorun yaklaşık 20’de bir oranda görülür. Bebekten bebeğe transfüzyon sendromunda kan, paylaşılan bir plasentadaki kan damarı bağlantıları yoluyla 1 fetüsten diğerine gider. Zamanla, alıcı fetüs çok fazla kan alır. Bu, kardiyovasküler sisteme aşırı yüklenebilir ve çok fazla amniyotik sıvının gelişmesine neden olabilir. Daha küçük olan ve kanı veren fetüste yeterli kan kalmaz ve düşük miktarda amniyotik sıvı bulunur. Bebekten bebeğe transfüzyon sendromu tespit edildiğinde, hamilelik sırasında ekstra sıvının bir kısmını bir iğne ile veya plasenta üzerinde ameliyatla çekerek tedavi edilebilir. Bazen ikizlerin erken doğumu gerekebilir.
- Anormal miktarlarda amniyotik sıvı
Amniyotik sıvı problemleri çoklu gebeliklerde, özellikle aynı plasentayı paylaşan tek yumurta ikizlerinde daha sık görülür.
- Kordon dolanması
Amniyotik keseyi paylaşan ikizlerin göbek bağı birbirine karışabilir. Bu durumlarda, fetüslerin üçüncü trimesterde daha sık izlenmesi gerekebilir.
- Sezaryen ile doğum
İkizlerde sıklıkla görülen anormal fetal pozisyonlar sezaryen doğum riskini artırırken, ikiz gebeliklerde daha güvenli olduğu düşünüldüğü için de sezaryen doğum tercih edilebilir.
- Doğum sonrası fazla kanama
Daha geniş plasenta bölgesi ve aşırı şişmiş rahim, doğumdan sonra daha fazla kanama riskini de beraberinde getirebilir.
