Menoraji, adet kanamasının normalden daha ağır geçmesi ve daha uzun kanamaya sebep olması için kullanılan tıbbi bir terimdir. Ağır adet kanaması yaygın bir endişe olsa da, pek çok kadın menoraji olarak adlandırılacak düzeyde ağır kan kaybı yaşamaz.
Menorajide adet döneminde normal aktivitelerinizi yapamazsınız çünkü çok kan kaybeder ve sancı yaşarsınız. Eğer bu düzeyde ağır bir adet kanamanız olursa doktorunuzla görüşmelisiniz. Menoraji için pek çok etkili tedavi bulunuyor.
Belirtiler
Menoraji işaret ve belirtileri arasında şunlar olabilir:
- Bir kaç saat arka arkaya saat başı bir veya birden fazla ped veya tamponu harcamak
- Adet kanamasını kontrol etmek için çift kat korunmak
- Geceleri ped değiştirmek için uyanmak
- Bir haftadan daha uzun süren kanama
- Küçük bozuk paralardan daha büyük pıhtılar atmak
- Ağır adet kanaması nedeniyle günlük aktiviteleri sınırlandırmak
- Bitkinlik, yorgunluk ve nefes darlığı gibi anemi belirtileri göstermek
Ne Zaman Doktora Görünmeli?
Eğer şunları yaşarsanız doktorunuzdan randevu alın:
- İki saatten daha fazla saat başı en az bir ped veya tampon harcatacak kadar ağır kanama
- Adet dışı kanamalar veya düzensiz vajinal kanama
- Menopozdan sonraki tüm vajinal kanamalar
Sebepleri
Bazı vakalarda ağır adet kanamasının sebebi bilinmez fakat çeşitli rahatsızlıklar menorajiye sebep olabilirler. Yaygın sebepleri şöyle:
- Hormon dengesizlikleri: Normal bir adet döngüsünde, östrojen ve progesteron hormonu arasındaki denge rahim dokusunun oluşması ve sonra adet döneminde atılmasını sağlar. Eğer hormonal dengesizlik olursa, endometriyum fazla gelişir ve zamanla ağır adet kanaması ile atılır.
Hormonal dengesizliklere sebep olabilen rahatsızlıklar arasında polikistik over sendromu, obezite, insülin direnci ve tiroid problemleri bulunuyor.
- Yumurtalık işlev kaybı: Eğer yumurtalıklarınız adet döngüsü içerisinde yumurta üretmezlerse, beden progesteron üretmez. Bu da hormonal dengesizliğe yol açarak menorajiye sebep olabilir.
- Miyomlar: Bu iyi huylu rahim tümörleri doğurganlık yıllarında ortaya çıkarlar. Normalden ağır veya daha uzun adet kanamalarına sebep olabilirler.
- Polipler: Küçük, iyi huylu rahim dokusu gelişimleridirler ve ağır, uzun adet kanamalarına sebep olabilirler.
- Adenomiyoz: Bu rahatsızlık rahim dokusundaki bezlerin rahim kaslarına yerleşmeleri sonucunda ortaya çıkar ve genelde ağır kanama ile ağrılı adetlere sebep olur.
- Spiral: Menoraji, doğum kontrolü için hormonsuz spiral kullanımının yaygın yan etkileri arasındadır. Doktor alternatif yöntemler konusunda size yardımcı olacaktır.
- Hamilelik komplikasyonları: Tek bri ağır, uzun adet düşükten kaynaklanabilir. Hamilelikte ağır kanamanın bir diğer sebebi plasentanın yerleşiminin sıradışı olması olabilir.
- Kanser: Rahim kanseri ve rahim ağzı kanseri özellikle de menopoz sonrası dönemde veya geçmişte sıradışı bir Pap testiniz olduysa aşırı kanamaya sebep olabilir.
- Kalıtımsal kanama bozuklukları: Willebrand hastalığı gibi bazı kanama bozuklukları da anormal adet kanamasına sebep olabilirler.
- İlaçlar: Anti-inflamatuvar ilaçlar, östrojen ve progesteron gibi hormon ilaçları ve antikoagulant ilaçlar gibi belli ilaçlar ağır ve uzun adet kanamasına sebep olabilirler.
- Diğer tıbbi rahatsızlıklar: Karaciğer ve böbrek hastalıkları gibi diğer tıbbi rahatsızlıklar da menoraji ile bağlantılı olabilirler.
Risk Faktörleri
Risk faktörleri yaşınız ve menorajiyi açıklayabilecek diğer tıbbi rahatsızlıkların varlığına göre değişir. Normal bir döngüde, yumurtalıklardan yumurtanın salınması bedenin progesteron üretimini tetikler ve bu hormon kadınlarda adetleri düzenli tutmaktan sorumludur. Yumurta salınmazsa yetersiz progesteron salgılanır ve bu da ağır kanamaya sebep olabilir.
Ergen kızlarda görülen menoraji genelde buna bağlıdır. Bu bireyler özellikle ilk adet kanamalarını yaşadıktan sonraki bir yıl içinde buna yatkındırlar.
Üreme çağındaki daha ileri yaşlardaki kadınlarda sebep genelde miyomlar, polipler ve adenomiyoz gibi rahim patolojisinden kaynaklanır. Ancak rahim kanseri, kanama bozuklukları ve ilaç yan etkileri ile karaciğer ve böbrek hasarı gibi hastalıklar da kontrol edilmeliler.
Komplikasyonlar
Aşırı veya uzun adet kanaması şu rahatsızlıklara sebep olabilir:
- Anemi: Menorajideki kan kaybı alyuvar adetlerini azaltarak anemiye sebep olabilir. Dolaşımdaki alyuvar hücreleri içlerindeki oksijen taşıyan hemoglobin ile ölçülürler.
Demir eksikliği anemisi, bedenin demir depolarını kaybolan alyuvarları yerine koymak için harcamaya başlaması ile ortaya çıkar. Menoraji demir düzeylerini demir eksikliği anemisine sebep olacak kadar azaltabilir.
İşaret ve belirtileri arasında solgun ten, bitkinlik ve güçsüzlük bulunuyor. Demir eksikliği anemisinde beslenme de rol oynasa da, ağır adet kanamaları onu daha muhtemel hale getirirler.
- Şiddetli ağrı: Ağır adet kanaması ile birlikte ağrılı adet sancılarınız da olabilir. Bu sancılar bazen tıbbi değerlendirmek gerektirecek kadar ağır olabilirler.
Teşhis
Doktor muhtemelen tıbbi geçmişiniz ve adet döngüleriniz hakkında sorular soracaktır. Kanama olan ve olmayan günlere, kanama şiddetine ve ne kadar ped kullanmanız gerektiğine dair bir günlük tutmanız da istenebilir.
Doktor fizik muayene yapacaktır ve aşağıdaki test ile süreçleri de talep edebilir:
- Kan testi: Kan numunesi alınarak demir eksikliği ve diğer rahatsızlıklar için kan sayımı yapılabilir. Ayrıca tiroid bozuklukları ve pıhtılaşma bozuklukları da gözlemlenir.
- Pap testi: Bu testte rahim ağzından alınan hücreler enfeksiyon, inflamasyon ve kansere sebep olabilecek değişimlere karşı test edilirler.
- Endometriyal biyopsi: Doktor rahim içinden numune alır ve patoloğa gönderir.
- Ultrason: Bu yöntemde ses dalgaları ile rahim, yumurtalık ve kasık bölgesinin görüntüleri elde edilir.
İlk test sonuçlarınıza göre, doktor aşağıdakileri de talep edebilir:
- Sonohisterografi: Bu test sırasında rahminize bir tüp ile bir sıvı gönderilir. Doktor daha sonra ultrason kullanarak rahim dokusundaki problemleri gözlemler.
- Histeroskopi: Bu yöntemde ince, ışıklı bir cihaz vajina ve rahim ağzından rahime sokulur ve doktorun rahmin içini görmesi sağlanır.
Doktor diğer adet bozuklukları, tıbbi rahatsızlıklar ve ilaçlara dair rahatsızlıkları eledikten sonra menoraji tanısı koyabilir.
Tedavi
Menoraji tedavisi aşağıdaki faktörlere bağlıdır:
- Genel sağlığınız ve tıbbi geçmişiniz
- Rahatsızlığın sebebi ve şiddeti
- Belli ilaç, yöntem ve terapilere toleransınız
- Adetlerinizin yakın zamanda daha hafif hale gelebilme ihtimali
- Gelecekteki çocuk yapma planlarınız
- Yaşam tarzınızın rahatsızlığınız üzerindeki etkileri
- Kişisel tercihleriniz ve görüşleriniz
İlaçlar
Menoraji için ilaç terapisinde şunlar olabilir:
- Non steroid anti-inflamatuvar ilaçlar: Bu ilaçlar adet kanamasını azaltmaya yardımcı olabilirler. Ayrıca adet sancılarını da azaltabilirler.
- Transegzamik asit: Bu asit adet kanamasını azaltmaya yardımcı olabilir ve sadece kanama zamanında alınması gerekir.
- Oral doğum kontrol hapları: Doğum kontrolünü sağlamanın yanında bu haplar adet döngüsünü yönetmeye de yardımcı olurlar ve adedt kanaması süresi ile şiddetini azaltabilirler.
- Oral progesteron: Progesteron hormonu hormon dengesizliğini düzeltebilir ve menorajiyi azaltabilir.
- Hormonlu spiral: Bu rahim içi araç progestin salgılar ve böylece rahmin incelmesini sağlayarak adet akışını ve sancıları azaltır.
Eğer hormon ilaçlarından dolayı menoraji sahibiyseniz, doktorunuz ilaçları değiştirmeyi veya durdurmayı önererek tedavi sağlayabilir.
Menoraji kaynaklı aneminiz varsa, doktor düzenli demir takviyesi almanızı talep edebilir. Eğer demir düzeyleriniz düşükse ancak anemik değilseniz, anemik hale gelmeden demir takviyesi almanız önerilebilir.
Prosedürler
Eğer ilaç terapisi başarsızı olursa menoraji için cerrahi tedavi gerekli olabilir. Tedavi seçenekleri şöyle:
- Dilasyon ve küretaj: Bu prosedürde doktor rahim ağzını açar ve adet kanamasını azaltmak için rahim dokusunu çekmeye başlar. Bu prosedür yaygın olsa ve akut veya aktif kanamaları başarıyla tedavi etse de, rahatsızlık tekrar ederse yeniden geçirmeniz gerekir.
- Rahim damar embolizasyonu: Menorajisi miyomlardan kaynaklanan kadınlar için bu tedavinin hedefi rahimde miyomları besleyen damarların engellenmeleridir. Operasyon sırasında kasığınızdaki damardan bir kateter sokulur ve bu rahim damarlarına doğru yönlendirilir ve ardından damarı tıkayacak bir madde enjekte edilir.
- Ultrason ameliyatı: Rahim damar embolizasyonuna benzerdir ve miyomları küçülterek kanamayı tedavi etmeyi amaçlar. Ultrason dalgaları ile miyom dokuları yok edilirler. Bu işlem için kesik gerekmez.
- Miyomektomi: Bu prosedürde rahim miyomları cerrahi olarak alınırlar. Boyutlarına, adetlerine ve yerleine bağlı olarak cerrah açık ameliyatı tercih edebilir ancak laparoskopik küçük kesikler ve vajina-rahim ağzı üzerinden operasyon da mümkün.
- Endometriyal ablasyon: Bu prosedürde rahim dokusu yok edilir. Bir lazer, radyofrekansı veya ısı kullanılarak rahim dokusu ortadan kaldırılır.
Endometriyal ablasyonun ardından kadınların adetleri oldukça hafifler. Fakat işlemden sonra gebe kalırsanız komplikasyon riski yüksektir. Bu nedenle bu operasyonun ardından menopoza kadar güvenilir veya kalıcı doğum kontrol yöntemleri önerilir.
- Endometriyal kazıma: Bu cerrahi işlemde elektrocerrahi kablolar kullanılarak rahim dokusu çıkarılır. Hem ablasyonda hem de kazıma yönteminde çok ağır kanamaları olan kadınlar fayda görürler. Bu işlemden sonra hamilelik önerilmez.
- Histerektomi: Rahim ve rahim ağzı cerrahi olarak alınır ve doğurganlık ile adeti sona erdiren kalıcı bir operasyondur. Anestezi altında yapılır ve hastaneye yatmayı gerektirir. Yumurtalıkların da alınması erken menopoza sebep olabilir.
Bu cerrahi işlemlerin büyük kısmı ayakta tedavi olarak uygulanır ancak anestezi gerektirenlerde de genelde aynı gün eve dönebilirsiniz. Miyomektomi veya histerektomide genelde hastanede yatmak gerekir.
Menoraji tiroid hastalıkları gibi başka rahatsızlıkların bir işareti olursa, o rahatsızlığı tedavi etmek genelde adetleri hafifletir.
Küçük partiküller (embolik ajanlar), küçük bir kateter yoluyla rahim atardamarına enjekte edilir. Embolik ajanlar, daha sonra miyomlara geçer ve onları besleyen atardamarlara yerleşir. Bu, tümörleri yoksun bırakmak için kan akışını keser.
Odaklı ultrason cerrahisi sırasında, rahim fibroidlerini hedeflemek ve yok etmek için yüksek frekanslı, yüksek enerjili ses dalgaları kullanılır. Prosedür, bir Emar (MR) tarayıcısının içindeyken gerçekleştirilir. Ekipman, doktorunuzun rahminizi görselleştirmesini, herhangi bir fibroid bulması durumunda herhangi bir kesi yapmadan fibroid dokusunu yok etmesini sağlar.
Radyofrekans ablasyonu sırasında, doktorunuz radyofrekans enerjisini ileten ve rahmi kaplayan dokuyu (endometrium) yok eden üçgen bir ablasyon cihazı kullanır. Ablasyon cihazı sonrasında rahimden çıkarılır.
Dilatasyon ve küretaj prosedürü (D&C) sırasında doktorunuz vajina duvarlarını ayrı tutmak için vajinal bir spekulum kullanır. Daha sonra doktorunuz rahim ağzını açmak (genişletmek) ve rahime ulaşmak için kalınlığı artan bir dizi çubuk (dilatör) yerleştirir. Sonra, doktorunuz rahim ağzından rahim içine uzun, ince bir alet (küret) yerleştirir ve rahmin iç kısmını kaplayan dokuyu dikkatli bir şekilde çıkarır.
