PLT Nedir, Yüksekliği ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

 

PLT, daha bilindik adıyla trombosit, vücutta kanın pıhtılaşmasını sağlayan hücre pulcuklarıdır. Renksiz, saydam yapıda olan trombositlerin sayıları kan tahlillerinde saptanmaktadır. Trombositlerin temel görevi, kanın pıhtılaşmasına yardımcı olmak ve vücutta kan kaybını önleyici bir savunma mekanizması şeklinde çalışmaktır. Dolayısıyla da trombositler, kişinin sağlığı açısından hayati önem taşımaktadır.

PLT (Trombosit) normal değeri kaçtır?

Sağlıklı bir yetişkinde PLT değerinin her mikro litre kanda 150.000 – 400.000 arasında olması gerekir. Kişinin kan testinde trombositlerin bu değerler arasında ölçülmesi trombosit oranının sağlıklı olduğunu gösterir. Fakat kan değerleri için “normal” kabul edilen aralık kişiden kişiye ya da ölçümün yapıldığı zamana göre değişiklik göstermekte, trombosit değeri de kişiler arasında farklı olabilmektedir. Ancak her koşulda PLT değerinin 150 binden az, 400 binden fazla çıkması bir sorun olduğuna işaret edebilir.

Düşük PLT (Trombosit) ne anlama gelir?

 

Kişiye yapılan kan testinde PLT değerinin 150.000’den daha az çıkması durumunda düşük trombositten bahsedilir. Trombositopeni hastalığı olarak adlandırılan düşük trombosit, kişinin sağlığı için tehlikelidir. Eğer ölçülen değer 50.000’in altında ise kişi için hayati bir risk söz konusudur. Zira PLT değerinin çok düşük olması, yani 50.000’in altında olması kanın pıhtılaşmasının zor olduğunu, hatta kimi zaman kanın hiç pıhtılaşmadığını gösterir.  Bu tür vakalarda eğer herhangi bir kanama sorunu yaşanırsa hayati bir risk ortaya çıkar. Bu bakımdan herkesin PLT düşüklüğü belirtilerinden haberdar olması ve bu tür şikayetler yaşadığında acilen doktora gitmesi önemlidir.

PLT (Trombosit) düşüklüğü belirtileri nelerdir?

• Vücutta sebepsiz morluklar oluşması,
• Çok hafif darbelerin bile ciltte kolayca morluğa sebep olması,
• Bacakların alt kısımlarında deri altı kanamaları olması, kırmızı ya da mor noktalar oluşması,
• Çok basit kesiklerde bile uzun süre kanama olması,
• Dişetlerinin ve burnun sık sık kanaması,
• Pek çok önleme rağmen bir türlü geçmeyen halsizlik, bitkinlik, yorgunluk hissi gibi şikayetlerde doktora başvurmak gerekir.

PLT (Trombosit) düşüklüğü neden olur?

Kandaki trombositlerin normalden daha az sayıda olması; trombositlerin zamansız bir şekilde yıkıma uğraması, trombosit üretiminin yavaşlaması veya kan hacminin artması gibi sebeplere bağlı olarak gelişir. Bu tür sorunlar da aşağıdaki faktörlerden dolayı ortaya çıkar:

• Kemik iliğinde yeterli miktarda trombosit üretilememesi,
• Kanın dolaşımı sırasında trombositlerin yıkım yaşaması,
• Mevcut trombositlerin dalak veya karaciğerde yıkıma uğraması,
• Dalağın büyüme göstermesi,
• Aşırı alkol tüketimi,
• Yetersiz B12 vitamini alımı,
• Kan kanseri hastalığı (lösemi),
• Hepatit C ya da HIV gibi virüslerden kaynaklanan enfeksiyonlara yakalanma,
• Kemoterapi ve radyoterapi gibi kanser tedavilerinin olumsuz etkileri,
• Heparin, digoxin, quinine, kükürt içerikli antibiyotikler ve antikonvülsan ilaçların kullanılması,
• Kişinin bağışıklık sisteminin trombositlere zarar verdiği otoimmun hastalıklar,
• Hamilelikte kan hacminin artması gibi sebeplerle trombosit sayısı düşebilir.

Düşük PLT (Trombosit) hangi sorunlara yol açar?

• Adet dönemlerinde kanama miktarının artması,
• Ufak tefek kanamalı durumda çok fazla kan kaybedilmesi,
• PLT sayısının 10.000’in altına düşmesi durumunda beyin kanaması,
• Hamilelik döneminde PLT sayısının düşmesi durumunda erken doğum 

Düşük PLT (Trombosit) nasıl tedavi edilir?

Düşük PLT sorununda öncelikle bu soruna yol açan sebepler ortadan kaldırılmaya çalışılmalı, soruna yol açan etkenler bulunmalıdır. Bu bağlamda düşük PLT yaşayan kişinin küçük de olsa kanamalı sorunlar yaşaması engellenmelidir. Düşük PLT, kanın pıhtılaşmasını engellediği için kanamaların artmasına, başlayan kanamanın durdurulamamasına sebep olmaktadır. Bu sebeple de bu kişiler kanamaya yol açabilecek gündelik aktivitelerden uzak duracak gerekli önlemleri almalıdır. Düşük PLT sorunu yaşayan kişiler tuvalete gittiğinde ıkınmamalı, burnunu sümkürmemeli ve olası bir yaralanmayı önlemek için çıplak ayakla dolaşmamalıdır. Bunlarla birlikte düşük PLT yaşayan kişilerde;

• PLT değerinin düşmesine yol açan temel sorun ortadan kaldırılmalı,
• Adet döneminde tampon değil, ped kullanılmalı,
• Dişleri temizlemek için diş ipi kullanılmamalı,
• Acil bir durumda müdahale her an yardım istenebilecek bir kişi yakınlarda olmalıdır.

Yukarıda sayılan önlemlerin dışında tedavi amaçlı olarak düşük PLT sorunu yaşayan kişiye, acil bir durumda kan plazması nakli yapılabilir. Ayrıca sadece PLT sayısını yükseltme amaçlı kullanılabilecek her hangi bir ilaç olmamakla birlikte, bazı durumlarda vücuttaki PLT yıkımını azaltmak için steroit içeren prednizon gibi ilaçlar kullanılabilir. Bunun yanında kişinin dalağının alınması ameliyatı olan Splenektomi işlemi yapılabilir. Ancak bu cerrahi girişim, diğer tüm tedavilerin yetersiz kaldığı durumlarda uygulanır. Ameliyat sayesinde trombositlerin daha az yıkıma uğraması sağlanarak sayıları artırılmaya çalışılır.

Yüksek PLT (Trombosit) ne ifade eder?

Kişinin trombosit sayısının normal olarak kabul edilmesi için 150 bin ile 400 bin arasında ölçülmesi gerekir. Bu bağlamda 400.000’in üzerindeki bir trombosit sayısı, yüksek trombosit olarak ifade edilir ve trombositoz hastalığı olarak adlandırılır. Böyle bir durumda kişinin vücudunda çok fazla trombosit üretiliyordur.

Yüksek PLT (Trombosit) belirtileri nelerdir?

• Baş ve göğüs bölgesinde nedeni anlaşılamayan ağrı,
• Görme kaybı ve geçici bulanık görme,
• El ve ayaklarda uyuşma ve hissizlik,
• Ani ve şiddetli baş dönmesi,
• Gut hastalığı

Yüksek PLT (Trombosit) neden olur?

• Vücuttaki kırmızı kan hücrelerinin normalden daha erken yıkıma uğramasına sebep olan hemolitik anemi,
• Demir bakımından eksik beslenmekten kaynaklı anemi (kansızlık),
• Bazı iltihaplı hastalıklar,
• Vücutta alerjik reaksiyonlar,
• Ameliyat kaynaklı bazı yan etkiler,
• Kanser hastalıkları ve tedavileri,
• Kullanılan bazı ilaçlar,
• Bir çeşit kemik iliği hastalığı olan Polisitemia vera,
• Dalak aldırma ameliyatı

 

Yüksek PLT (Trombosit) hangi sorunlara yol açar?

• Kanın damar içinde pıhtı atması riskinin artmasıyla hayati tehlikeler oluşması,
• Yüksek kolesterol, şeker hastalığı ve tansiyon dengesizliği gibi rahatsızlıkların ortaya çıkarabileceği risklerin artması,
• Felç,
• Yeterince kan ile beslenemediği için bazı bir iç organların fonksiyonlarını yerine getirememesinden kaynaklanan sağlık sorunları.

Yüksek PLT (Trombosit) nasıl tedavi edilir?

Tıpkı düşük trombosit gibi, yüksek trombosit sorunu da çok ciddi rahatsızlıklara sebep olur ve mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Yüksek trombosit vakalarında en sık başvurulan tedavi yollarından birisi aspirin kullanmaktır. Hastanın buna engel bir durumu yoksa doktor önerisiyle aspirin alarak trombosit sayısı normale getirilebilir.  Hamilelik döneminde yaşanan yüksek trombosit sorununda bile doktor önerisiyle aspirin alabilir.

Kanser hastalarında yüksek PLT sorununda Hidroksiüre kullanımı önerilir. Yüksek trombosit tedavisinde bazı vakalarda Hidroksiüreye göre daha fazla yan etki riski taşıyan Anagrelide adlı ilaç da kullanılabilmektedir.

Yüksek PLT değerinin düşürülebilmesi için uygulanan tedavide çok sık tercih edilmemesine ve kullanıma başlandığında ömür boyu kullanmak gerekmesine rağmen kimi zaman İnterferon Alfa da kullanılabiliyor.

Yüksek trombositin sebep olabildiği felç gibi vakalarda PLT sayısının acilen düşürülmesi için 1 ya da 2 seans Plateletferez Yöntemi de uygulanabiliyor. Bu tedavide hastaya damar yolu açılıyor, buradan alınan kan bir makinede işleniyor ve trombositlerinden ayrılıyor. Bu işlemin ardından süzülmüş kan yeniden vücuda veriliyor.

Yukarıda sayılan ilaçlar ve tedavi yöntemlerinin yanı sıra trombosit seviyesinin normalden yüksek olmasına sebep olan diğer hastalıklar da tedavi edilerek süreç hızlandırılmaya çalışılır. Tedavi sürecinde kullanılan tüm ilaçların doktor tarafından reçete edilmiş olması da zorunludur.