Doğumun nasıl gerçekleşeceği, kolay mı, zor mu olacağı sorularının yanıtları pek çok faktörün yanı sıra doğum zamanında bebeğin nasıl pozisyon aldığı, bebeğin makat mı, yoksa baş mı geldiği ile ilgilidir. İşte anne karnındaki bebeğin, doğum kanalının ilk bölümüne verilen ad prezantasyondur. Prezantasyon, bebeğin rahim içinde yerleşme ve doğum kanalına girme biçimidir. Bebeğin anne rahmindeki duruşu, yani prezantasyonu gebelik süresince değişir.
[call post=32405]
Prezantasyon sözcüğü bebeğin gebelik süresince duruş şekillerini anlatmak için kullanılan tıbbi bir terimdir. Bebeğin prezantasyonu konusunda önemli olan gebeliğin son evrelerinde bebeğin kafa yoluyla doğum kanalına girmesidir.
Böyle olmazsa bebekte prezantasyon bozukluğundan bahsedilir.
Anne rahmindeki her bebek doğum zamanında, doğum için belli bir pozisyon alır. Normal seyreden bir gebelik ve sonrasında doğum sürecinde bebeğin başının, doğum kanalına doğru önde girmesi gerekir. Bu tür durumlar tıbbi literatürde verteks prezantasyon, halk arasında ise baş geliş şeklinde adlandırılmaktadır.
Bebeğin kafatasının arkasında yer alan bölüme oksiput adı verilir ve bebeğin doğum kanalına bu şekilde girmesi de normal kabul edilir. Bu durum ise tıbbi literatürde oksiput prezetasyon şeklinde adlandırılıyor.
Bebeğin; kafasının oksiput dışındaki alanları, yani alın ve yüz, makat ya da omuz ile doğum kanalına girmesi durumu normal koşullarda beklenmeyen ve normal karşılanmayan bir durumdur. Bu tür vakalar tıbbi literatürde malprezentasyon şeklinde adlandırılır. Bununla birlikte prezantasyon anomalisi, prezantasyon bozukluğu şeklinde de ifade edilmektedir.
Tüm dünyada gerçekleşen doğumlar değerlendirildiğinde ortalama olarak % 5’inde bu tür sorunlar ortaya çıkabiliyor.
Bebeğin, normal olmayan bir pozisyonda gelmesi durumu olan malprezantasyonlar arasında en sık görüleni makat geliştir. Tüm doğumların yaklaşık % 4’ü makat geliş şeklinde malprezantasyondur.
Malprezantasyon çeşitleri nelerdir?
Makat prezantasyon: Anne rahmindeki bebeğin doğum kanalına makat geliş ile girmesi durumudur.
Alın prezantasyonu: Bebeğin doğum kanalına alın ile girmesi durumudur. Bu durumda doğum normal olarak gerçekleşemez, sezaryen olur.
Yüz prezantasyonu: Bebeğin doğum kanalına yüz geliş ile girmesi durumudur.
Transvers situs: Bebeğin rahim içinde yan şekilde durması durumudur. Bu tür prezantasyonda bebek, doğum kanalına omuz ya da kol ile girmiştir, doğumun normal şekilde gerçekleşmesi mümkün olmayacağı için sezaryen doğum yapılır.
Doğumda prezantasyon bozukluğuna sebep olan risk faktörleri nelerdir?
Doğum esnasında prezantasyon bozukluğu, doğumda bebeğin kafasının yüz ya da makat ile doğum kanalına girmesi sorunudur. Normal şartlar altında böyle bir durum beklenmez. Tıpta malprezantasyon ya da prezantasyon adıyla anılan bu bozukluk hali doğum şeklini de değiştirmeye sebep olur.
Normal seyreden bir gebelikte doğum sırasında bebek, doğum pozisyonu alır ve normal bir doğum başladığında ilk olarak bebeğin başı doğum kanalına girer, ardından da bebeğin arka kısımları gelir. Ancak prezantasyon bozukluğunda doğum esnasında bebeğin kafasının yüz ya da makat ile doğum kanalına girmesi söz konusudur. Buna sebep olan risk faktörleri;
Erken doğum,
Normalden daha iri bebek,
Bebeğin suyunun fazla olması,
Hidrosefali (bebeğin beyninde su birikmesi),
Trizomi 18 ya da Trizomi 21 sorunları,
Anne adayının önceden çok sayıda doğum yapmış olması,
Pelvik darlık,
Pelvik tümör olması,
Bebeğin eşinin bebekten önde gelmesi,
Konjenital anomalilerin varlığı,
Bebeğin beyninin oluşmamış olması,
Miyotonik distrofi (bebeğin yüz, el ve ayak kaslarında güçsüzlük olması),
Rahim ile ilgili farklı sorunlar olarak sıralanabilir.
Prezantasyon bozukluğuna benzer bir şekilde malpozisyon adı verilen bir sorun da bulunmaktadır. Malpozisyonda ise bebek, başının dışında bir pozisyonla doğum kanalına ilerler. Yaygın olarak doğum yaklaşınca bebeğin baş kısmı doğum kanalına girdikten sonra kanalda ilerler ve normal şekilde doğum gerçekleşir. Ancak bu durumun tersi görüldüğünde ise bebeğin sağlığı ile ilgili ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Bebeğin rahim içinde duruş bozukluğu olan prezantasyon bozukluğunda, normal doğum için bebeğin baş aşağı gelişi tek başına yeterli olmaz, aynı zamanda normal bir doğum için bebeğin yüzünün annenin arkasına bakıyor olması gerekiyor.
Doğumun şeklinin planlanması konusunda bebeğin geliş pozisyonu en önemli faktördür. Doğum esnasında doğum kanalına giren ve fetal adı verilen bölüm, bebeğin doğumdaki duruşunu belirlemektedir. Bu bölüm; alın, baş, yüz ve kafa arkası olabilir. Ancak bebek; makat ya da baş bölgesiyle birlikte kol ve bacakları doğum kanalına erse geliş anomalisi adı verilen sorun ortaya çıkmaktadır. Bebeğin bu şekilde normal dışı geliş durumları, yani oblik ya da transvers geliş durumları daha çok erken doğum vakalarında görülür.
Prezantasyon bozukluklarında bebeğin yan durması, yani kafasının ve poposunun rahmin sağ ve sol tarafına gelecek şekilde durması da transvers situs (transvers duruş) olarak adlandırılmaktadır. Bunun yanında bebeğin kafasının hafif yukarıda ya da aşağıda olacak şekilde gövdesinin çapraz durmasına oblik duruş deniyor. Anne rahmindeki bebeğin doğum esnasında yan duruşu; bebeğin sırtının aşağıda ya da yukarıda olması şekilde olabilir. Doğum esnasında rahimde yan duran bebek doğum kanalına omuz önde olacak şekilde ya da kolu önde gelecek şekilde girebilir. Bunların ikisi de doğumu zorlaştırır ve prezentasyon bozukluğu anlamına gelir.
Prezantasyon bozuklukları tanısında ultrason muayenesinin önemi!
Anne rahmindeki bebeğin transvers situs (transvers duruş) vakası olması durumu, karnın elle muayene edilmesiyle anlaşılabilir. Ancak bu konudaki en kesin tanı ultrason muayenesi ile konabilir. Transvers situs durumunun tedavisi ya da bebeğin düz pozisyona döndürülmesi için herhangi bir işlem önerilmez ya da uygulanan herhangi bir işlem faydalı olmaz. Eski dönemlerde bebeğin dışarıdan müdahale ile elle çevrilmesi gibi bilimsel olmayan işlemler denenmiş, ancak çok riskli olması dolayısıyla günümüzde kesinlikle uygulanmamaktadır.
Bu tür bir sorunun varlığında sadece beklemek ve sık aralıklarla kontrol etmek önerilir. Bebeğin muhtemel doğum tarihi yaklaştığında ya da doğum başladığında doktorun yaptığı kontrolde bebeğin normal pozisyon almışsa normal doğum gerçekleşebilir, bebek hala yan ya da oblik duruyorsa sezaryen yapılır.
Gebeliğin erken dönemlerinde doğumun başlaması, yani erken doğum gibi bir durum söz konusu olursa genel olarak bebekte transvers geliş olur. Bunun yanında prezantasyon bozuklukları çoğunlukla; bebek eşinin rahim ağzına yerleşmesi durumunda, anne adayında ileri derecede çatı darlığı olması durumunda ya da rahimin bazı bozukluklara sahip olması durumunda sıklıkla gözlenen bir bulgu olarak bilinir.
Doğum esnasında bebeğin kol ya da kordon sarkması gibi sorunlar yaşaması, rahmin yırtılması gibi durumları tetikleyeceği için ultrasonla konulan tanı sonrasında sezaryen doğum yapılması gerekir. Doğum yaklaştığında bebeğin yerleşimi ultrason muayenesiyle uzman tarafından değerlendirilmelidir.
Anne rahmindeki bebek ölüyse ya da erken doğum söz konusu ise ve plasentanın da konumu uygunsa her an sezaryen doğum olasılığı göz önüne alınmalıdır. Bir bebeğin doğumunda prezantasyon bozukluğu her zaman göz önünde bulundurulması gereken ve doğum sırasında ciddi sorunlara neden olabilen önemli bir problemdir. Bu sebeple de anne adayları uzmanlar tarafından sürekli gözetim altında tutulmalı ve doğum da kontrol altında gerçekleştirilmelidir.
