Sistit, oldukça yaygın bir şekilde görülen bir rahatsızlıktır. Mesanenin iltihaplanması anlamına gelen sistit normalde ciddi bir hastalık olmamakla birlikte tedavi edilmediğinde ciddi komplikasyonlara yol açabilmektedir.
Sistitin nasıl teşhis edildiğine, nedenlerine ve nasıl tedavi edildiğine dair bilmeniz gereken her şeyi bu yazıda okuyabilirsiniz.
Sistit Nedir?
Sistit, normalde steril olan üretra ve mesanenin bakteriler nedeniyle enfekte olmasıyla meydana gelir. Mesanenin iç astarına yapışan bakteriler bu bölgenin tahriş olmasına ve iltihaplanmasına yol açar.
Sistit her yaştan erkekleri ve kadınları etkileyebilen bir sorundur. Ancak kadınların üretrası erkeklere göre daha kısa olduğundan dolayı sistit kadınlarda daha fazla görülmektedir.
İdrar yolu enfeksiyonlarının yaklaşık yüzde 80’i bağırsaktan idrar yoluna ulaşan bakterilerden kaynaklanmaktadır. Bağırsak bakterilerinin çoğu sağlıklı bağırsak florasının bir parçası olmakla birlikte bu bakteriler, üretra ve mesanede steril olması gereken bölgeye girdiklerinde idrar yolu enfeksiyonuna yol açabilirler.
Sistit Çeşitleri
sistit
Sistit, akut ya da interstisyel sistit olarak görülebilir. Akut sistit, sistitin ani bir şekilde ortaya çıkmasını ifade eder. İnterstisyel sistitte ise birden fazla mesane katmanını etkileyen kronik sistit söz konusudur.
Hem akut hem de interstisyel sistite neden olan faktörlerin farklı olmasıyla ortaya çıkan sistit çeşitleri şu şekilde olmaktadır:
Bakteriyel sistit: Bakteriyel sistit, bakterilerin üretra ya da mesaneye girmesi ve enfeksiyona neden olmasıyla ortaya çıkar. Ayrıca vücutta normalde bulunan bakterilerin dengesiz hale gelmesiyle de sistit görülebilir. Enfeksiyon nedeniyle mesanede sistit ya da iltihaplanma görülebilir.
İlaç kullanımı ile tetiklenen sistit: Bazı ilaçlar sistite neden olabilir. Normalde kullanılan ilaçlar vücut boyunca ilerler ve sonunda idrar sisteminden çıkar. Bazı ilaçlar vücuttan çıkarken mesanenin tahriş olmasına yol açabilir.
Radyasyon sistiti: Radyoterapi ile kanser hücrelerini yok edilir ve tümörler küçültülür. Ancak bu tedavi sağlıklı hücrelere ve dokulara da zarar verebilir. Pelvik bölgede radyoterapi uygulanması durumunda mesanede iltihaplanma görülebilir.
Yabancı cisim nedeniyle sistit: Mesaneden idrarın kolay bir şekilde atılmasını sağlamak için kullanılan kateterin uzun süreli kalması hem bakteriyel enfeksiyon riskini arttırabilir hem de idrar yolundaki dokulara zarar verebilir. Sonuç olarak iltihaplanma meydana gelebilir.
Kimyasal sistit: Sperm öldürücü jel, kadın hijyen spreyleri ve çeşitli kimyasallar mesaneyi tahriş ederek sistite neden olabilir.
Bazı durumlarda ise sistit diyabet, böbrek taşı, HIV, prostat büyümesi ve omurga sakatlıkları gibi nedenlerle ortaya çıkabilmektedir.
Sistit Belirtileri Nelerdir?
Sistitte en sık görülen belirtiler arasında şunlar bulunmaktadır:
- İdrarda kan izleri
- Koyu renkli, bulanık ya da keskin kokulu idrar
- Pubik kemiğin hemen üstünde, belde ya da karında ağrı
- İdrar yaparken yanma hissi
- Sık idrara çıkma ya da sık idrara çıkma ihtiyacı duyma
İdrar yolu enfeksiyonu böbreklere sıçrarsa daha ciddi bir sağlık sorunu haline gelebilir. Bu durumda yukarıdaki belirtilere ek olarak aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
- Mide bulantısı
- Kusma
- Sırtta ya da belin yan kısmında ağrı
- Üşüme
Sistit Neden Olur?
Sistite neden olan pek çok faktör olabilir. Bazı insanlar mesane enfeksiyonu ya da tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları yaşama bakımından daha yüksek risk altındadır. Kadınlar, erkeklere göre daha kısa üretraya sahip oldukları için sistit bakımından daha riskli grupta yer almakla birlikte aşağıdaki durumlar da sistit riskinin artmasına neden olabilmektedir:
- Cinsel açıdan aktif olmak: Cinsel ilişki, bakterilerin üretra içerisine itilmesine neden olabilir.
- Bazı doğum kontrol yöntemleri: Doğum kontrol yöntemi olarak diyafram kullanan kadınlar, idrar yolu enfeksiyonları bakımından daha yüksek riske sahiptir. Sperm öldürücü bulunan diyaframlar bu riski daha da arttırmaktadır.
- Hamilelik: Hamilelik sırasında hormonlarda meydana gelen değişiklikler mesane enfeksiyonu riskinin artmasına neden olabilir.
- Menopoz: Menopoz sonrası değişen hormon seviyeleri nedeniyle idrar yolu enfeksiyonları görülebilmektedir.
Hem kadınlarda hem de erkeklerde sistit riskinin artmasına neden olabilen diğer risk faktörleri şu şekildedir:
- İdrar akışının engellenmesi: Mesanede taş olması ya da erkeklerde prostat büyümesi gibi nedenlerden dolayı sistit meydana gelebilir.
- Bağışıklık sisteminde değişiklikler: Diyabet, HIV enfeksiyonu ve kanser tedavisi gibi durumlarda bağışıklık sisteminde değişiklikler meydana gelebilir. Bağışıklık sisteminin bastırılması bakteriyel ve bazı durumlarda viral mesane enfeksiyonları riskinin artmasına neden olabilmektedir.
- Uzun süreli mesane kateteri kullanımı: Mesane kateteri, kronik hastalığı olan ya da ileri yaşlardaki kişilerde gerekli olabilmektedir. Mesane kateterinin uzun süreli kullanımı bakteriyel enfeksiyonlara yatkınlığın artmasına neden olabilir ve mesane dokusunun zarar görmesine neden olabilir.
Sistit Nasıl Teşhis Edilir?
Doktora gittiğimizde öncelikle gerekli soruları cevaplamanız, muayene olmanız ve idrar testi yaptırmanız gerekecektir.
Gerekli görülmesi halinde aşağıdaki işlemler de gerçekleştirilebilir:
- Sistoskopi: Sistoskopide doktorunuz, ucunda kamera ve ışık bulunan ince bir tüp ile mesanenizi inceleyeektir. Ayrıca gerekli görülmesi halimde mesane dokusundan biyopsi almak için de sistoskopi yapılabilir.
- Görüntüleme testleri: Sistit teşhisinde genelde görüntüleme testleri gerekli olmamaktadır. Ancak gerekli olması halinde röntgen ya da ultrason gibi yöntemler kullanılarak sistitin yapısal bir sorun ya da tümör gibi diğer nedenlerden kaynaklanıp kaynaklanmadığı anlaşılabilir.
Sistit Nasıl Tedavi Edilir?
Sistitin hafif olması durumunda sorununuz birkaç gün içinde kendi kendine çözülebilir. Bununla birlikte sistit dört günden uzun sürüyorsa doktorunuzu ziyaret etmeniz gerekir.
Doktorunuz, hastalığınızın durumuna göre antibiyotik reçete edebilir ve bunu belli bir süreyle kullanmanızı isteyebilir. Antibiyotik tedavisi ile belirtilerinizde birkaç gün içinde rahatlama olacaktır.
Antibiyotik kullanmanızla birlikte belirtilerinizde hafifleme olmazsa doktorunuzun önerisiyle başka ilaçlar kullanmanız gerekebilir.
Sistit Nasıl Önlenir?
Sistiti önlemek için öncelikle tuvaletinizi yaptıktan sonra dışkıda yer alan bakterilerin yayılmaması için silme işlemini önden arkaya doğru yapmanız gerekir. Alacağınız bu önlemin dışında dikkat edebileceğiniz diğer şeyler arasında şunlar yer alabilir:
- Su başta olmak üzere bol sıvı tüketin. Özellikle kemoterapi ya da radyoterapi tedavisi gören kişilerin bol sıvı tüketmeleri gerekir.
- İhtiyaç duyduğunuzda idrar yapın. İdrar yapma ihtiyacı duyduğunuzda tuvalete gitmeyi ertelemeyin.
- Banyo yapmak yerine duş alın. İdrar yolu enfeksiyonlarına yatkınsanız, küvette banyo yapmak yerine duş alın.
- Vajina ve anüs etrafını nazikçe temizleyin. Temizlik yaparken sert kimyasallar kullanmayın.
- Cinsel ilişki sonrası en kısa sürede mesanenizi boşaltın. Bakterilerden kurtulmanıza yardımcı olması için büyük bir bardak su için.
- Genital bölgede deodorant ya da parfümlü ürünler kullanmayın. Bunlar, üretranın ve mesanenin tahriş olmasına yol açabilmektedir.
Sonuç Olarak
Sistit, mesanenin iltihaplanması anlamına gelmektedir. Sistit tedavisi genelde kolay bir şekilde gerçekleştirilmekle birlikte altta yatan bir sağlık sorunu varsa bunun tedavi edilmesi önemlidir. Bu nedenle sistit belirtileriniz varsa doktorunuzu ziyaret etmeniz önemlidir.
Sistit tedavisi görüyorsanız, bu süreçte şunlara dikkat etmelisiniz:
- Bol miktarda sıvı tüketin
- Mesanenizi rahatsız edebileceği için kafeinli içeceklerden uzak durun.
- İdrarınızı tutmayın ve ihtiyaç duyduğunuzda ertelemeden tuvalete gidin
- Pamuk ve rahat iç çamaşırlar giyin.
