Yumurta Kalitesi ve Yumurta Sayısına Dair Her Şey
Kız bebekler, hayatları boyunca sahip olacakları yumurtalar ile doğarlar. Yaşam süresi boyunca yeni yumurta hücreleri üretilmez.
Bebek, henüz anne karnındayken yaklaşık 6 milyon yumurtası vardır. Bu yumurtaların (asıl ismiyle oosit) sayısı, bebek doğduğu zaman 1 ila 2 milyona düşmüştür.
Kadınlar, henüz doğdukları zaman tüm hayatları boyunca taşıyacakları yumurtalarla doğuyor olsalar bile ergenlik dönemine kadar adet görmezler. Çünkü ergenliğin başlamasıyla beraber beyindeki hipotalamus, gonadotropin salıcı hormon (GnRH) üretmeye başlar. GnRH ise hipofiz bezinin folikül uyarıcı hormon (FSH) üretmesini sağlar. FSH, yumurta gelişimini başlatır ve östrojen seviyelerinin yükselmesine yol açar.
Ergenliğe gelindiğinde geriye yaklaşık 400 bin yumurta kalır. Her adet dönemi ile birlikte yüzlerce yumurta kaybedilir. Foliküllerden sadece sağlıklı olanları olgun yumurtalar haline gelebilir. Geri kalanı ise parçalanır ve yok olur.
Yaşlandıkça kadının sahip olduğu folikül sayısı azalır. Bu durumda dölleme için gereken sağlıklı ve güçlü yumurtaların oluşma olasılığı daha az olur. Ergenlik yıllarında folikül sayısı büyük miktarlarda iken 30’ların sonu ve 40’lı yaşlarda foliküller azalır.
Yumurtalık rezervi kaç olmalıdır?
Kadın, doğduğu zaman 1 ila 2 milyon arasında yumurta folikülüne sahip olmaktadır. Sahip olunan yumurta sayısının ne olması gerektiği, yani yumurtalık rezervi, yaşa göre değişiklik göstermektedir.
Yaşa göre sahip olunması gereken ortalama yumurta sayısının şu şekilde olduğu tahmin edilmektedir:
Gebeliğin 20. haftası: 6-7 milyon oosit
Doğum: 1-2 milyon oosit
Ergenlik: 300.000-500.000 oosit
37 yaş civarı: 25.000 oosit
51 yaş civarı: 51 yaş, ortalama menopoz yaşı olmakla birlikte yaklaşık 1000 ooist bulunur
Yumurtalık Rezervi Testi
Aşağıdaki kan testleri ve ultrason, yumurtlayıp yumurtlamadığınızın ve genel olarak doğurganlık potansiyelinizin belirlenmesine yardımcı olabilir.
Hormon testleri
Folikül uyarıcı hormon (FSH): Adet döngüsünün üçüncü gününde kan örneği alınarak folikül gelişimine bakılabilir. FSH, beyindeki hipofiz bezinin, yumurtalıklar ile iletişim kurma şeklidir. Her ay yumurta oluşturmak için en doğru anın ne zaman olduğunu haber verir. Yumurtanın kalitesi azaldıkça FSH’ye karşı direnci daha da artar ve daha çok FSH üretilmesi gerekir.
Estradiol (E2): E2, yumurtalıkların beyin ile iletişim kurmasını sağlar. E2 seviyeleri yükseldikçe yumurtalık folikülleri uyarılır ve boyutları artmaya başlar. E2 seviyeleri ile FSH seviyelerinin bir arada değerlendirilmesi gerekir.
Anti-Müllerian hormon (AMH): Genellikle büyümeye yeni başlayan yumurtaların granülosa hücrelerinden salınan ve yumurtanın korunmasına ve gelişmesine yardımcı olan bir maddedir. Yaş ilerledikçe ve yumurta sayıları azaldıkça granülosa hücreleri ve AMH azalır. AMH değerleri, yumurtalıklarda kalan ortalama yumurta sayısı konusunda tahminde bulunmayı mümkün kılar.
Transvajinal ultrason: Transvajinal ultrason genelde adet döngünüzün 3. ila 12. günleri arası gerçekleştirilir ve her iki yumurtalıkta da 4 ila 9 mm büyüklüğündeki foliküller sayılır. Bu foliküller, ileride olgunlaşabilir ve yumurta olarak salınabilir. Foliküllerin sayılarının az olması, yumurta kalitesi ve yumurta miktarı ile ilgili sorun yaşadığınızı gösteriyor olabilir.
Yumurta kalitesi nedir?
Yumurta kalitesi, kadının doğurganlığı ve gebe kalma yeteneği üzerinde önemli bir role sahiptir. Yüksek kaliteli yumurtalar, yüksek kaliteli bir embriyoya dönüşebilir ve bu embriyo rahimde tutunarak gebeliği mümkün kılabilir.
Yumurta kalitesi denildiğinde yumurtanın kromozom olarak normal mi yoksa anormal mi olduğu kastedilir. Kromozom açısından normal olan bir yumurtada 23 kromozom bulunur ve sperm tarafından döllendiği zaman (spermde de 23 kromozom vardır), normal embriyonun toplamda 46 kromozomu olacaktır.
Yumurta kalitesi neden bozulur?
Yukarıda yaşlara göre sahip olunan yumurta miktarından bahsettik. Ancak peki ya yumurta kalitesi nasıl değişmektedir?
Her ay, yumurtlamadan hemen önce yumurtalarınız bölünmeye başlar.
Daha yaşlı olan yumurtalar, bölünme sürecinde hatalar yapmaya daha eğilimlidirler. Bu da hatalı bölünen yumurtaların, anormal kromozomlar barındırma ihtimalini arttırmaktadır. Bu nedenle annenin yaşı ilerledikçe Down sendromu ve diğer gelişimsel anomalilerin görülme olasılığı artmaktadır.
Yumurta kalitesi nasıl arttırılır?
Gebe kalmak için yumurta kalitesini arttırmak için yapılacak en önemli şey sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek olacaktır. Bunun için aşağıdakileri uygulayabilirsiniz:
Aşağıdaki videoda bu konu hakkında detaylı bilgi bulabilirsiniz.
Kan akışınızı arttırın: Oksijen bakımından zengin kan, yumurtaların sağlığı açısından önemlidir. Kan akışının iyileşmesi için günde en az 6-8 bardak sıvı tükettiğinizden emin olun. Ayrıca egzersiz yapmak da kan akışını arttıracaktır. Egzersiz sayesinde sağlıklı olan kalp, vücudun her yerine gerekli kan akışını sağlayacaktır.
Sağlıklı beslenin: Genel sağlığınıza dikkat etmeniz, yumurtalarınızın sağlıklı olması konusunda büyük bir rol oynar. Meyve, sebze, balık ve tahıllar içeren, besin bakımından zengin bir beslenme düzenine sahip olmak, doğurganlığınızı destekleyecektir.
Sigarayı bırakın: Sigara içmenin, doğurganlıkla ilgili sorunlara yol açtığını gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Bu nedenle kendi sağlığınız ve yumurtalarınızın sağlığı açısından sigarayı bırakmanız önemlidir.
Sağlıklı kilonuzu koruyun: Vücut Kitle Endeksi’ne baktığımızda 25-29.9 aralığında yer alıyorsanız kilolu, 30’un üzerindeyseniz ise aşırı kilolu ya da obezsiniz demektir. Çeşitli diyetler ve egzersizlerle kilo vermek hem gebe olma şansınızı arttıracak hem de gebelikte aşırı kiloyla ilgili yaşayabileceğiniz sorunların önüne geçecektir.
Stres seviyenizi kontrol edin: Stres, prolaktin ve kortizol gibi yumurta kalitesini ve üretimini etkileyen hormonların üretilmesine neden olabilmektedir. Sevdiklerinizle zaman geçirmek ya da mutlu olacağınız şeyleri yapmak, genel sağlığınız üzerinde oldukça faydalı olacaktır. Bununla birlikte kendinize dinlenmek ve rahatlamak için zaman ayırmanız da önemli olmaktadır.
Yumurta Kalitesi Testi
Yaşın, yumurtalık rezervinin azalmasıyla, yani yumurtalıklarınızdaki yumurta sayısının azalmasıyla ilişkili olduğu bilinmektedir. Yumurtalık rezervinin azalmasıyla gebe kalma şansınızın azalması birbiriyle ilişkilidir. Ayrıca yumurta kalitesi de yaş ile ilgili olmaktadır. Her ne kadar yumurta kalitesini ölçmek için belli bir test olmasa da kadının yaşı, yumurtaların kalitesi ile ilgili bilgi verecektir.
Yumurta Kalitesi ve Tüp Bebek
Yumurta kalitesi, doğal yollardan gebe kalmanın yanı sıra tüp bebek tedavisinde de önemli olmaktadır. Yüksek kaliteli yumurtalar ile yüksek kaliteli embriyolar elde edilir.
Yüksek kaliteli olan yumurtalar, embriyonun gelişerek rahim içerisine tutunmasını sağlar. Embriyonun tutunabilmesi ve gebeliğin elde edilebilmesi için embriyonun kaliteli olması önemlidir. Yüksek kaliteli yumurtalar ve embriyolar, kadının başarılı bir gebelik geçirme şansını arttırmaktadır.
Sonuç Olarak
Yazıyı okumanızla birlikte yumurtalık kalitesi ve sayısına dair artık daha fazla bilgiye sahip olduğunuz için gebe kalmakla ilgili sorunlar yaşıyorsanız, doktorunuzla seçenekleriniz hakkında daha detaylı bir şekilde konuşabilirsiniz.
Yaş bakımından geç kaldığınızı hissediyorsanız yumurta dondurmayı düşünebilirsiniz. Yumurta dondurma, genelde biyolojik saati ilerleyen kadınların tercihi olmaktadır. Aynı zamanda kemoterapi görecek olan kadınlar da tedaviden yumurtalarının etkilenmemesi ve ileride olası bir gebelik için sağlıklı yumurtaların bulunmasına yönelik olarak yumurta dondurmayı tercih edebilmektedir.
Tüp bebek tedavisi gibi diğer yardımcı üreme teknolojileri de kadınların 40’lı, hatta 50’li yaşlarında gebe kalabilmesine olanak sağlamaktadır. Ancak 40’lı yaşların başı geçildikten sonra kendi yumurtalarınızla gebe kalmanız zor olabilir.
Doktorunuzla mümkün olan en yakın zamanda görüşmeyi ihmal etmeyin ve bebek sahibi olmak için çeşitli seçenekleriniz olduğunu unutmayın.
