Ameliyatlar, tıbbi müdahaleler, uzun süreli operasyonlar, anestezi uygulanan işlemlerden önce hastaya lavman yapılmaktadır. Bu bağlamda lavman; sindirim sistemi, karın ağrısı gibi sorunlar ve sancı gibi şikayetleri dindirmek için de kullanılır. Hastaya lavman yapılmasındaki amaç; kalın bağırsaktan doğal yolla atılamayan sıvının, dışkıların ve bu sıvının içerisinde bulunan toksinlerin vücuttan atılabilmesidir. Lavmanda katater veya bir çeşit tüp ile bağırsakların temizlenmesi işlemi yapılmaktadır.
Lavmanın yapılmasını gerektiren pek çok durumdan birisi de doğum işlemidir. Ülkemizde ve dünyada sağlık kurumlarında doğum yapacak olan kadınlara doğumdan önce lavman yapılmaktadır. Doğum öncesi lavman, bağırsakların temizlenmesi ve boşaltılması ve bu sayede doğum esnasında dışkı sorunu yaşamamak için uygulanmaktadır. Lavman zaten bağırsakların yıkanması ve bağırsakta mikrop kalmaması için yapılır.
Çoğu zaman acılı bir işlem gibi algılanan ve yaptırmaktan çekinilen lavman uygulanırken kişide herhangi bir acıya, ağrıya sebep olmadığı gibi tıbbi bir uygulama olduğu için de utanmaya, çekinmeye gerek yoktur. Doğuma hazırlanan çoğu kadın lavman yaptırmayı da kendi için bir stres sebebi haline getirir ve bundan ürker. Oysaki gayet doğal ve gerekli bir işlemdir. Eğer hastaya cerrahi lavman uygulanırsa çok az bir ağrı hissedilmesi söz konusu olabilir.
Doğum öncesi neden lavman yapılır?
Günümüzde çok kırsal kesimler haricinde tüm doğumlar sağlık kurumlarında, hastanelerde yapılmaktadır. Hastane şartlarında doğum için gelen kadınlara da doğum başlamadan önce lavman yapılır ya da doğum yaklaştığı dönemde doktor hastaya lavman ilacı reçete eder ve anne adayının hastaneye gelmeden önce bu ilacı kullanmış olması beklenir.
Doğum öncesinde lavman yapılmasının amacı; anne adayının bağırsaklarının temizlenmesini sağlamak, doğum sırasında anne adayının veya bebeğin enfeksiyon kapmasını önlemek ve doğum esnasında annenin kakasını yapacağı endişesini yaşama riskini ortadan kaldırarak doğuma konsantre olmasını sağlamaktır. Lavmanın ağrılı, acılı bir işlem olmadığı bilinmekte, buna rağmen bu konuda fazla endişeli olan kadınların doğum öncesinde doktorla konuşarak daha detaylı bilgi almaları doğru olacaktır.
Normal doğum öncesi lavman nasıl yapılır?
Normal doğum süreci genellikle sürprizlerle doludur ve çoğu zaman ne kadar süreceği, nasıl olacağı ve ne yazık ki nasıl sonuçlanacağı çok da kolay kestirilemez. Bu sebeple de sezaryen doğum gibi planlı olmayan normal doğum öncesinde pek çok önlemin alınmış olması gerekmektedir. Anne adayları normal doğum için hastaneye giriş yaptıktan sonra, kontrol için gelen hemşireler öncelikle normal doğum uygulaması hakkında kadını bilgilendirir.
Ardından anne adayı yan pozisyonda yatar ve hemşireler bağırsak tarafından emilmeyen kayganlaştırıcı bir sıvıyı yumuşak bir katater yardımı ile anüse damlatır. Bu işlem hem çok kısa sürelidir hem de ağrısız, sancısızdır. Anne adayının anüse damlatılan sıvıyı kısa bir süre içinde tutması gerekir. Fakat bu sıvı, bağırsaklara hızla etki eder ve çok kısa süre içinde tuvalete gidebilmek önemlidir. Bu sebeple de genellikle lavman işlemi doğumhanede yapılır ve orada da zaten tuvalet vardır.
Sezaryen doğum öncesinde lavman yapılır mı?
Sezaryen doğumların pek çoğu planlı bir şekilde gerçekleşir ve ne zaman olacağı, ne kadar süreceği de ortalama olarak bellidir. Bu sebeple de doğum öncesinde yapılması gerekenler ve yapılmış olması gerekenler de önceden planlanmıştır. Bu bağlamda doğum sürecini ve sonrasında anne adayının tam olarak kendine gelip de yürüyebilecek hale gelene kadar geçen süreyi daha sağlıklı geçirebilmek adına sezaryen doğum öncesinde de lavman yapılır.
Zira sezaryen işlemi bir ameliyattır ve ameliyat esnasında bağırsakların dolu olması, herhangi bir kazaya sebebiyet vererek bağırsağın hasar görmesine de neden olabilir. Bununla birlikte genel anestezi altında sezaryen ameliyat olan anne adayı, hemen kendine gelemez ve tuvalet ihtiyacını karşılayacak duruma gelmesi de zaman alır. Bu sebeple de sezaryen öncesinde lavman uygulaması yapılması çok daha doğru ve sağlıklı olacaktır.
Genel anestezi uygulanarak yapılan sezaryenler öncesinde rutin olarak lavman yapılıyorken, epidural doğumlarda da anne adayı belden aşağısını hissetmeyeceği için istemsiz bir şekilde tuvaletini yapabilir. Bu tür durumlarda sezaryen uygulaması öncesinde anne adayının en son ne zaman tuvaletini yaptığı, kabızlık sorunu yaşayıp yaşamadığı öğrenilir ve gerekli değerlendirmeler sonucunda lavman yapılıp yapılmayacağına da karar verilebilir.
Doğum öncesinde lavman tek seçenek midir?
Lavman işlemi ile yalnızca bağırsağın son kısmı olan rektum boşaltılmaktadır. Normal şartlar altında kişinin kalın bağırsağı 1.5 metre, rektumu ise 15 cm uzunluğundadır. Bu bakımdan lavman yapılması, doğum için ıkınma sırasında anne adayının kaka yapmasını kesin olarak önleyemez.
Ancak doğum sırasında kaka yapma gibi bir durumla karşılaşılması son derece normal olduğundan önlem almakta fayda var. Şöyle ki, doğum esnasında çoğu kadın aynı durumları yaşamakta ve onunla ilgilenen hiçbir sağlık görevlisi de bu tür durumları garipsemez. Ayrıca anne adayı doğum esnasında kaka yaptığının farkına varmadan onunla ilgilenen sağlık görevlileri hızlıca temizler ve başka bir sorun yaşanmaz. Anne adayı bu durumda sadece doğuma odaklanmalıdır.
Doğum yaparken bir de kaka yapacakları fikrini takıntı haline getiren ve bu durumdan korkan kadınların psikolojik olarak rahatlatılması gerekir. Zira ister sezaryen isterse normal doğum olsun bu süreç mükemmeldir ve anne adayının vücudu doğumdan önce zaten bağırsakları boşaltır. Doğum yaklaştığı zamanlarda birden anne adayının bağırsak hareketleri yumuşayabilir ve bir gün içinde defalarca büyük tuvaletinizi yapabilir. Bu da vücudun doğal lavmanı, bağırsakları temizleme işlemidir. Doğum yapmak üzere olan kadının bedeni bebeğin geçeği yolları daraltan her şeyi doğal yolla atar ve bu alanı rahatlatır.
Eğer doğum öncesinde anne adayı böyle bir durum yaşarsa, bunu doktora söyleyerek doğum öncesi lavman işlemini yaptırmayabilir ya da doğumun ilerleyen aşamalarında yapılmak üzere erteletebilir.
Lavman ne kadar gereklidir?
Her ne kadar yukarıda anlatıldığı gibi lavman artık tüm doğumlar öncesinde uygulanan rutin bir işlem olsa da, son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar, doğumda rutin olarak her kadına lavman yapmanın anne ve bebek için enfeksiyon riskini azaltmadığı ya da arttırmadığını, lavman yapılan her kadının doğum süresinde bir kısalma olmadığını, sadece bazı kadıların doğum sürelerinin az da olsa kısalmaya yönelik eğilim gösterdiğini ortaya çıkarmıştır.
Ancak bir önlem amaçlı uygulanan lavmanın herhangi bir yan etkisinin bulunmamış olması da teşvik edici bir unsurdur. Bu bağlamda doğum öncesinde her anne adayına rutin olarak lavman yapılmasının, özellikle anne bu uygulamadan korkuyor ve çekiniyorsa bazı psikolojik zararı da olabilir. Bu tür bir çekincesi olan kadınlar, doğum öncesi kontrollerinde bunu doktorla paylaşmalı ve doğum yapacağı hastanenin lavman işleminin doğumun rutin bir parçası olup olmadığını öğrenmelidir.
Gebeliği takip eden doktor, anne adayının gerçekten lavmana ihtiyacı olduğunu, doğum öncesi kabızlık çektiğini tespit etmişse (kabızlık sorunu çeken annelerde lavman uygulaması, bebeğin doğum yolunda daha fazla alan açacaktır), doğumda kaka yapacağından çok korkan, utanan ve lavmanı kendi arzusuyla yaptırmak isteyen kadınlarda lavmanın kesinlikle yararlı olacağı söylenebilir.
