Hamilelik döneminde sıklıkla karşılaşılan şikayetler arasında el ve ayaklarda meydana gelen şişlikler yer almaktadır. Gebeliğin ilk aylarında nadir olarak görülse de, ilerleyen aylarda şişkinliklerin görülme sıklığı artmaktadır. Genellikle ayak ve ayak bileklerinde, nadir olarak ellerde görülmektedir. Hatta ödemin artasına bağlı olarak, anne adaylarının ayakkabıları ve yüzükleri rahatsız edici olabilir. Ellerdeki ödemin (şişlik) şiddetli olması halinde, sinir sıkışması (karpal tünel sendromu) meydana gelebilmektedir.
Hamilelikte ayaklar neden şişer?
Gebelik nedeni ile vücudun genel sisteminde meydana gelen değişimler damar içerisindeki kan miktarının yaklaşık %50 oranında artmasına neden olarak, vücudun su tutum oranını arttırmaktadır. Bu nedenle damarlar dışındaki diğer doku bölgelerinde ödem yani şişlik meydana gelebilir. Özellikle ayakta çok duran anne adaylarında yer çekiminin etkisi ile ayak, ayak bilekleri ve bacaklarda şişlik görülmektedir. Ayrıca hamilelik döneminde ortaya çıkan ödem sorunu aşırı kilolu anne adaylarında daha sık görülmektedir.Hamilelikte el ve ayak şişmesi vücudun daha fazla sıvı tutumunun artması sonucu ortaya çıkarken, gebeliğin özellikle son aylarına doğru iyice büyüyen rahim nedeni ile bacaklara giden damarlara yaptığı baskı kan dolaşımını engellemektedir. Bu nedenle bacaklara giden kan miktarının kalbe dönmesi zorlaşarak ayaklarda, ayak bileklerinde ve bacaklarda daha fazla kanın birikmesine neden olur. Gebeliğin etkisi ile ortaya çıkan bu şikayetler normal kabul edilmektedir. Ancak ayaklardaki aşırı ve ani şişmeler normalin dışında preeklampsi olarak ifade edilen ciddi bir sağlık sorununun habercisi olabilir. Preeklampsi şiddetli baş ağrısı, görme bozukluğu ve baş dönmesi gibi bazı belirtilerle ortaya çıkmaktadır. Ayrıca kalçada ağrı, hassasiyet ve yalnızca tek bacakta şişme görülmesi, kanda pıhtı belirtisi olarak mutlaka uzman bir doktora başvurulması gerekir.
Gebelikte el ve ayak şişliklerinin giderilmesi için neler yapılabilir?
Hamilelik döneminde uzun süre ayakta kalmak ya da oturmak, ayak ve bacakların şişmesinde etkili olmaktadır. Bu nedenle anne adayları için ödem sorununu önlemenin yolları aşağıdaki gibi olmaktadır:
- Uzun süreli sabit pozisyonlar yerine sık sık ayaklarınız yukarıda kalacak şekilde uzanarak oturun.
- Uyurken yan yatış pozisyonunda ya da ayaklarınızın altına yastık koyun.
- Özellikle otururken bacak bacak üstüne atmamaya özen gösterin.
- Uzun süre ayakta kalmaktan ve ayaklarınızı yere basarak oturmaktan kaçının.
- Oda ısısının yüksek olması şişkinliği arttırır. Bu nedenle vücudunuzu yoğun ısıya bırakmayan serin ortamlarda bulunmaya özen gösterin.
- Bol sol su tüketmeye özen gösterin. Bu durum düşünülenin tam tersine şişliğin artmasına değil azalmasına yardımcı olacaktır.
- Vücudu saran sıkı ve dar giysilerden uzak durun.
- Vücudu destekleyen pamuklu giysi ve çorapları tercih edin.
- Düzenli egzersiz sağlıklı bir gebelik süreci için uzmanlar tarafından önerilmektedir. Anne adaylarının karşılaşabileceği komplikasyon risklerini önelerken, fiziksel ve zihinsel rahatlamaya yardımcı olacaktır.
Doktora başvurulması gereken durumlar nelerdir?
Gebelikte el ve ayaklarda oluşan hafif şişlikler normal kabul edilmektedir. Ancak aşağıdaki durumlarda mutlaka doktorunuza başvurmanız önerilmektedir:
- Gebelik döneminde ortaya çıkan ödem sorunu hipertansiyon (preeklampsi, gebelik zehirlenmesi) ile birlikte görülebilir. Bu durum şişkinlikle beraber yüksek tansiyon ve idrarla fazla proteinin atılması şeklinde ifade edilmektedir. Ancak her şişlik bulgusu preeklampsi riskini doğurmaz. Eğer ayaklarla birlikte yüzde şişkinlik oluşmuşsa ve anne adayı aşırı kiloya sahip ise, preeklampsinin gelişme riski artar. Bu nedenle risk grubundaki anne adaylarının takip ve kontrol altında olması gerekir.
- Şişlikle beraber kızarıklık, ağrı, sıcaklık artışı ve bacaklar arasında dengesiz bir şişkinlik durumu varsa mutlaka doktorunuza başvurmanız gerekir. Bu durum damar tıkanıklığı gibi ciddi bir sorunun göstergesi olabilir.
