Gebeliğin yüksek riskli olması, sağlıklı bir gebelik süreci geçirmeniz için ekstra bakım ve yardım almanız gerektiği anlamına gelmektedir. Kronik bir hastalığınıza yönelik olarak tedavi görüyorsanız, gebe kalmanın fazladan birtakım risklere neden olduğunu biliyorsunuzdur. Veya gebeliğinizin ilk trimesterinde ortaya çıkan nedenlerden dolayı gebeliğiniz riskli olmuş olabilir.
Riskli gebelik olması demek, gebelik, doğum ya da doğum sonrası sizin ve bebeğinizin sağlık sorunları yaşamaya daha eğilimli olmanız anlamına gelmektedir. Bu sorunlar ufak şeyler olabileceği gibi bazı durumlarda annenin ya da bebeğin hayatını tehlikeye atabilmektedir. Bu nedenle gebeliğiniz riskliyse durumunuzun doktorunuz tarafından yakından takip edilmesi önemlidir.
Riskli gebeliğe sahip olduğunuzu öğrendiğinizde çok şaşırmış ve çeşitli duygular yaşamış olabilirsiniz. Bunu öğrendikten sonra kendi sağlığınızı ve bebeğinizin sağlığını düşünmekten gebeliğin tadını çıkarmakta zorlanmış olmanız mümkündür.
Gebeliğiniz hakkında merak ettiklerinizi ve sorunları nasıl önleyebileceğinizi ya da onlarla nasıl başa çıkabileceğinizi doktorunuzla konuşun. Destek gruplarına katılmak, eşinizle, ailenizle ve arkadaşlarınızla ya da sizinle aynı durumda olan başka bir kadınla konuşmak, kendinizi daha bilgili ve kontrolü elinizde tuttuğunuzu hissetmenizi sağlayacaktır.
Bu dönemde gebeliğinizi etkileyebilecek pek çok sorun ve komplikasyon hakkında bir şeyler duyacak ya da okuyacaksınız. Ancak riskli gebelik demek, bebeğinizin sağlıklı olmayacağı anlamına gelmez. Bu nedenle umudunuzu kaybetmeyin.
Riskli Gebelik Nedenleri
Pek çok etken, gebeliğin yüksek riskli olmasına neden olabilmektedir. Önceki gebeliklerinizde erken doğum gibi sorunlar yaşadıysanız gebeliğinizin riskli olduğunu düşünebilirsiniz. Ancak bu mutlaka aynı sorunu tekrar yaşayacağınız anlamına gelmez. Bununla birlikte gebeliğiniz ilerledikçe doktorunuzun durumunuzu yakından takip etmesini isteyebilirsiniz.
Bazı sağlık sorunları da gebeliğin riskli olmasına neden olabilmektedir. Kronik bir sorununuz varsa gebe kalmaya kalmadan önce doktorunuzla konuşarak mümkün olan en sağlıklı halinize kavuşabilirsiniz. Gebeliği etkileyen sağlık sorunlarından bazıları şunlar olmaktadır:
Kan hastalıkları: Orak hücreli anemi ya da Akdeniz anemisi (talasemi) gibi kan hastalıkları, gebeliğin vücut için fazladan baskı yaratmasıyla daha kötü hale gelebilir. Ayrıca hastalığın bebeğinize geçmesi halinde de bazı riskler ortaya çıkabilir (hem gebelikte hem de doğum sonrası).
Kronik böbrek hastalığı: Bu hastalık düşük, yüksek tansiyon ve preeklampsi riskini arttırabilir ve bebeğiniz erken doğabilir. Bununla birlikte gebelik, böbreklerin daha fazla zorlanmasına neden olacaktır.
Depresyon: Gebelik ve anne olmak, anksiyete ve depresyon da dahil olmak üzere akıl sağlığı ile ilgili sorunlara karşı daha hassas olmanıza neden olur. Tedavi edilmeyen depresyon ya da depresyon için kullanılan bazı ilaçlar, bebeğiniz açısından risk oluşturabilmektedir (Ancak doktorunuzla konuşmadan ilaçlarınızı kullanmayı bırakmayın. İlaçları aniden bırakmanın da riskleri bulunmaktadır).
Yüksek tansiyon: Yüksek tansiyonunuz olsa da normal bir gebelik yaşayabilirsiniz. Ancak yüksek tansiyonun tedavi edilmemesi, bebeğin normalden daha yavaş büyümesine ya da erken doğmasına yol açabilir. Yüksek tansiyon ile ilişkili olarak preeklampsi ve plasental abrupsiyon gibi diğer komplikasyonlar da ortaya çıkabilmektedir.
HIV ya da AIDS: HIV ya da AIDS’iniz varsa bebeğiniz doğmadan önce, doğumda ya da emzirme sürecinde enfekte olabilir. Ancak neyse ki ilaç kullanarak bu riski önemli ölçüde düşürebilirsiniz.
Kelebek hastalığı: Kelebek hastalığı ya da diğer otomimmün rahatsızlıklar erken doğum, preeklampsi ve bebeğin küçük olması gibi riskleri arttırabilmektedir. Gebelik aynı zamanda sizdeki bu hastalıkların alevlenmesine ya da kötüleşmesine yol açabilmektedir.
Annenin yaşı: Yaşınız da riskli gebelik yaşama ihtimalinizi etkileyebilmektedir. Yaşınız büyükse (ilk gebeliğinizde 35 yaşın üzerindeyseniz) ya da çok küçükse (ergenlik dönemi) bazı komplikasyonlar ya da sağlık sorunları bakımından yüksek risk altında olursunuz.
Obezite: Gebelik öncesi Vücut Kitle Endeksinizin (VKE) 30 ya da daha üzeri olması gebelik diyabeti, tip 2 diyabet ve yüksek tansiyon bakımından daha büyük risk altında olmanıza neden olmaktadır. Doğum sırasında ise doğumun suni olarak başlatılması ya da sezaryen yapılması gerekebilir.
Tiroit hastalığı: Gebelik sırasında hem hipotiroidi hem de hipertiroidi, durumunuz kontrol altında değilse hem siz hem de bebeğiniz için sorun teşkil edebilir. Yaşayabileceğiniz sorunlar arasında düşük, preeklampsi, düşük doğum kilosu ve erken doğum gibi şeyler yer alabilir.
Tip 1 ya da tip 2 diyabet: Diyabetiniz kontrol altında tutulmuyorsa doğum kusurları, yüksek tansiyon, erken doğum ve iri bebek sendromu (makrozomi) da dahil olmak üzere çeşitli komplikasyonlar bakımından risk altında olursunuz. Bebeğinizde nefes alma zorlukları, düşük glikoz seviyeleri ve sarılık gibi sorunlar görülebilir.
Sigara, alkol ya da uyuşturucu bağımlılıkları da gebelik sorunlarına yönelik riskleri arttırmaktadır. Bunlar gibi alışkanlıklarınız varsa bu konuda doktorunuza açık olmalı ve neler yapabileceğinizi konuşmalısınız:
Alkol: Gebelikte çok fazla alkol tüketmek, ölü doğuma ya da fetal alkol spektrum bozukluğuna neden olabilmektedir.
Sigara: Gebeyken sigara içiyorsanız bebeğiniz küçük doğma ya da çok erken doğma da dahil olmak üzere pek çok komplikasyon bakımından risk altında olur.
Madde kullanımı: Yasa dışı maddeler kullanmak ya da reçete edilmiş olan bir ilacı düzenli olarak istismar etmek, doğum sonrası yoksunluk belirtilerine neden olabilmektedir. Bebeğiniz doğum kusurlarına sahip olabilir, doğum ağırlığı düşük olabilir ya da erken doğabilir.
İlk kez gebe kaldıysanız, sağlıklı ve zinde olsanız bile bazı sağlık sorunları yaşamanız mümkündür. Bu sorunlar arasında şunlar yer alabilir:
Doğum kusurları: Yaklaşık olarak her 100 bebekten 1’i, bir doğum kusuruyla doğmaktadır. Bazı doğum kusurları doğumdan önce yapılan ultrason ya da genetik testiyle tespit edilebilmektedir. Doğum kusurundan şüpheleniliyorsa ya da kusur tespit edildiyse gebelik boyunca hem sizin sağlığınızın hem de bebeğinizin sağlığının yakından takip edilmesi gerekir.
Gebelik diyabeti: Gebelikle birlikte ortaya çıkabilen bu diyabet türü, diyet ve tedavi planı ile kontrol altına alınabilmektedir. Gebelik diyabeti kontrol altına alınmazsa erken doğum, yüksek tansiyon ve preeklampsi açısından yüksek risk altında olabilirsiniz.
Gelişim problemleri: Doktorunuz, onu her ziyaret ettiğinizde karnınızı ölçerek bebeğinizin gelişimini takip edecektir. Bazı durumlarda bebekler, olması gerektiği ölçüde büyümez. Bebeğinizin gelişimi çok yavaşsa durumunuzun takip edilmesi ve gerekiyorsa erken doğum yapılması gerekebilir.
Çoğul gebelikler: Çoğul gebelik yaşıyorsanız gebeliğiniz boyunca daha dikkatli bir şekilde takip edilmeniz gerekir. Bebekleriniz özellikle erken doğum gibi komplikasyonlar açısından risk altında olabiilr.
Preeklampsi: Gebeliğin ikinci yarısında ortaya çıkan bu ciddi sorun, yüksek tansiyona ve idrara protein sızmasına neden olur. Preeklampsi, bebeğinizin büyüme hızını yavaşlatabilir ve sağlığını etkileyebilir. Preeklampsinin tek çaresi doğum yapmak olduğu için bebeğinizi daha erken kucağınıza almanız gerekebilir.
Riskli gebelikte nelere dikkat etmek gerekir?
Gebeliğiniz riskliyse doktorunuzu daha sık ziyaret etmeniz ve daha yakından takip edilmeniz gerekebilir. Sağlığınıza nasıl bakmanız gerektiği ya da bebeğinizin nelere ihtiyaç duyduğu, gebeliğinizin riskli olmasına neden olan faktöre bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Bu nedenle sağlığınız yakından takip edilmeli ve gebeliğiniz ilerledikçe hem sizin hem de bebeğinizin sağlığındaki değişimler gözlemlenmelidir.
Riskli Gebelikte Doğum
Doğumunuzun beklediğiniz gibi geçmeyebileceği düşüncesine kendinizi hazırlamalısınız. Gebeliğiniz riskliyse hastanede doğum yapmalı ve sizin sağlığınız ile bebeğiniz sağlığı uzmanlar tarafından hem doğum sırasında hem de sonrasında yakından takip edilmelisiniz.
Çoğul gebelik yaşıyorsanız doğum, büyük ihtimalle erken gerçekleşecektir. Erken doğum, bebeğin etrafındaki amniyotik sıvının çok fazla olması ya da bazı sağlık sorunlarına sahip olması gibi gebeliğin riskli olduğu durumlarda da gerekebilir.
Ayrıca yaşayabileceğiniz sağlık sorunlarını önlemek ya da azaltmak için doğumun suni olarak başlatılması gerekebilir. Veya normal doğum yapmaya izin vermeyen nedenlerin olması durumunda sezaryene ihtiyaç duyulabilir.
Doğum sırasında sizi nelerin bekleyebileceğini öğrenmek ve kendinizi en iyi şekilde hazırlayabilmek için doktorunuzla konuşun.
Riskli gebelikte bebek güvende olur mu?
Riskli bir gebelik yaşıyorsanız en büyük endişeniz, bebeğinizin zarar görmesiyle ilgili olabilir. Bu konuyla ilgili endişe duymanız normaldir.
Ancak doğum öncesi iyi bir bakım ile bebeğiniz sağlıklı olabilir. Sağlıklı annelerin, sağlıklı bebekleri olur; kendinizi ve bebeğinizi nasıl sağlıklı tutabileceğinizi doktorunuzdan öğrenmeniz işte bu nedenle çok önemlidir.
Bazı sağlık sorunları ile bunları kontrol altında tutmak için kullanılan ilaçlar, bebeğin sağlığını riske atabilmektedir. Ancak sağlık sorununuz için kullandığınız ilaçları almayı bırakmanız da son derece tehlikeli olabilir.
Bu nedenle yüksek tansiyon gibi bir sağlık sorununuz varsa doktorunuza alternatif olarak hangi ilaçları kullanabileceğinizi sorun. Bu sayede kullandığınız ilacın, rahimde gelişmekte olan bebeğiniz üzerinde yan etkileri varsa bu riski azaltmış olursunuz. Ancak halihazırda kullandığınız ilacı kesinlikle doktorunuza danışmadan bırakmayın.
Bebeğiniz erken doğarsa solunum ya da beslenmeyle ilgili sorunlar yaşayabilir veya enfeksiyon ya da başka komplikasyonlar gelişebilir. Bunun olması durumunda bebeğinizin daha çok ilgilenilmeye ihtiyacı olabileceği için birkaç hafta boyunca hastanede kalması gerekebilir.
Gebelik komplikasyonları yaşama riski nasıl azaltılabilir?
Gebeliğiniz riskliyse olası komplikasyonları azaltmak için yapabileceğiniz bazı şeyler bulunmaktadır:
- Gebe değilseniz, doktorunuzu ziyaret edin. Bunu gebe kalmayı denemeden en az birkaç ay önce gerçekleştirin. Bu sayede gebe kalmadan önce doktorunuzun önerilerini uygulamaya başlayabilirsiniz.
- Sağlık sorununuzla ilgili yapabileceğiniz her şeyi ve sağlıklı kalmak için neler yapabileceğinizi öğrenin. Bu bilgileri doktorunuzdan edinin.
- Doğum öncesi ilk doktor ziyaretinizde doktorunuza sağlık sorunlarınız varsa bunlardan, aldığınız ilaçlardan ve varsa önceki gebeliklerinizde yaşadığınız sorunlardan bahsedin.
- Doğum öncesi tüm doktor randevularınıza gidin ve doktorunuzun tavsiyelerini dinleyin.
- Sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyin. Beslenme, kilo artışı ve egzersiz gibi konularda doktorunuzun tavsiyelerine uyun. Sigara ya da alkol kullanmayın.
- Stresli zamanlarda destek için eşinize, ailenize ya da arkadaşlarınıza başvurun.
- Duygusal sağlığınızla ilgilenin. Mümkün olan her an kendinize zaman ayırın ve stres seviyenizi azaltın.
