Hidrosel Nedir? Nasıl Oluşur?

Hamilelik süreci kadının yaşamındaki hemen her hususa mümkün olan en fazla dikkat etmesi gereken bir dönemdir. Kadın, tüm yaşamını bu süreci en sağlıklı şekilde geçirebilmek ve sağlıklı bir bebek dünyaya getirebilmek için elinden gelenin fazlasını yapmaya çalışır. Ama bazen anne adayının yaptığı yanlışlar, bazen de genetik özelliklerden ya da anne adayının kontrolü dışındaki sebeplerde dolayı gebelikle ve bebeğin sağlığı ile ilgili küçük ya da büyük sorunlar ortaya çıkabiliyor. Anne adayları her ne kadar en doğru olanı, en iyisini yapmaya çalışsalar da gebelikte birtakım problemler yaşanma riski bulunuyor. Bu tür milyonlarca riskten birisi de erkek bebeğin testislerinde sıvı birikmesi sorunu olan hidroseldir.

Hidrosel nedir?

Hidrosel, bebeğin testislerinde sıvı birikmesi, sıvı toplanması anlamına gelmektedir. Hidrosel, kimi zaman tek taraflı, kimi zaman ise iki taraflı olarak ortaya çıkabiliyor. Hidrosel, testisin kaplandığı zarların arasındaki sıvının oranında artış olması anlamına gelir. Toplum arasında ‘’torbaların şişmesi’’ olarak da ifade edilmektedir.  Hayati tehlikesi olan ciddi bir problem değildir. Ancak estetik açıdan sorunlara yol açabilir. Erkek bebeklerin %10’u hidrosel sorununa sahip olarak dünyaya gelmektedir. Fakat birçoğunda tedaviye ihtiyaç duyulmaz ve sorun kendiliğinden düzelir.

Hidrosel neden olur?

Normal koşullarda erkek bebeklerde testisin anatomik yapısında bir zar mevcuttur. Bunun dışında torbalar arasında da bir zar yer alır.  Bahsedilen bu iki zar arasında  5 ile 10 cc. kadar sıvı bulunur. Bu sıvının işlevi ise; testise gelebilecek herhangi bir darbeye karşı testisi korumaktır. Farklı sebeplerden ötürü bu zarlar arasındaki sıvının ya artması ya da sıvının geri emiliminin azalması sebebiyle torbada sıvı birikimi söz konusu olur.

Anne karnında bebeğin gelişimi sırasında karın sahasından torbalarına doğru bir kanal uzanmaktadır. Bu kanal doğrultusunda ilerleyen testisler, torbalara doğru iner. Bu aşamadan sonra kanal ve karın bağlantısı söz konusu değildir. Çeşitli durumlarda bu kanal kapanmaz.  Açıklık büyük değil ise karın içi sıvısı bu açıklıktan geçer. Bu durumda da torbalarda ve testis etrafında bir şişlik gözlemlenir.

Testislerde sıvı toplanmasına sebep olan faktörler nelerdir?

Testislerde sıvı toplanması sorunu çoğunlukla doğuştan olabilmektedir. Doğum esnasında iki zar da açık olabilir. Karın içi sıvısı zarlar arasında sızabilir. Bu aşamadan sonra da açık olan iki zarın ağız kısmı kapanır ve kese biçimini alır. Bu durum bebeklik döneminde kendiliğinden düzelir. Bundan dolayı da cerrahi girişim için bebeğin 1. yaşını doldurması beklenir. Sıvı toplanmasına yol açan ikinci sebep ise ki bu daha çok yetişkinlikte olur, testislere alınan darbelerdir. Testise alınan darbelerden sonra bu sorun meydana gelebilir. Testis iltihapları sebebiyle de testiste sıvı birikebilir.

Hidrosel tehlikeli bir durum mudur?

Hidrosel, erkek bebeklerde sıklıkla görülebilen bir durumdur ve tehlikeli değildir. Bebek için hayati bir tehlike yaratmaz.  Fakat sorunun sebebi olan açık prosessus vaginalis git gide genişler ve karın içi organların sığabileceği büyüklüğe ulaşırsa, hastalık kasık fıtığına sebep olur. “Fıtık boğulması” şeklinde tabir edilen karın içi organların kese içinde sıkışması sorunu, organların ilk defa dışarı çıkmaları durumunda gözlemlenebilir.

Hidrosel yetişkin erkeklerde de görülür mü?

Erkeğin torbalarının maruz kaldığı bir travma, testis ve epididim iltihapları neticesinde hidrosel  meydana gelebilir. Hidrolseller erişkin erkeklerde de meydana gelebilen bir hastalıktır.

Hidrosel tanısı nasıl ve ne zaman konur?

Eğer anne adayı düzenli olarak doktor kontrolüne gidiyorsa yapılan muayenelerde uygulanan ultrason ile hidrosel teşhisi koyabilmek mümkündür. Hidrosel sorunu, çoğunlukla hamilelik döneminin son aylarına tespit edilen bir sorundur. Ancak gebelikte düzenli doktor kontrolleri yapılmayan kadınlarda hidrosel tanısı konamayabilir. Bunun yanında doktor kontrollerine rağmen tespit edilemeyen hidrosel de olabilir. bu tür vakalarda hidrosel, bebek doğduktan sonra testislerindeki şişliklerden de tespit edilir.

Hidrosel ne sıklıkta görülür?

Hidrosel problemi yaklaşık gebeliklerin %15’inde ortaya çıkmaktadır. Bu oranın büyük bir kısmında hidrosel, tek taraflı olarak görülürken, oldukça nadir olarak çift taraflı olarak da görülebilir.

Hidrosel türleri nelerdir?

• Konjenital (doğumsal) hidrosel

Anne karnındaki erkek bebeğin testisleri, karın içi yerleşimlidir ve gebeliğin 14. haftasından itibaren karnın alt bölgelerine doğru ilerler. Sonrasında ise “skrotum” denen testis torbasına iner. Bu inişle aynı zamanda sürüklenen karın zarı (periton) da bir eldiven parmağı tarzında skrotuma kadar testisle birlikte aşağı iner. Bebeğin doğumundan bir süre sonra bu kesecik kapanarak ipliksi bir yapı halini alır.

İşte eğer bu kesecik kapanmaz ise karın içi sıvısı bu açıklıktan geçerek testis etrafında skrotumda birikir ve burada şişliğe neden olur. Bu tür bir durum da “doğumsal hidrosel” olarak adlandırılır. Oluşan bu açıklığın büyük olması durumunda karın içi organlar buradan sarkarak fıtık oluşturabilir. Oysaki hidrosel sorunu, testisi saran zarlarla sınırlı kalmışsa buna “testiküler hidrosel” adı verilir.

Eğer testis kordu boyunca kistik bir yapı şeklinde sınırlı kaydı ise “kord hidroseli” veya “kordon kisti” olarak adlandırılır. Doğumsal hidrosel yenidoğan erkeklerin yaklaşık % 10’unda görülür. Yenidoğanlarda görülen hidrosellerinin birçoğu doğumsaldır. Ama yine de tümör, enfeksiyon veya dolaşım bozukluklarının bu dönemde hidrosele neden olabileceği de unutulmamalıdır.

Yenidoğan çağında 2 çeşit hidrosel olur

• Komünikan hidrosel (ilişkili hidrosel)

Bu hidrosel vakasında skrotuma inen karın zarı tamamen açıktır.

• Komünikan olmayan hidrosel

Bu tür hidrosellerde ise skrotuma inen zarın karın tarafında olan kısmı normal olmayan şekilde kapanmış ve peritoneal sıvı skrotum içerisinde hapsolmuştur.

• Yetişkin hidrosel

Yetişkinlerde görülen hidrosel ise, erişkin erkeklerin yaklaşık % 1’inde görülür ve bunlar da genellikle 40 yaşın üzerindedirler. Yetişkin erkeklerde ve daha yaşlılarda; skrotum ciddi bir travmaya maruz kalmış, testis ve eklerinde bir iltihabi hastalık olmuş, testis tümörleri oluşmuş, varikosel ameliyatı olmuş veya radyoterapi alınmış olabilir. Bu tür nedenler yetişkin erkeklerde hidrosele sebep olabiliyor. Ayrıca böbrek nakli olan erkeklerin % 70’inde tek taraflı hidrosel oluşmaktadır. Bunların yanında testis torsiyonu, yani testisin kendi etrafında aniden dönmesi sorununun da % 20 olasılıkla reaktif hidrosele neden olabildiği biliniyor. Bu tür bir durumda ise acil müdahale gerekmektedir.

Hidrosel nasıl tedavi edilir?

Hidrosel problemi, doğumun gerçekleşmesi ardından çoğunlukla normale dönmektedir. Ancak doğum yaptıktan aylar sonra halen hidrosel problemi devam ediyor ise, cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyulabilir. Bu tür durumlarda bebeğin bir yaşına basması beklenmektedir. Hidroselin cerrahi tedavisi sırasında genellikle sünnet operasyonu da yapılır.

Yetişkinlere uygulanan cerrahi tedavi yaklaşık 30 -60 dakika sürer. Operasyon sonrasında torbaya dren yerleştirilir ve genellikle 24 -48 saat hastanın gözlem altında kalması gerekir. Dren alındıktan sonra ise hasta taburcu edilir. Sonrasında hastanın evde birkaç gün dinlenmesi önerilir ve bir hafta içinde hastanın dikişleri erir. Ameliyattan sonraki ilk hafta genellikle ağrı kesici, antibiyotik ve antiinflamatuar ilaç tedavisi uygulanır. Ameliyattan iki hafta sonra da hasta cinsel ilişki yaşayabilir, dört hafta sonra spor yapabilir.

Kimi zaman hidrosel ile beraber kasık fıtığı da tespit edilebilir. Bu durumda kasık fıtığı ameliyatı ve hidrosel için uygulanacak girişim beraber uygulanabilir.