Diyabet, gebelikte en sık karşılaşılan metabolik bozukluklardan biridir. Gebelikte diyabet ile karşılaşılan kadınlar iki kategoride sınıflandırılmaktadır: pregestasyonel (gebelik öncesi) ve gestasyonel (gebelik) diyabeti.
Dünya genelinde, hamile kadınların %15’inden fazlasının diyabetten etkilendiği düşünülmektedir. Bu da, her 6 kadından 1’i anlamına gelmektedir. Bu yazıda, pregestasyonel diyabet nedir, gebelik için riskleri ve nasıl yönetilebileceğinden bahsedeceğiz…
Pregestasyonel Diyabet Nedir? Neden Artmaktadır?
Pregestasyonel diyabet; tip 1 ya da tip 2 diyabeti olan bir kadının, gebelik başlamadan önce diyabet olduğu ve bu nedenle bebek için artan komplikasyon risklerine karşı savunmasız olduğu bir durumdur. Gebeliklerin ortalama %2’sinde pregestasyonel diyabet söz konusu olsa da, günümüzde bu oranlar giderek artmaktadır.
Dünya genelikle, her 9 kadından en az 1’inin diyabet hastası olduğu tahmin edilmektedir ve teşhis konulan kadınların %35’lik kısmını üreme çağındaki kadınlar oluşturmaktadır. Bu da, diyabetin doğurganlık çağındaki kadınları giderek daha fazla etkilediğini göstermektedir.
Ayrıca; 12-18 yaşlarındaki yaklaşık her 5 ergenden 1’i ve 19-34 yaş aralığındaki 4 genç yetişkinden 1’i diyabet eşiğini geçme potansiyeline sahip olan prediyabet ile yaşamaktadır.
Üreme çağındaki kadınlar arasında artan diyabet teşhisi sıklığı; büyük ölçüde sağlıksız beslenme, obezite ve giderek artan hareketsiz yaşam tarzlarından kaynaklanan tip 2 diyabetteki artıştan kaynaklanmaktadır.
Gebelik Öncesi Tip 2 Diyabet
Gebelik öncesi tip 2 diyabet, daha düşük sosyoekonomik kategorideki kadınları daha fazla etkilemektedir. 1990’lı yıllardan günümüze gebelik öncesi Tip 2 diyabet oranları neredeyse iki katına çıkmıştır.
Ayrıca, gebelik öncesi tip 2 diyabeti olan kadınların genel olarak 30 yaş ve üzeri kadınlar olduğu gözlenmektedir. Bu nedenle, pregestasyonel diyabetin doğru yönetilmesi, klinik açıdan da son derece önemlidir.
Pregestasyonel Diyabeti Tanımlamanın Önemi
Diyabet ve gebelik öncesi (pregestasyonel) diyabet, gelişmiş ülkelerdeki kadınların neredeyse yarısını etkileyen bir sorundur. Doğal olarak; önceden var olan glikoz bozuklukları, gebe kalmaya çalışan bir kadında daha yaygın hale gelecektir.
Diyabetli kadınlara gebelik öncesi doğru bakım; bebekte kalıtsak hastalıklar ve yenidoğal ölüm oranlarını azaltmaya yardımcı olabilir. Gebelikte diyabete bağlı en yaygın riskler şöyledir:
- Anne karnında ölüm
- Yenidoğan ölümü
- Ortalamadan önemli ölçüde daha büyük bir yenidoğan
- Y enidoğanda hipoglisemi
- Düşük
- Fetal anomaliler
- Diyabetik Retinopati (göz hastalığı)
Gebelik öncesi diyabet, gebeliği zorlaştıran en zorlu tıbbi sorunlardan biridir. Gebelik öncesi diyabeti olan kadınlar, yüksek riskli kabul edilir ve gebeliğin başından sonuna kadar olan süreci yakından takip etmeyi gerektirir. Yani, hem annenin hem de bebeğin ihtiyaçları ve sağlığını ele almak ve en iyi sonuçlara ulaşmak için uzman bir ekipten destek almayı gerektirir.
Gebelik öncesi diyabeti olan kadınların çoğu, hedeflenen şeker seviyelerine ulaşmak için insülin kullanır. Geçmişte çeşitli insülin formülasyonları kullanılmış olsa da, bunların gebelikte hiçbirinin plasentadan fetüse geçmediği artık bilinmektedir. Bu nedenle, herhangi biri güvenle kullanılabilir. Ayrıca, insülin gereksinimleri hamilelik boyunca büyük ölçüde değiştiğinden yakın takip gerektirir.
Gebelikten Önce ve Gebelikte Diyabet
İdeal olarak, riskleri en aza indirmek için gebelikte;
- 80-130 mg/dL’lik sabah glikoz seviyelerinin korunması ve
- <150 mg/dL’lik bir tokluk hedefi gerekir.
Ayrıca, anne adayının A1C’di gebe kalmadan önce <%6.5 olmalıdır. A1C hedefleri hem tip 1 hem de tip 2 diyabet için aynıdır. Ancak, tip 1 diyabetli kadınlar genellikle insülin iğnesi gibi daha kapsamlı bir insülin iletim sistemi kullanır.
Gebelikte Diyabet Nasıl Yönetilir?
Diyabetiniz varsa ve gebelik planlıyorsanız; ilk iş olarak bir kadın doğum uzmanı, diyetisyen, iç hastalıkları uzmanı ve endokrinologlardan yardım almalısınız.
Gebelikten önce bakım; optimal gebelik öncesi glukoz hedeflerine ulaşmaya, komplikasyon ve riskleri gözden geçirmeye ve beslenmeye dikkat etmeye odaklanmalıdır. Doktorlar ayrıca, gebelik sırasında diyabete bağlı göz hastalıklarının ilerlemesinin potansiyel riskleri konusunda da bilgilendirmelidir.
Gebeliğin ilk üç aylık döneminde düzenli göz muayeneleri önerilir. Bulunan retinopati düzeyine göre tekrarlanması gerekebilir. Hamilelikten önce tüm kadınlara en az;
- 400 mcg folik asit ve
- 150 mcg potasyum iyodür içeren vitaminler reçete edilmelidir.
Bunlar, anne karnında oluşabilen ve omuriliği etkileyen bir durum olan spina bifida riskini azaltmak için önemlidir. Bu takviyelere gebelik boyunca devam edilmelidir.
Gebelik Öncesi Diyabet ve Yaşam Tarzı Yönetimi
Gebelik öncesi diyabet tedavisinde yaşam tarzı yönetimi de çok önemlidir. Ancak, yapılacaklar diyabet tipine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Doğru beslenme özellikle önemlidir. Örneğin, makro besinlerin günlük alım miktarı ortalama olarak şöyledir:
- 175 g karbonhidrat
- 71 g protein ve
- 28 g lif
Gebelikte tansiyon, genel olarak gebeliğin 3-6.aylarında düşüş göstermekte ve ortalama 24. Haftada ilk üç aylık dönemdeki değerlere geri döner. Gebelik öncesi diyabeti olan kadınlarda tansiyon hedefi 13/8 oranındadır. Ayrıca, yüksek tansiye ve yüksek şeker için gebelikte güvenli olan beslenme şeklini tercih etmek çok önemlidir.
Gebelik öncesi diyabetiniz varsa, gebe kalmadan önce aşağıdakilere dikkat etmeniz, siz ve bebeğiniz için risklerin artmasını önleyecektir:
- Genel sağlığınızı değerlendirmek, riskleri ve faydaları gözden geçirmek için gebelik ve diyabet danışmanlığı alın.
- Hamilelikten önce glisemik hedefleri öğrenin.
- Glisemik hedeflere ulaşılana kadar gebeliği önlemek için bir doğum kontrol yöntemi uygulayın.
- Jinekolojik geçmişi değerlendirin.
- Kullandığınız ilaçların hamilelik sırasında uygunluklarını gözden geçirin.
- 13/8 tansiyon hedefini hedefleyin.
- Kapsamlı bir beslenme değerlendirmesi yaptırın.
- Doğru besin takviyeleri ve uygun ilaç kullanımlarınızı öğrenin.
- Hamilelik öncesi ve sırasında rutin taramaları ve aşıları öğrenin.
Bebeğinize hamile kalmadan önce bir doktor ile konuştunuz mu? Anne sağlığının takip edilmesi, yönetilmesi ve iyileştirilmesi; pregestasyonal diyabeti olan kadınlarda gebelik öncesi sürecin önemli bir parçasıdır ve ihmal edilmemelidir.
Sonuç Olarak…
Pregestasyonel diyabeti olan kadınların sayısı giderek artmaktadır. Bu nedenle, doktorların gebelik öncesi diyabeti olan kadınları desteklemeleri zorunludur.
Diyabet olan kadınların; planlanmamış gebeliklerden kaçınmak için güvenilir doğum kontrol yöntemlerini tercih etmeleri gerekir. Komplikasyonları olmayan kadınlar, herhangi bir doğum kontrol yöntemini tercih edebilir. Doktorunuz, ideal glikoz hedeflerine ulaştığınız ve risklerin minimize edildiği zamanda gebe kalmanız için sizi yönlendirecektir.
