Bartholin (BAHR-toe-linz) bezleri vajinal açıklığın her iki tarafında bulunur. Bu bezler vajinayı yağlamaya yardımcı olan sıvıyı salgılar. Bazen bu bezlerin açıklıkları tıkanır ve bu durumda sıvı bezin içine geri döner. Bunun sonucunda, Bartholin’in kisti olarak adlandırılan nispeten ağrısız şişlik ortaya çıkar. Kistin içindeki sıvı enfekte olursa, iltihaplı doku (apse) ile çevrili bir irin koleksiyonu gelişebilir. Bartholin’in kisti veya apsesi olması yaygın bir durumdur.
Bir Bartholin kistinin tedavisi ise kistin büyüklüğüne, kistin ne kadar acı verici olduğuna ve kistin enfekte olup olmadığına bağlı olarak değişmektedir.
Bazen evde tedavi yeterli olurken, bazı durumlarda, Bartholin kistinin cerrahi drenajı gerekebilir. Eğer Bartholin kistinde enfeksiyon meydana gelirse, enfekte olmuş Bartholin kistini tedavi etmek için antibiyotikler yardımcı olabilir.Yani Bartholin kisti tanısı konulduğunda, gerekiyorsa tedavi eidlir ve başarılı bir sonuç alınabilir.
Bartholin kisti belirtileri nelerdir?
Küçük, enfekte olmamış bir Bartholin kisti varsa, çoğunlukla bu fark edilmeyebilir. Eğer kist büyürse, vajinal açıklığın yakınında bir yumru veya kitle hissedilebilir. Kist genellikle ağrısız olsa da, hassas olabilir. Bartholin kistinin tam gelişmiş bir enfeksiyonu birkaç gün içinde ortaya çıkabilir. Kist enfekte olursa aşağıdaki semptomlar yaşanabilir:
- Vajinal açıklığın yakınında hassas, ağrılı bir yumru
- Yürürken veya otururken rahatsızlık
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- Ateş
Bartholin kisti veya apsesi genellikle vajinal açıklığın sadece bir tarafında görülür.
Ne zaman doktora görünmek gerekir?
Vajinanın açıklığa yakın, iki veya üç günlük öz bakımdan sonra düzelmeyen ağrılı bir yumru olması durumunda doktora başvurmak gerekir. Örneğin; böyle bir anormal şişlik fark edildiğinde ılık suda oturmak gibi rahatlatıcı birkaç şey yapılabilir. Ancak ağrılı olması ve ağrının şiddetli olması durumunda hemen doktora gitmek önerilir. Ayrıca vajinal açıklığın yakınında yeni bir yumru fark edildiğinde ve özellikle de kadın 40 yaşından büyükse derhal doktor aranmalıdır. Zira nadiren de olsa, böyle bir yumru, kanser gibi daha ciddi bir sorunun işareti olabilir.
Bartholin kisti neden olur?
Uzmanlar, bir Bartholin kistinin nedeninin sıvının yedeği olduğuna inanıyor. Bartholin bezinin (kanalın) açılması ile belki de enfeksiyon veya yaralanma nedeniyle tıkandığında oraya sıvı birikebiliyor. Bartholin kisti enfekte olabilir ve apse oluşturabilir. Escherichia coli (E. coli) ve gonore ve klamidya gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara neden olan bakteriler de dahil olmak üzere bir dizi bakteri bu enfeksiyona neden olabilir.
Bartholin kisti komplikasyonları nelerdir?
Bartholin kisti veya apsesi tedavi edildikten sonra tekrarlayabilir ve tekrar tedavi gerektirebilir.
Bartholin kisti önlenebilir mi?
Bartholin kistini önlemenin henüz bir yolu yoktur. Bununla birlikte çiftlerin daha güvenli seks uygulamaları, özellikle prezervatif kullanmaları ve daha doğru hijyen alışkanlıkları kistin enfeksiyonunu ve apse oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir.
Bartholin kisti nasıl teşhis edilir?
Bartholin kisti teşhisi için doktor şunları yapabilir:
- Hastanın tıbbi geçmişi hakkında sorular sorabilir.
- Pelvik muayene yapabilir.
- Cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyonu test etmek için vajinadan veya serviksten bir salgı örneği alabilir.
- Postmenopozal veya 40 yaşın üzerindeki hastalarda kanserli hücreleri kontrol etmek için kitle (biyopsi) testi önerebilir.
Bartholin kisti vakasında kanser endişesi varsa, bu konunun daha detaylı bir şekilde araştırılması için hasta, kadın üreme sistemi kanserlerinde uzmanlaşmış bir jinekoloğa yönlendirilebilir.
Bartholin kisti nasıl tedavi edilir?
Genellikle Bartholin kisti tedavi gerektirmez. Özellikle de kist hiçbir belirti veya semptom göstermiyorsa tedaviye gerek duyulmaz. Tedavi gerektiğinde ise, tedavi şekli kistin büyüklüğüne, rahatsızlık seviyesine ve enfekte olup olmadığına bağlıdır. Eğer enfekte olmuşsa da apse ile sonuçlanabilir.
Bartholin kistinde doktorun önerebileceği tedavi seçenekleri
- Oturma banyoları
Riskli görünmeyen Bartholin kisti vakalarında doktor öncelikle 3 – 4 gün boyunca günde birkaç kez küveti ılık su ile doldurup bunun içinde 10 – 15 dakika kadar oturmayı önerebilir. Eğer kist küçük ve enfekte ise bu şekilde kendi başına yırtılabilir ve boşalabilir.
- Cerrahi drenaj
Enfekte veya çok büyük bir kisti boşaltmak için ameliyat gerekebilir. Bir Bartholin kistinin drenajı lokal anestezi veya sedasyon kullanılarak yapılabilir. Bu prosedür için doktor, kistte küçük bir kesi yapar, boşalmasına izin verir ve daha sonra kesi içine küçük bir lastik tüp (kateter) yerleştirir. Kesi açık tutmak ve tam drenaj sağlamak için kateter altı haftaya kadar yerinde kalır.
- Antibiyotikler
Bartholin kisti enfekte olursa veya testler cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olduğunu ortaya koyuyorsa doktor bir antibiyotik reçete edebilir. Ancak apse düzgün şekilde boşaltılırsa, antibiyotik tedavisine ihtiyaç olmayabilir.
- Marsupializasyon
Cerrahi drenajla içi boşaltılan bir Bartholin kisti tekrar ortaya çıkabilir ve rahatsız edici olabilir. Bu tür bir durumda bir kesecilik (mahr-soo-pee-ul-ih-ZAY-shun) prosedürü bu sorunun tedavisine yardımcı olabilir. Doktor, yaklaşık 6 milimetreden daha kısa bir kalıcı açıklık oluşturmak için drenaj kesisinin her iki tarafına dikişler yerleştirir. Prosedürden birkaç gün sonra drenajı desteklemek ve yeniden oluşmasının önlenmesine yardımcı olmak için bir kateter yerleştirilebilir.
Bartholin kistleri çoğunlukla yukarıdaki işlemlerden biri ya da ikisinin uygulanmasıyla tedavi edilebilmektedir. Ancak nadiren de olsa yukarıdaki prosedürlerle etkili bir şekilde tedavi edilmeyen kalıcı kistler için doktor, hastanın Bartholin bezini çıkarmak için ameliyat önerebilir. Cerrahi olarak çıkarılması genellikle genel anestezi altında bir hastanede yapılır. Bezin cerrahi olarak çıkarılması, işlemden sonra daha büyük kanama veya komplikasyon riski taşıdığı için daha yakından takip edilmesi gerekir.
Bartholin kisti için yaşam tarzı değişiklikleri ve ev ilaçları
Günde birkaç kez ılık suda oturmak, enfekte olmuş bir Bartholin kisti veya apsesini çözmek için çoğunlukla yeterli olabilir.
Enfekte bir kist veya apse tedavisi için yapılan cerrahi bir prosedürden sonra da ılık oturmak özellikle önemlidir. Ilık suda oturma banyoları bölgeyi temiz tutmaya, rahatsızlığı hafifletmeye ve kistin etkili drenajını teşvik etmeye yardımcı olur. Ağrı kesiciler de bu konuda yardımcı olabilir.
Ev önlemleri ve uygulamalarının yeterince işe yaramadığı, ağrının şiddetli olduğu durumlarda vakit kaybetmeden doktora başvurmak önemlidir. Bu tür bir durumda kadın hastalıkları ve doğum uzmanından randevu almak gerekiyor.
Doktor randevusuna gitmeden önce hasta:
- Bartholin kisti ile ilgisi olmayanlar da dahil olmak üzere tüm şikayet belirtileri not etmeli.
- Dozajları ve kullanım sıklığı ile birlikte kullanılan ilaçların, vitaminlerin veya takviyelerin bir listesini yapmalı.
- Doktora soracağı soruları hazırlamalı.
Bartholin kisti için sorulması gereken bazı temel sorular şunlardır:
- Bu sorun nelerden kaynaklanıyor olabilir?
- Şikayetleri hafifletmek için evde neler yapılabilir?
- Bu belirtiler ve şikayetler neden olabilir?
- Ne tür testler yapılması gerekir?
- Kist kendi kendine gidecek mi yoksa tedaviye ihtiyaç var mı?
- Tedaviden ne kadar zaman sonra seks yapılabilir?
- Cinsel partnerin de dikkat etmesi gereken hususlar var mı?
- Hangi kişisel bakım önlemleri Bartholin kistinin semptomlarını hafifletebilir?
- Kist tekrar geri gelir mi?
