Hamilelikte Damar Tıkanıklığı

Hamilelik gerçekleştiği andan itibaren anne adayının vücudunda bulunan birçok sistemin işleyişinde, organların fonksiyonlarında pek çok fizyolojik değişiklik meydana gelmekte, bunun yanında anne adayının psikolojik durumu da ciddi değişimler yaşamaktadır. Gebelik demek, kadının rahminde bir bebek, yeni bir canlı oluşması ve 9 aylık süre boyunca bunun büyüyüp gelişip bir bebeğe dönüşmesi demektir.

Bunun için de belki de en önemli hususlardan birisi anne adayının kan değerleri, kanın bebeğe, plasentaya sorunsuz bir şekilde ulaşabiliyor olmasıdır. Zira anne adayının rahmindeki bebek, annenin kanı yoluyla beslenir, gelişir, büyür ve oksijen alır. İşte bu bağlamda da gebelikte anne adayının kan değerlerinde değişim olur, vücudun kan üretimi, kan hacmi ciddi oranda artar. Gebelikten dolayı anne adayının kan pıhtılaşması siteminde de ciddi değişiklikler oluşur ve gebelikte genel olarak kan pıhtılaşmasına doğru bir eğilim ortaya çıkar.

Gebelik süreci boyunca anne adayları doktorun önerdiği aralıklarla mutlaka kontrollere gider, beslenme ve yaşam alışkanlıklarının daha sağlıklı şekilde olması için özen gösterirler. Sağlıklı bir bebek sahibi olmak isteyen anne adayları aslında tüm yaşamlarını gebeliğe ve bebeğe göre ayarlarlar.

Ancak ne kadar çok özen gösterilirse gösterilsin, gebelikte bazı şikayetlerin, sorunların, kimi zaman komplikasyonların yaşanmasına engel olmak mümkün olamayabilir. Bu bağlamda çok sık olmasa da gebelikte anne adaylarının yaşadığı sorunlardan birisi de damar tıkanıklığı problemidir. Gebelikte damar tıkanıklığı hem anne adayının hem de bebeğin sağlığı açısından çok ciddi riskler barındırmakta, çok ciddi sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Hatta hamilelik döneminde anne ölümlerinin büyük bir çoğunluğunun damar tıkanıklığından kaynaklandığı bilinmektedir.

Gebelikte damar tıkanıklığı ciddiye alınmalı!

Hamilelikte damar tıkanıklığı gibi bir sorun riski varsa; bunun önceden saptanması, teşhis edilmesi, tedavi açısından izlenecek yollar çok iyi bir şekilde değerlendirilmesi, hastanın bu konuda bilinçlendirilmiş olması gerekmektedir. Damar tıkanıklığı sorunu her yaşta, her dönemde ciddi bir sağlık sorunuyken, gebelik söz konusu olduğunda durum çok daha tehlikelidir, damar tıkanıklıkları ve pıhtılaşma ile ilgili gerekli olan tedaviler konusunda çok dikkatli olunmalıdır. Damar tıkanıklığı olduğunda anne adayları düzenli olarak doktor kontrolüne gitmeli, tedavi süreci aksatılmamalıdır.

Hamilelikte damar tıkanıklığı sorununda tedavi süreci planlanırken, bebeğin ve anne adayının sağlığı ön planda tutularak gebeliği takip eden doktorun da yakından kontrol ediyor olması gerekmektedir. Gebelikte anne adayının kullanacağı en hafif, en basit ilaç için bile gebeliği takip eden doktorun onayı alınmalı ve öncelikle anne adayının, ardından bebeğin hayatı göz önünde bulundurulmalıdır.  

Yukarıda da bahsedildiği üzere gebelikte damar tıkanıklıkları, hamilelik dönemi ve doğum sonrasında anne ölümlerinin büyük kısmını oluşturmaktadır. Bu sebeple de özellikle son yıllarda Dünya Sağlık Örgütü gebelikte damar tıkanıklığı sorunu, bunun önlenmesi ve tedavisi konularının sıkça üzerinde durmaktadır. Hamilelikte damar tıkanıklığı sorunu elbette ki her anne adayının yaşadığı ya da yaşama riskinin olduğu bir sorun değildir.  Ancak gebelik öncesinde bu tür hastalıkları ya da tetikleyen öncü hastalıkları yaşamış olan kadınların hamilelikte damar tıkanıklığı sorunu yaşama riski daha yüksektir.

Hamilelikte damar tıkanıklığı belirtileri nelerdir?

Hamilelikte kan damarlarında tıkanma sorunu, çoğunlukla bacaklarda görülmektedir. Damar tıkanıklığının anne adayı için ciddi ve zor bir sağlık sorunu olduğu bir gerçektir. Damar tıkanıklığının erken dönemde teşhis edilmesi ve uygun bir tedavinin uygulanması sürecin en az zararla atlatılabilmesi bakımından çok önemlidir.

Ancak hamilelikte damar tıkanıklığının bazı belirtileri, sıradan gebelik belirtileri ile benzerlik gösterdiği için de hastalığın tanısının konması ve tedaviye başlanılmasında geç kalınabiliyor. Bu bakımdan gebelikte damar tıkanıklığı çoğu zaman sinsice ilerliyor ve dünya genelinde anne ölümlerinin büyük bir bölümü bu sebepten kaynaklanıyor.  Bu sebeple de gebelikte anne adayı fizyolojik olarak yaşayacağı en küçük bir değişiklikte, bir şikayette, özellikle de bacaklarda oluşabilecek en basit bir ağrıda, şişlikte morlukta zaman kaybetmeden doktora başvurmalıdır.

Hamileliğin doğal, rutin bir şikayeti olarak pek çok anne adayı bacaklarının ya da ayaklarının şiştiğini, vücutta ödem toplandığını fark eder. Bu şikayetleri azaltmak için de beslenmesinde tuzu azaltır, su tüketimini, arttırır ve daha çok egzersiz, yürüyüş yapmaya çalışır. Oysaki eğer bu şikayetler damar tıkanıklığından kaynaklanıyorsa bu şişlikler, ağrılar azalmaz, aksine artarak devam eder. Bu bakımdan anne adayları hamilelikte damar tıkanıklığının belirtileri konusunda bilgi sahibi olmalı ve vücudundaki değişimleri yakından kontrol etmelidir

.

Hamilelikte damar tıkanıklığı belirtileri:

• Vücudun bazı yerlerinde ve özellikle de bacaklara ödem olması, 
• Ellerde, bacaklarda ve ayaklarda şişme, 
• Bacaklarda ya da ayaklarda kızarıklık,
• Bacaklarda ya da ayaklarda sebepsiz morluklar,
• Ayaklarda ve bacaklarda aşırı hassasiyet, 
• Bacaklarda hissedilen fazla sıcaklık, 
• Şiddetli ağrı, sızı,
• Nefes darlığı, nefes alıp vermede güçlük,
• Soluk borusundan kan gelmesi,
• Normalden daha hızlı solunum yapma,
• Göğüslerde ağrı, sızı,
• Aşırı halsizlik, bitkinlik ve yorgunluk şeklinde sıralanabilir.

Hamilelikte damar tıkanıklığı nedenleri nelerdir?

Hamilelikte ortaya çıkan damarların daralması ve sonrasında tıkanması sorunu aslında gebelik öncesinde de yaşanmış bir sorunun yeniden kendini göstermesidir. Genellikle daha önceden de yaşanmış bu sorun hamilelik döneminde de tekrar eder ve anne rahmindeki bebeğin gelişimine bir zarar vermemek adına tedavi doğum sonrasına ertelenir. Ancak hamilelikte damar tıkanıklığı tespit edildiğinde anne adayı doktorun sıkı takibi altında olur ve doktor kontrolünde verilen kan sulandırıcı ya da kan inceltici ilaçlar ile hastanın damarlarının rahatlaması sağlanır. 

Hamilelik döneminde meydana gelen damar tıkanması soruna sebep olan faktörler düşünüldüğünde genetik özellikler ya da diğer organlarda yaşanan sorunlar da söz konusu olabiliyor. Bu bağlamda bazı vakalarda anne adayının şeker, tansiyon ya da kolesterol değerlerinin yükselmesinin de hastalığı tetikleyen önemli unsurlar arasındadır.

Hamilelikte damar tıkanıklığı hastalığının tedavisi konusuna gelmeden önce elbette ki neden kaynaklandığını bilmek gerekmektedir. Bu bağlamda hamilelikte;

• Anne adayının fizyolojik değişiklere de bağlı olarak daha hareketsiz bir yaşam sürmesi,
• Bebek büyüdükçe rahmin de büyümesine bağlı olarak damarlara uyguladığı baskıdan dolayı vücuttaki kan dolaşımın yavaşlaması,
• Anne adayının sahip olduğu kalıtımsal hastalıklar,
• Anne adayının normalden fazla, aşırı kilo alması ve obezite,
• Sağlıksız, düzensiz ve dengesiz beslenme,
• Yaşanan travmalar,
• Trafik kazaları,
• Antifosfolipid antikor sendromu,
• İnflamatuar bağırsak hastalığı,
• Geçirilen enfeksiyonlar,
• Polisitemia vera (vücutta çok fazla kırmızı kan hücresi üretilmesi),
• Hamilelik öncesinde damar tıkanıklığı geçirilmiş olması,
• Hamilelikte uzun yolculuklar yapmak,
• Anemi (kansızlık),
• Anne adayının yaşının 35’in üzerinde olması, 
• Çok sayıda doğum yapmış olmak,
• Bazı sorunlar sebebiyle doğumun normalde daha uzun sürmesi,
• Sezaryen doğum,
• Preeklampsi (gebelik zehirlenmesi),
• Lohusa dönemi enfeksiyonları,
• Hiperemezis Gravidarum (gebelikte şiddetli bulantı ve kusma) gibi şikayetler damar tıkanıklığına sebep olabiliyor.

Hamilelikte damar tıkanıklığı nasıl tedavi edilir?

Hamilelikte tespit edilen damar tıkanıklığının tedavisi için doğum sonrası beklenmektedir. Ancak bu süreçte anne adayının ve bebeğin sağlığını korumak adına doktor tavsiyesi, reçetesi ile kan sulandırıcı, kan inceltici ilaçlar kullanılır.  Bu bağlamda Heparin ve türevi ilaçlar damar tıkanmasında olumlu sonuç vermektedir. Doğuma kadar anne adayları tıbbi olarak tam bir tedavi almamakla birlikte beslenme alışkanlıklarını daha sağlıklı yönde değiştirerek damar tıkanıklığını hafifletebilirler.