Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinde bulunan demir bakımından zengin bir proteindir. Akciğerlere taşınan oksijen, kandaki hemoglobine bağlanır ve vücuttaki dokulara ulaşır.
Bir insanın kırmızı kan hücreleri yetersizse ya da gerektiği gibi çalışmıyorsa vücut fonksiyon göstermesi gereken oksijen bakımından yetersiz kalır. Bu duruma “anemi” denir. Bu yazıda, hemoglobinin vücuttaki rolüne ve kandaki seviyelerinin nasıl test edildiğine değineceğiz. Aynı zamanda anemi türlerini ayrıntılı olarak inceleyip, önlemenin yollarından bahsedeceğiz.
Hgb Nedir?
Her hemoglobin proteini (hgb), dört birim oksijen taşıyabilir ve bu oksijen vücuda kırmızı kan hücreleri vasıtasıyla gönderilir. Vücudun milyarlarca hücresinin her birinin kendini onarmak ve korumak için oksijene ihtiyacı vardır. Hemoglobin, ayrıca kırmızı kan hücrelerinin kan damarları yoluyla kolayca hareket etmesine yardımcı olan disk şeklini almalarına yardımcı olmaktadır.
Hemoglobin Seviyeleri Nasıl Test Edilir?
Hemoglobin seviyeleri kan tahlili ile ölçülür. Hemoglobin veya Hgb, genellikle kanın gramı başına gram cinsinden ifade edilir (g / dL). Kandaki düşük hemoglobin seviyesi, doğrudan düşük bir oksijen seviyesine işaret eder.
Bir kan tahlili sonucunda bir erkekte hgb seviyesi 13.5 g / dL’den daha az veya bir kadında hgb seviyesi 12 g / dL’den daha düşük çıkarsa anemi teşhisi konulabilir. Çocuklarda ise normal seviyeler yaşa göre değişir.
Hgb Seviyelerinin Yüksek Çıkması Ne Anlama Gelir?
Yüksek hemoglobin seviyeleri nadir görülen bir kan hastalığı olan “Polisitemi”nin bir göstergesi olabilir. Vücudun çok fazla kırmızı kan hücresi oluşturmasına ve kanın normalden daha yoğun olmasına neden olur. Bu durum, pıhtılaşma, kalp krizi veya felce yol açabilir. Tedavi edilmezse yaşam boyu hayatı tehdit edebilir ve ölümcül olabilir.
Yüksek hemoglobin aynı zamanda dehidrasyon (vücudun susuz kalması), sigara içmek veya yüksek rakımlı bölgelerde yaşamakla bağlantılı şekilde gelişebilir veya akciğer ve kalp rahatsızlığı gibi diğer durumlarla bağlantılı olabilir.
Hgb Seviyelerinin Düşük Çıkması Ne Anlama Gelir?
Düşük hemoglobin seviyeleri genellikle kişinin anemi olduğuna işaret eder. Birkaç çeşit anemi vardır:
- Demir eksikliğine bağlı anemi en yaygın anemi türüdür. Bu anemi şekli, bir insanın vücudunda yeterli miktarda demir bulunmaması ve vücutta yeterli miktarda demir taşınmaması ile oluşur. Bunun için hemoglobine ihtiyaç vardır. Anemi genellikle kan kaybından kaynaklanır, ancak zayıf demir emiliminden de kaynaklanabilir. Bu, örneğin, bir kişinin gastrik bypass ameliyatı olması durumunda olabilir.
- Gebelik anemisi, demir eksikliğine bağlı anemi türüdür ve hamilelik ve doğum önemli miktarda demir gerektirdiğinden ortaya çıkar.
- Vitamin eksikliğine bağlı anemi, beslenme rutininde B12 vitamini veya folik asit gibi besin seviyelerinin düşük olması durumunda oluşur. Bu anemi türü kırmızı kan hücrelerinin şeklini değiştirir, bu da kan hücrelerini daha az etkili kılar.
- Aplastik anemi, kemik iliğinde kan oluşturan kök hücrelerin bağışıklık sistemi tarafından saldırıya uğradığı ve daha az kırmızı kan hücresi oluşan bir hastalıktır.
- Hemolitik anemi başka bir durumun sonucu olabilir veya kalıtsal olabilir. Kırmızı kan hücreleri kan dolaşımında veya dalakta parçalanır.
- Orak hücreli anemi, hemoglobin proteininin anormalleştiği kalıtsal bir durumdur. Orak hücreli anemi kırmızı kan hücrelerinin, küçük damarlardan akan damar şeklinde ve katı olması durumunda oluşur.
Anemi, böbrek hastalığı ve kanser için kemoterapi yöntemi sonucunda vücudun kırmızı kan hücreleri yapma kabiliyetini de etkileyen koşullardan da kaynaklanabilir.
Yeni doğanlar 6 ila 8 haftalıkken geçici bir anemi yaşarlar. Bu durum, doğduklarında alyuvar kaybetmeleri ve bedenleri yeni kırmızı kan hücreleri yaratmadığında ortaya çıkar. Bu durum başka bir sebepten dolayı hasta olmadıkça bebeği olumsuz olarak etkilemez.
Bebekler ayrıca kan hücreleri parçalandığı için kansızlık ve anemi yaşayabilirler. Bu genellikle anne ile bebek uyumsuz kan türlerine sahipse; kay uyuşmazlığı sonucunda olabilir.
Düşük Hemoglobin Seviyeleri Belirtileri Aşağıdaki Gibidir:
- Zayıflık
- Nefes darlığı
- Baş dönmesi
- Hızlı ve düzensiz kalp atışı
- Kulaklarda zonklama
- Baş ağrısı
- Soğuk eller ve ayaklar
- Soluk veya sarı cilt
- Göğüs ağrısı
Kimler Düşük Hemoglobin Riski Altındadır?
Yaşlı insanlar ya da yeterli demir içeren besin tüketmeyen insanlar, anemi gelişme riski altında olabilir. Ağır egzersiz yapan insanlar da daha büyük risk altındadır, zira egzersiz kan dolaşımındaki kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasına yol açabilir. Adet kanaması yaşayan veya hamile olan kadınların da kansızlığa yakalanma riski yüksek olabilir.
Otoimmün koşullar, karaciğer hastalığı, tiroid hastalığı ve inflamatuvar bağırsak hastalığı dahil olmak üzere kronik sağlık koşullarına sahip insanlarda, hemoglobin düzeyleri düşük olabilir, bu da anemi yaşama şansını artırabilir.
Hemoglobin seviyeleri, bir kişinin vücudunda daha fazla oksijene ihtiyacı olduğu durumlarda artabilir. Sonuç olarak, akciğer veya böbrek hastası olan, düzenli ve uzun süre sigara içen insanlar sigarayı bıraksalar bile yüksek hemoglobin seviyesine sahip olma riski altında olabilir.
Hemoglobin Seviyelerini Nasıl Dengeleyebilirsiniz?
Dana eti, yeşil yapraklı sebzeler, kuru meyveler ve kuruyemiş gibi demirden zengin gıdaları tüketerek, demir veya vitamin eksikliklerinin neden olduğu anemi önlenebilir.
Et ve süt, B12 vitamini için iyi bir kaynaktır ve folik asit, C vitamini içeren narenciye suları, baklagiller ve hububatlarda bulunur.
American Society of Hematology, beslenme yetersizliğine bağlı anemiyi önlemeye yardımcı olmak için günlük bir multivitamin kullanılmasını önerir. Bununla birlikte, yaşlı yetişkinler demir eksikliği anemisi için doktorları tarafından tavsiye edilmedikçe demir takviyesi kullanmamalıdır. Sigarayı bırakmak ve düzenli olarak bol miktarda su içmek, yüksek hemoglobin seviyelerinden korunmaya yardımcı olabilir.