Yapışık ikizler, fiziksel olarak birbirlerine bağlı olarak doğan iki bebektirler.
Yapışık ikizler, embriyonun erken dönemde iki bireyi bir araya getirmek için sadece kısmen ayrılması sonucunda ortaya çıkarlar. İki fetüs de bu embriyodan oluşsa da, sık sık göğüs, karın ve kalça bölgesinden olmak üzere fiziksel olarak bağlı kalacaklardır. Yapışık ikizler bir veya daha fazla iç organı da paylaşıyor olabilirler.
Pek çok yapışık ikiz ölü doğsa veya doğumdan kısa süre sonra ölse de, cerrahideki gelişmeler ve teknoloji sayesinde hayatta kalma oranları arttı. Bazı hayatta kalmış olan yapışık ikizler ameliyatla ayrılabiliyorlar. Ameliyatın başarısı ikizlerin nasıl yapışık olduklarına ve kaç tane organın paylaşımlı olduğuna göre değişebilir. Ayrıca cerrahi ekibin deneyimleri ve yetenekleri de rol oynar.
Belirtileri
Yapışık ikiz hamileliğini gösteren özel işaret ve belirtiler yok. Diğer ikiz gebeliklerde olduğu gibi, rahim tek fetüslü rahimlerden daha hızlı büyüyebilir ve hamileliğin erken dönemlerinde daha fazla yorgunluk, bulantı ve kusma olabilir. Yapışık ikizler standart ultrason uygulamasıyla erken dönemde teşhis edilebilirler.
İkizler Nasıl Birleşirler?
Yapışık ikizler genelde nereden birleştiklerine göre sınıflandırılıyorlar ve bazen aynı noktadan yapışırken, bazen birden fazla bölgeden de olabiliyorlar. Bazen organ ve bedenlerinin başka parçalarını paylaşabiliyorlar. Her bir yapışık ikizin anatomisi ona özeldir.
Yapışık ikizler şu noktalardan birleşik olabilirler:
Göğüs: Thoracopagus ikizleri göğüs bölgesinden yüzyüze yapışıktırlar. Genelde paylaşımlı kalpleri vardır ve ayrıca bir karaciğeri ve üst bağırsakları paylaşabilirler. Bu en yaygın yapışık ikiz vakasıdır.
Karın: Omphalopagus ikizleri göbek delikleri civarından yapışıktırlar. Pek çoğu karaciğeri paylaşır ve ayrıca alt bağırsaklar ve kolonu da paylaşabilirler. Genelde kalp paylaşmazlar.
Omurganın altı: Pygopagus ikizleri sırt sırta ve omurganın altı ile kalça bölgesinden yapışıktırlar. Bazıları mide bağırsak yollarını paylaşabilirler ve nadiren de olsa boşaltım ve cinsel organları paylaşabilirler.
Omurga boyunca: Rachipagus ikizleri sırt sırta tüm omurga boyunca yapışıktırlar. Bu tür çok nadirdir.
Pelvis: Ischiopagus ikizleri pelvis bölgesinden yapışıktırlar ve yüzyüze veya sırt sırta olabilirler. Pek çoğu alt sindirim sistemini paylaşır ve ayrıca karaciğer, cinsel organlar ve boşaltım organları da paylaşımlı olabilir. Her ikizin iki bacağı olabilir veya daha az yaygın şekilde ikizler iki veya üç bacağı paylaşabilirler.
Gövde: Parapagus ikizleri pelvisten ve kısmen veya tamamen karın ile göğüs bölgesinden ayrı kafalar ile yanyana yapışıktırlar. İkizlerin iki, üç ve dört kolu olabilir ve iki ila üç bacakları olabilir.
Baş: Craniopagus ikizleri başın arka, üst veya yan kısımlarından yapışıklardır ancak yüz bölgesi yapışık olmaz. Kafatasının bir kısmını paylaşırlar. Ancak beyinleri genelde ayrı olsa da bazı beyin dokularını da paylaşabilirler.
Baş ve göğüs: Cephalopagus ikizleri yüz ve üst beden kısmından yapışıklardır. Yüzler tek bir paylaşımlı başın karşıt yüzlerindedirler ve beyni de paylaşırlar. Bu ikizler nadiren hayatta kalırlar.
Nadiren de olsa ikizlerden birisi daha küçük olabilir veya daha az tamamlanmış şekilde doğabilir. Çok çok nadir şekilde ise ikizlerden bir tanesi diğer ikizin içinde kısmen gelişmiş şekilde bulunabilir.
Sebepleri
Tek yumurta ikizleri, tek bir döllenmiş yumurtanın bölünüp iki ayrı birey olarak gelişmesi sonucunda ortaya çıkarlar. Döllenmeden 8-12 gün sonra tek yumurta ikizlerini oluşturmak için bölünen embriyonik katmanlar belli organ ve yapılara dönüşmek üzere gelişmeye başlarlar.
Embriyonun bu ayrılmanın bitiş döneminden daha sonra bölünmesinin ve işlemin tamamlanmadan durmasının yapışık ikizlere sebep olabileceğine inanılıyor.
Alternatif bir teoride ise iki ayrı embriyonun erken gelişim aşamasında bir şekilde birleştiğinden bahsediliyor.
Her iki senaryonun da gerçekleşmesine neyin sebep olabileceği bilinmiyor.
Risk Faktörleri
Yapışık ikizler çok nadir oldukları ve sebebi de belli olmadığı için bazı çiftlerin yapışık ikizlere sahip olmalarına neyin sebep olabileceği bilinmiyor.
Komplikasyonlar
Yapışık ikizlerin olduğu bir hamilelik karmaşıktır ve ciddi komplikasyon riskini büyük miktarda arttırır. Yapışık ikizler anatomilerinden dolayı sezaryen ile doğurulmalılardır.
Herhangi bir ikizde olduğu gibi, yapışık ikiz bebeklerin de erken doğma ihtimalleri yüksektir ve bir tanesi veya iki tanesi de ölü doğabilir veya doğduktan kısa süre sonra ölebilir. Nefes ve kalp problemleri gibi ciddi sağlık problemleri hemen olabilecekleri gibi yaşamın ileri aşamalarında da skolyoz, serebral palsi ve öğrenme bozuklukları gibi problemleri olabilirler.
İkizlerin nereden yapışık olduklarına ve paylaştıkları beden bölümlerine göre potansiyel komplikasyonlar değişim gösterebilirler. Yapışık ikizler beklendiği zaman, aile ve sağlık ekibi muhtemel komplikasyonlar ve hazırlıkları konusunda fikir alışverişi yaparlar.
