Doğal yolla gebelik elde edemeyen çiftlere bebek sahibi olabilme olanağı tanıyan tüp bebek tedavisi pek çok aşama içermekte ve bu aşamaların her biri gebelik elde edebilmekte önem taşımaktadır. Bu bağlamda tüp bebek tedavisinin önemli aşamalarından biri olan yumurta toplama aşaması da sağlıklı bir embriyo ve dolayısıyla sağlıklı bir gebelik elde edebilmek için çok önemlidir. Zira embriyonun sağlığı ve kalitesi direkt olarak gebeliği etkilemektedir. Bunun için doğal yolla oluşan ya da hormon ilaçlarıyla oluşturulan, büyütülen yumurtalarının uygun bir şekilde toplanması gerekiyor.
Yumurta toplama aşamasında uzmanların en çok üzerinde durdukları en önemli husus zamanında toplanabilmesidir. Zira yumurtaların toplanmak ve döllenme için uygun bir aşamaya gelmesi ve hamilelik için en uygun olduğu dönemde alınması gerekir. Bunun için yumurtlama döneminin takibinin özenle yapılması ve uzman doktor tarafından uygun olduğu zaman içinde toplama işleminin yapılması önemlidir.
Yumurta toplama nedir?
Yumurta toplama işlemi, diğer adıyla Oocyte Pickup – OPU vajinal ultrason eşliğinde yumurtalık içine iğne ile girilerek yumurta içeren foliküllerin boşatılmasıdır. Bu şekilde bir tüp içine alınan sıvının içinde bulunan yumurta, sadece mikroskop altında görülebilecek çok küçük bir hücredir ve bu hücre sperm ile aynı ortama alınarak döllenme gerçekleşecek, embriyo oluşacaktır.
Yumurta toplama işlemi ne zaman yapılır?
Tüp bebek tedavisi için yumurta toplama aşamasına geçmeden önce sağlıklı yumurtaların kontrollü bir şekilde oluşabilmesi için doktor, 11 gün boyunca düzenli olarak enjeksiyon yapar ya da hastanın kendisi yapması için yönlendirir. Ardından yumurtanın içinde bulunduğu folikülü çatlatmak için HCG iğnesi yapılır. Bundan sonraki 32 -36 saat içinde yumurta toplama işleminin yapılması gerekir.
Yumurta toplama işlemi nasıl yapılır?
Yumurta toplama işlemi için öncelikle kadına lokal veya genel anestezi yapılır. Bunun için yumurtalıkları vajinal ultrason probuna yakın olan ve hareketli olmayan kadınlarda lokal anestezi tercih edilir ve bu sayede ağrısız, acısız şekilde işlem gerçekleşir. Yumurtalıkları vajinal ultrason probuna uzakta olan ya da rahmin arkasında olan kadınlarda yumurta toplama işlemi genel anestezi ile yapılır. Yumurta toplama 10– 15 dakika kadar süren basit bir işlemdir. Bu işlemde toplanan her folikülün içinden yumurta çıkmaz, daha çok foliküllerin % 70’inin içinde yumurta bulunmaktadır. Yumurtalar toplandıktan birkaç saat sonra etraflarındaki hücrelerden temizlenir, ayıklanırlar ve gebelik için yeterince olgun olup olmadıkları değerlendirilir. Döllenme için olgun yumurtalar seçilir. Bu işlemden sonra 1 -2 saat kadar dinlenen kadın rahatlıkla günlük yaşamına dönebilir.
Yumurta toplama işlemi mikro boyutta bir işlemdir. Genellikle de transvajinal ultrason ile yapılan bu işlemlerde toplanan tüplere laboratuvar ortamında müdahale edilir ve sonrasında döllenme aşamasına geçilir. Tüp bebek tedavisinin bu aşamalarında çiftlerin herhangi bir sorun olup yaşayıp yaşamayacağı bilinmemekle birlikte yumurta toplama işlemleri sonrasında da birtakım riskler, sorunlar ortaya çıkabilir. Bu risklerin yaşanmaması ya da en aza indirilebilmesi adına işlemi gerçekleştiren kişilerin ve işlemin yapıldığı merkezlerin çok özenle seçilmesi önerilir.
Yumurta toplama işlemi transvajinal ultrason eşliğinde ve bir iğne kullanılarak gerçekleştirilmektedir. İşlem esnasında doktor, ultrason ekranında folikülleri ve iğnenin ucunu görerek foliküllerin içerisine girer ve folikül sıvısı aspire edilir. Ardından bu sıvının toplandığı tüpler embriyoloji laboratuvarında mikroskop altında incelenir, bunların içinden yumurtalar ayıklanır ve kullanılmak üzere hazırlanır.
Bu süreçte bir risk olup olmaması, aksilik yaşanıp yaşanmaması daha çok işlemi gerçekleştiren hekimin tecrübesi ile ilişkilidir. Zira yumurta toplama sonrasında ortaya çıkabilecek komplikasyonlar ve riskleri belirleyici etken genellikle doktorun bireysel yeteneği ve deneyimidir. Bu bakımdan tüp bebek işleminin baştan sona tüm aşamaları için mümkün olan en tecrübeli ve en donanımlı hekimler, personel ve klinikler tercih edilmelidir.
Yumurta toplama işlemi sonrasında hangi sorunlar yaşanabilir?
Yumurta toplamı işlemi aslına bakılırsa doğru tercih edilmiş bir sağlık kurumunda ve işinde deneyimli uzmanlar tarafından gerçekleştirildiğinde risk ve sorun bakımından çok düşük bir orandan bahsedilebilir. Ancak çok sık olmasa da kadınların işlem sonrasında kanama yaşadıkları görülebilirken, kanamadan daha tehlikeli bir risk olarak da enfeksiyon yaşanabilir.
Bu bağlamda yumurta toplama işlemi sonrasında enfeksiyon olmaması için doktor genellikle ilaç takviyesi yapmayı tercih edebilir. Yumurta toplama operasyonu sonrasında kadınların idrar yaparken dikkat etmesi ve kendini kontrol etmesi gerekir. Düzenli bir kontrol sayesinde olası bir enfeksiyon erken dönemde fark edilebilir. Eğer enfeksiyon söz konusu olursa zamanında müdahale ve uygun tedavi ile sorunun kısa sürede çözülmesi mümkün olabilir.
Yumurta toplama işleminin olası komplikasyonları nelerdir?
Yumurta toplamı işlemi sonrasında çok sık olmamakla birlikte kanama ve enfeksiyonla karşılaşılabiliyor. Enfeksiyon riskini önlemek için işlem sonrasında mutlaka antibiyotik kullanılması gerekiyor. Kanama sorunu ise genellikle çok az miktarda olur ve çoğunlukla bir müdahale gerektirmeden kendiliğinden geçer.
Yumurta toplama işleminin barındırdığı bir diğer risk olan organ yaralanmaları ise çok daha ciddi bir sorundur. Bu şekilde en sık olarak mesane yaralanması ile karşılaşılır. Mesane yaralanması durumunda genellikle kadın, idrar yapamama ya da kanlı idrar yapma gibi şikayetlerle doktora başvurur. Yapılan incelemelerde mesane yaralanması tespit edilirse idrar sondası takılır ve birkaç saat sonda uygulaması yapılır, hastaya bol miktarda sıvı verilerek idrar miktarı artırılır. Bunların dışında ekstra bir müdahaleye gerek kalmaksızın sorun kendiliğinden hallolur.
Yumurta toplama işlemi öncesinde nelere dikkat etmek gerekir?
- Pregnyl veya Ovitrel enjeksiyonu doktorun belirttiği gün ve saatte yaptırılmalı,
- İşlem öncesinde gece saat 24.00’den itibaren hiç bir şey yenmemeli ve içilmemeli,
- İşlemin yapılacağı gün araba kullanılmamalı,
- İşlem saatinden yarım saat öncesinde kliniğe gidilmeli,
- Anestezi uygulanacağı için öncesinde yüzük, kolye gibi metaller, takılar çıkarılmalı,
- Hastanın yanında bulunan kredi kart, para gibi değerli eşyalar bir yakına teslim edilmeli,
- Kliniğe mutlaka yetişkin bir yakın ile birlikte gidilmeli,
- Düzenli olarak sürekli kullanılan bir ilaç varsa anestezi doktoru bu konuda bilgilendirilmeli,
- Ateşli bir hastalık söz konusu ise anestezi doktoru mutlaka bilgilendirilmelidir.
Yumurta toplama işleminden hemen önce neler yapılır?
- Tuvalete gidip idrar yapılmalı,
- Takma diş varsa çıkartılmalı,
- Lens kullanılıyorsa çıkartılmalı,
- Yüzük, saat ve diğer mücevherler çıkarılmalı,
- Makyaj ve oje gibi maddeler çıkarılmış olmalıdır.
Yumurta toplama işlemi sonrasında; hasta kendine gelinceye kadar dinlenir ve doktor uyulması gerekenleri konusunda hastayı bilgilendirdikten sonra klinikten ayrılabilir.
Yumurta toplama işlemi sonrasında neler yapılması gerekir?
- Kasıklarda sancı ve çok az vajinal kanama olması normal ve geçicidir. Ağrı olması durumunda doktorun izni ile Parasetamol türevi ilaçlar kullanılabilir.
- İşlemde kullanılan ilaçlar hastada sersemlik ve yorgunluk hissi yaratabilir. Bu sebeple de araba kullanmak gibi dikkat gerektiren işler yapılmaz.
- İşlemin yapıldığı günü dinlenerek geçirmek önerilir.
- İşlem sonrası taburcu olduktan sonra alkol ve sigara hariç her şey yenebilir, içilebilir.
