Gebelikte Çatı Muayenesi

 

• Çatı muayenesi nedir?

Gebelik döneminin son haftalarına doğru anne adayının vücudunun doğum eylemini gerçekleştirebilmesi için herhangi bir sorunun olup olmadığını tespit edebilmek amacı ile çatı kemiklerinin değerlendirilmesi yapılır. Doğum yolunun değerlendirilmesi sonucu anne adayının normal doğumu gerçekleştirebilme ihtimali göz önünde bulundurularak doğum şekli belirlenir. Bu muayene doğuma yakın haftalarda yapıldığı için, kesin olarak sezaryen ile doğum gerçekleştirecek olan anne adaylarına yapılmasına gerek yoktur.

• Çatı muayenesi nasıl yapılır? 

Kadınların normal jinekolojik muayenelerde olduğu gibi anne adayının jinekolojik muayene masasına oturması ile yine aynı litotomi pozisyonunda yapılan bir muayenedir. Jinekolog iki parmağı ile anne adayının çatı kemiklerinin durumunu kontrol eder. Yapılan ultrasonografi incelemelerinde bebeğin vücut ölçüleri baz alınarak çatı kemiklerinin, doğum yolunun bebeğin geçebileceği genişliğe sahip olup olmadığı değerlendirilerek doğum şekli belirlenir. 

Yukarıda kısaca anlatıldığı gibi atı muayenesi 2 şekilde yapılır. Elle muayenede, rahim ağzının ve vajinanın değerlendirilmesi söz konusudur. Görsel muayenede ise spekulum adı verilen cihazla pelvik organların analizi yapılmaktadır. Bunlardan çatı muayenesi, jinekolojik muayene ile aynı özelliklere sahiptir. Kadın, öncelikle belden aşağıda bulunan tüm giysilerini çıkarır ve muayene masasına geçer. Doktor, eldiven takarak iki parmağı ile vajinanın içini ve rahim ağzını muayene eder. Spekulum ile yapılan çayı muayenesinde ise spekulum adlı alet, vajinayı genişletmek için içeri sokulur. Spekulum açıldığında doktor, rahim ağzını ve vajinanın üst kısmını kolaylıkla inceleyebilir.

Normal doğuma engel olabilecek şekilde pelviste darlık 3 noktada olabilir. En üst kısımdaki darlık, elle muayene sırasında anlaşılamaz, ancak orta ve çıkış kısmındaki darlık böyle tespit edilebilir. Elle muayene ile rahim ağzı problemi ya da vajinada kist ihtimalleri de değerlendirilebilir. 

• Çatı muayenesinde nelere bakılır?

Çatı muayenesinde amaç bebeğin normal doğumla vajinadan çıkıp çıkamayacağının değerlendirilmesidir. Bu bağlamda da çatı muayenesi yapılırken bebeğin başı ile geçeceği yol arasındaki uyuma bakılmaktadır. Eğer bebek çok iri değilse, çatıda darlık tespit edilme oranı azalmaktadır. Ancak bebeğin 4500 gramın üzerinde olması durumunda çatı darlığı için risk bulunmaktadır.

Çatı muayenesi sırasında doktor tarafından vajinanın, dış genital bölgenin ve kemik çatının durumuna bakılmaktadır. Bebeğinin duruş pozisyonu ve büyüklüğüyle de ilgili değerlendirme de yapılarak, her bir faktör değerlendirilerek doğum şekline karar verilir.

• Çatı muayenesi kanama yapar mı?

Çatı muayenesi genelde ağrılı ya da kanamalı değildir. Bazı kadınlarda çok az miktarda pembe ya da kırmızı renkli lekelenme ya da kanama olabilir ve bu da normal bir durumdur, endişelenmeye yoktur.

• Çatı muayenesinin bebeğe bir zararı var mıdır?

Çatı muayenesi gebeliğin son haftalarına doğru yapıldığından bu muayenenin bebeğe herhangi bir zararı yoktur. Zaten henüz bu dönemlerde rahim ağzının kapalı olmasından dolayı, bebeğin kafasına ya da herhangi bir organına temas söz konusu olamaz.

• Çatı muayenesi ağrılı bir işlem midir?

Tıpkı diğer jinekolojik muayenelerde olduğu gibi çatı muayeneleri de ağrılı bir uygulama değildir, ancak uygulamadan rahatsızlık duyan kadınlar hafif bir sızı hissedebilir. Çoğunlukla bu sızı çatı muayenesinden değil, psikolojik olarak kendini rahatsız hissetmekten kaynaklanır. Ayrıca gebeliğin son haftalarına doğru vajina dokusunda bir miktar esneme meydana gelir ve bu nedenle gebe olmayan kadınlara göre daha kolay ve rahat bir şekilde vajinal muayene gerçekleştirilir.

• Çatı muayenesi ne kadar sürer?

Çatı muayenesi çok fazla vakit alan bir işlem değildir, genellikle birkaç dakika sürmektedir.

• Çatı darlığı nedir, doğumu engeller mi?

Yapılan çatı muayenesinden sonra anne adayına çatı darlığı teşhisi konulmuş ise, doğum yolunun normal doğum için yeterli genişlikte olmadığı anlaşılmalıdır. Bebeğin geçebileceği yeterlilikte bir kanalın olmaması nedeniyle sezaryen ile doğum planlanır. Ancak her çatı muayenesi sonucu doğru doğum şeklini belirlemeyebilir. Bu gibi durumlarda, normal doğum gerçekleştirirken doğumun ilerleyen evrelerinde rahim ağzının açılma durumu göz önünde bulundurularak doğum şekli değiştirilebilir. Ancak burada karar vermesi gereken kişi muayeneyi yapan ve gebeliği takip eden doktordur. Doğum esnasında rahim ağzının açıklığı, bebeğin kafa pozisyonu ve büyüklüğü değerlendirilerek anne adayı için en uygun doğum şeklini doktor belirler. Bu nedenden dolayı doğumdan önceki çatı muayeneleri doğum şekli hakkında bilgi verirken, bu durum değişebilir. Ayrıca çatı kemikleri hakkında gereken bilgi edinilebilmesi ve doğum şeklini kesin olarak belirleyen etkenlerin saptanabilmesi açısından çatı muayenesi gereklidir.

• Çatı darlığı teşhisinde ne yapılır?

Gebeliğin son haftalarına doğru yapılan çatı muayenelerinde eğer çatı darlığı teşhisi konulmuş ise, bu doğumun vajinal yoldan gerçekleştiremeyecek kadar bir darlığın söz konusu olduğu anlamına gelir. Bu nedenle çatı darlığı olan anne adaylarına genellikle sezaryen ile doğum planı yapılır. Fakat bazı anne adaylarında yapılan muayenenin ardından çatı darlığı durumu saptanamayabilir. Böyle durumlarda ilk önce doğumun vajinal yoldan gerçekleştirilebilme durumu gözlenir. Yani doktor doğum esnasında rahim ağzının gösterdiği açılma durumuna göre doğum şeklini belirler. Bu bakımdan çatı muayenesinde darlık saptansa da doğum esnasında rahim ağzı yeterince açılabilir ve normla doğum da mümkün olabilir.

• Çatı muayenesi ne zaman yapılır?

Çatı muayenesi doktorun uygun gördüğü gebeliğin 34 – 38. haftaları arasında yapılır.

• Çatı muayenesi neden önemlidir?

Anne adayının doğumu sağlıklı bir şekilde gerçekleştirebilmesi için doğum şeklini belirleyen etkenlerin kontrol edilmesi gerekmektedir. Doktor anne adayının dış genital bölgesinin, vajinanın ve çatı kemiklerinin durumunu çatı muayenesi ile inceler. Ayrıca bu özelliklerin bebeğin doğum kanalından geçebilecek yeterliliğe sahip olup olmadığını değerlendirir. Yapılan ultrason incelemelerinde bebeğin fiziksel özelliklerine dair edinen bilgiler ile anne adayının çatı kemikleri karşılaştırılır. Eğer anne adayının çatı kemikleri bebeğin geçemeyeceği darlıkta ise, normal doğum yerine sezaryen ile doğum kararı alınır. 

Çatı kemiklerinin 3 noktası hakkında edinilen bilgiye göre çatı darlığı belirlenir. Çatı kemiğinin en üst noktası elle yapılan muayene ile anlaşılamayabilir. Ama orta ve çıkımdaki kemiklerden darlık anlaşılabilir. Yapılan incelemeler doğrultusunda doktor normal doğum mu yoksa sezaryen doğum mu gerektiği konusunda bilgi edinir. Bu konuda doktorun önerileri kesinlikle dikkate alınmalıdır. Zira doğum esnasında oluşabilecek komplikasyonları ve ağrıları önlemek amacıyla doktor en uygun doğum şeklini belirleyecektir.

• Çatı darlığı muayenesi sonuçları ne kadar kesindir?

• Çatı darlığı muayenesi her zaman kesin sonuç vermeyebilir. Doğum başladıktan sonra yaşanan birtakım durumlara göre değişiklikler olabilir.
• Fazla iri olduğu düşünülen bebeğin doğum esnasında o kadar büyük olmadığı tespit edilebilir. Bu tür bir durumda bebek için çatı darlığı olmadığı gibi sezaryen doğum da gerekmeyebilir.
• Bazı vakalarda aslında normalden iri olan bebekler sıra dışı bir şekilde doğuma uyum gösterebilir ve zorlu olması beklenen doğumlar kolaylıkla gerçekleşebilir. Ancak bunun tam tersi de yaşanabilir.
• Çatı darlığı tespit edilen anne adaylarının çoğu sezaryen doğum yapıyor olsalar da tüm gebeler için durum böyle olmak zorunda değildir.
• Gebelikte çatı muayenesi erken doğumu tetikler mi?

Çatı muayenesi nadiren de olsa rahim ağzını uyararak erken doğum riskini artırabilir. Bu risk çok düşük olsa da çatı kontrolünü hamileliğinin son haftalarına doğru yaptırmak en doğrusu olur.