Adenomiyoz, normalde rahmin içini kaplayan endometriyal dokunun rahmin kas duvarına doğru büyümesi sonucunda ortaya çıkar. Yanlış yerdeki doku normal şekilde davranmaya devam eder, yani her adet döngüsünde kalınlaşır, parçalanır ve kanar. Bunun sonucunda büyümüş bir rahim ve ağrılı, ağır adet dönemleri ortaya çıkabilir.
Adenomiyozun sebebi bilinmiyor ancak genelde menopozun ardından ortadan kalkıyor. Adenomiyoz nedeniyle ciddi rahatsızlıklar yaşayan kadınlarda hormon tedavisi yardımcı olabiliyor. Rahmin alınması da adenomiyozu ortadan kaldırıyor.
Belirtileri
Adenomiyoz bazen belirti ve işaret vermez veya sadece çok hafif rahatsızlık verir. Ancak şunlara da sebep olabilir:
- Ağır ve uzun süren adet kanamaları
- Adet döneminde ağır kramplar ve keskin, bıçak gibi karın ağrıları
- Kronik ağrılar
Rahim daha büyük hale gelebilir. Rahminizin büyüyüp büyümediğini bilmeseniz de alt karın bölgesinin daha gergin olduğunu ve basınç yaptığını hissedebilirsiniz.
Ne Zaman Doktora Gitmeli?
Eğer adet döneminde uzun, ağır kanamalarınız veya düzenli aktivitelerinizi engelleyen şiddetli kramplarınız varsa, doktorunuzdan randevu alın.
Sebepleri
Adenomiyozun sebebi bilinmiyor. Pek çok teori var:
- İnvazif doku gelişimi: Bazı uzmanlar adenomiyozun rahim kaplaması olarak bulunan endometriyal hücrelerin rahim duvarındaki kasları doğrudan işgalinin sonucunda olduğunu düşünüyorlar. Sezaryen gibi rahim operasyonları da bu hücrelerin rahim duvarına doğru hareket etmelerine sebep olabilirler.
- Gelişimsel kökenler: Bazı uzmanlar ise adenomiyozun rahmin anne karnındayken ilk oluşum döneminde kas dokular içinde kalan endometriyal dokulardan kaynaklandığına inanıyorlar.
- Çocuk doğumuna bağlı rahim inflamasyonu: Başka bir teoride ise adenomiyoz ve çocuk doğurma arasında bağlantı kuruluyor. Doğum sonrası dönemde rahim yüzeyinin inflamasyonu rahimdeki hücreler arasındaki sınırların kırılmasına sebep olabilir. Rahimdeki cerrahi müdahaleler de benzer etkilere sebep olabilirler.
- Kök hücre kökeni: Yeni teorilerden birisinde kemik iliği kök hücrelerinin rahim kaslarını işgal edebildiği ve bunun da adenomiyoza sebep olabildiğinden bahsediliyor.
Adenomiyoz nasıl gelişirse gelişsin, büyümesi genelde kadının vücudunda dolaşan östrojen miktarı ile bağlantılı.
Risk Faktörleri
Adenomiyozun risk faktörleri şöyle:
- Sezaryen veya miyom alınması gibi rahim ameliyatları
- Çocuk doğurma
- Orta yaşlar
Çoğu östrojene bağlı adenomiyoz vakası 40’lar ve 50’li yaşlardaki kadınlarda görülüyor. Bu kadınlarda adenomiyoz, daha genç kadınlara oranla daha uzun süre östrojene maruz kalmalarından kaynaklanabilir. Ancak mevcut araştırmalar rahatsızlığın genç kadınlarda da yaygın olabileceğini gösteriyorlar.
Komplikasyonlar
Eğer uzun süre devam eden ağır kanamalı adet dönemleriniz varsa, kronik anemiye sebep olabilir ve bu da yorgunluk ve diğer sağlık problemlerine sebep olur.
Zararlı olmasa da adenomiyozdaki ağrılı ve aşırı kanamalı durum yaşam düzeninizi bozabilir. Ağrılardan dolayı ve kanama olacağı korkusundan dolayı geçmişte keyif aldığınız aktiviteleri yapmaktan çekinebilirsiniz.
Tanı Koyma
Doktor aşağıdakilere bağlı olarak adenomiyozdan şüphelenebilir:
- İşaret ve belirtiler
- Pelvik muayenede büyümüş, gergin bir rahim olması
- Rahmin ultrason görüntülemesi
- Rahmin MR görüntüsü
Bazı vakalarda doktor test için rahim dokusundan numune alabilir ve böylece anormal rahim kanamasının başka bir ciddi rahatsızlık ile bağlantılı olmadığını görür. Ancak endometriyal biyopsi doktorun adenomiyoz tanısını onaylamasına yardımcı olmaz.
Adenomiyozu onaylamanın tek yolu histerektomi sonrasında rahmi incelemektir. Ancak ultrason ve MR gibi pelvik görüntüleme teknikleri ile işaretleri görülebilir.
Adenomiyoza benzer işaret ve belirtilere sebep olan başka rahim hastalıkları da adenomiyoz tanısını koymayı zorlaştırırlar. Bu rahatsızlıklar arasında fibroid tümörler, endometriyoz ve endometriyal polipler bulunuyorlar.
Doktor işaret ve belirtilerinizin sebebi olarak diğer muhtemel sebepleri eledikten sonra adenomiyoza sahip olduğunuz sonucuna varabilir.
Tedavi
Adenomiyoz genelde menopozdan sonra geçer ve bu nedenle tedavi yaşamınızın bu dönemine ne kadar yakın olduğunuza göre değişebilir.
Adenomiyozun tedavi seçenekleri arasında şunlar var:
- Anti-inflamatuvar ilaçlar: Doktor ibuprofen gibi anti-inflamatuvar ilaçlar ile ağrıyı kontrol etmeyi sağlayabilir. Adet dönemi başlamadan bir iki gün önce anti-inflamatuvarlara başlayarak adet kanamasını azaltabilir ve ağrıları hafifletebilirsiniz.
- Hormon ilaçları: Kombine östrojen-progestin doğum kontrol hapları veya hormonlu bantlar veya vajinal yüzükler ağır kanamaları azaltabilirler ve adenomiyoza bağlı ağrıyı hafifletebilirler. Sadece progestin içeren oral doğum kontrol ilaçları veya spiral, veya devamlı doğum kontrol hapları kullanmak sık sık amenoreye, yani adet döneminin olmamasına sebep olarak biraz rahatlama sağlayabilirler.
- Histerektomi: Eğer ağrı çok fazlaysa ve diğer tedavi yöntemleri işe yaramadıysa, doktor rahmin alınmasını önerebilir. Adenomiyozu kontrol altına almak için yumurtalıkların alınmasına gerek yoktur.
Yaşam Tarzı ve Ev Çözümleri
Adenomiyoza bağlı pelvik ve krampları ağrıyı azaltmak için şu ipuçlarını deneyebilirsiniz:
- Ilık banyo suyunda oturmak
- Karın bölgesinde ısıtıcı bir ped kullanmak
- Anti-inflamatuvar ilaçlar kullanmak
Ne Yapabilirsiniz?
Şunların bir listesini yapın:
- İşaret ve belirtileriniz, ayrıca başlama zamanları
- Aldığınız tüm ilaçların, vitaminlerin ve diğer takviyelerin dozları dahil isimleri
- Adet ve doğum geçmişi dahil olmak üzere tıbbi bilgileriniz
- Doktorunuza soracağınız sorular
Adenomiyoz için doktorunuza sorabileceğiniz bazı basit sorular şöyle:
- Belirtilerimi iyileştirmek için alabileceğim ilaçlar var mı?
- Hangi durumlarda ameliyat öneriliyor?
- Rahatsızlığım hamile kalma yeteneğimi etkiler mi?
Diğer sorularınızı da sormaktan çekinmeyin.
Doktorunuzdan Ne Bekleyebilirsiniz?
Doktorunuz size şunları sorabilir:
- Belirtileriniz genelde ne zaman oluyor?
- Belirtileriniz ne kadar ağır?
- Son adetiniz ne zamandı?
- Hamile olabilir misiniz?
- Doğum kontrol yöntemi kullanıyor musunuz? Kullanıyorsanız hangisi?
- Belirtileriniz adet dönemlerinizle bağlantılı gibi mi?
- Belirtilerinizi iyileştiren bir şey oldu mu?
- Belirtilerinizi daha kötü hale getiren bir şey var mı?
