Alfa Fetoprotein (AFP) Nedir?

Bir alfa-fetoprotein (AFP) kan testi, hamile bir kadının kanındaki AFP seviyelerini kontrol eder. AFP, doğmamış bir bebeğin karaciğeri (fetüs) tarafından üretilen bir maddedir. Hamile bir kadının kanındaki AFP miktarı, bebeğin spina bifida ve anensefali gibi sorunlara sahip olup olamayacağı konusunda fikir verebilir. Down sendromu (trizomi 21) veya Edwards sendromu (trizomi 18) gibi diğer kromozomal problemleri bulmak için tarama testinin bir parçası olarak bir AFP testi de yapılabilir. Bir AFP testi, omfalosel sorununun bulunmasına yardımcı olabilir, omfalosel; doğuştan gelen bir problemdir ve bebeğin bağırsaklarından bir kısmının göbek duvarı üzerinden dışarı sızmasıyla oluşur.

Normal olarak, düşük AFP seviyeleri hamile bir kadının kanı içinde bulunabilir. Sağlıklı, gebe olmayan kadınların kanında AFP (veya çok düşük bir seviyede bulunur) bulunmaz.

Kandaki AFP seviyesi maternal serum üçlü veya dörtlü tarama testinde kullanılır. Genellikle gebeliğin 15. ila 20. haftası arasında yapılan bu testler, hamile bir kadının kanı içindeki üç veya dört maddenin seviyelerini kontrol eder. Üçlü tarama testi, alfa-fetoproteini (AFP), insan koryonik gonadotropini (hCG) ve bir tür östrojeni (birleşmemiş estriol veya uE3) kontrol eder. Dörtlü tarama testi sırasında bu maddelerin yanında bir de hormon inhibitörü A seviyesi kontrol edilir. Bu maddelerin seviyeleri -bir kadının yaşı ve diğer faktörlerle birlikte- doktorun, bebeğin belirli problemleri veya doğum kusurlarına sahip olma ihtimalini tahmin etmesine yardımcı olur.

Tarama testleri, bebeğinizin belirli bir doğum kusuru ile doğma şansının ne olduğunu görmek için kullanılır. Tarama testi pozitif çıkarsa, bebeğinizin bu doğum kusuru ihtimali daha yüksektir ve doktorunuz sizden emin olabilmek için başka bir teşhis testi yaptırmanızı isteyebilir.

Erkekler, gebe olmayan kadınlar ve çocuklarda AFP

Erkeklerde, gebe olmayan kadınlarda ve çocuklarda, AFP değerleri bazı kanser türlerinin; özellikle testis, yumurtalık, mide, pankreas veya karaciğer kanserinin bilgisini verebilir. AFP’nin yüksek seviyeleri Hodgkin hastalığı, lenfoma, beyin tümörleri ve böbrek hücresi kanserinde de görülebilir.

Neden AFP (alfa-fetoprotein) testine ihtiyacım var?

Bir AFP testi, gebeliğin 14. ve 22. haftaları arasında anne adaylarına verilen rutin tarama testidir. En doğru olanı 16-18 hafta arasındadır, bu nedenle hamileliğinizi tam olarak bilmek önemlidir. AFP testi genellikle dörtlü tarama testinin bir parçasıdır. Bu tarama testi ayrıca sizin aşağıdaki düzeylerinizi test eder:

• • İnsan koryonik gonadotropini (HCG)

• • Estriol; plasentanız ve bebeğinizin karaciğeri tarafından üretilen bir hormondur

• • İnhibin A; plasentanız tarafından üretilen bir hormondur

Doktorlar, doğmamış bebeğinizin genetik doğum kusuru ihtimalini belirleme konusunda yardımcı olmak için dörtlü tarama testi sonuçlarını, yaşınızı ve etnik kökeninizi değerlendirerek yorum yapacaktır. Bu tür taramalarla tespit edilen kusurlar, spina bifida gibi sinir tüp defekti ve Down sendromu gibi kromozomal anormallikleri içerebilir. AFP sonuçları, doktorunuzun bu koşullar için başka testlere gereksinim duyup duymadığınızı belirlemesine yardımcı olacaktır.

Olumlu bir test, doğmamış bebeğinizin bir doğum kusuru olacağı anlamına gelmez. AFP testi, kadınlar da dahil olmak üzere, doğum kusurlu çocuk sahibi olma riski yüksek kadınlar için özellikle önemlidir:

• • 35 yaşından ya da daha büyük yaşta olan kadınlar

• • Doğum kusurları öyküsü olan

• • Hamileliği sırasında zararlı ilaçlar kullananlar

• • Şeker hastalığı olanlar

Eğer hamile değilseniz, bir AFP testi, karaciğer kanseri, siroz ve hepatit gibi bazı karaciğer rahatsızlıklarını teşhis ve izlemenize yardımcı olabilir.

Afp testine nasıl hazırlanılır?

Bu testi yapmadan önce bir ön hazırlık yapmanız gerekmez. Hamiliyseniz, kan testinden önce tartılırsınız, çünkü test sonuçları kilonuza da bağlıdır. Test sonuçları ayrıca ırk, yaş ve hamileliğinizin kaçıncı haftasında olduğunuza da dayanmaktadır.

Test bir sağlık görevlisi ya da doktor tarafından yapılacaktır. Üst kolunuzun etrafına elastik bir bant sarılır. Bu, bandın altındaki damarları daha dolgun hale getirir, böylece damara bir iğne yerleştirilmesi daha kolaydır. İğne yeri alkolle temizlenir. Kan ile doldurmak için iğneye bir tüp takılır. Yeterli kan toplandığında bant kolunuzdan çıkarılır. İğne çıkarıldığında, iğne yerine bir gazlı bez koyulur. Kan alınan bölgeye baskı uygulayın ve sonra bir bant takın.

Afp testinin riskleri var mıdır?

Damardan alınan kan örneğiyle ilgili problem yaşama ihtimali genellikle çok düşüktür. Kan alınan bölgede küçük bir çürük oluşabilir. Birkaç dakika boyunca o damara baskı uygulayarak morarma şansınızı düşürebilirsiniz. Nadir durumlarda, kan alımı yapıldıktan sonra damar şişebilir. Bu problem, flebit olarak adlandırılır. Bunu tedavi etmek için günde birkaç kez sıcak bir kompres kullanılabilir. Devam eden kanama kanama bozuklukları olan kişiler için bir problem olabilir. Aspirin, varfarin (Coumadin) ve diğer kan sulandırıcı ilaçlar kanamayı muhtemel hale getirebilir. Kanama veya pıhtılaşma sorunlarınız varsa veya kan sulandırıc ilaç kullanıyorsanız, kan örneği alınmadan önce doktorunuza bildirin.

Test sonuçları ne anlama gelir?

Hamile olmayan kadınlar için normal AFP miktarı genellikle mililitredeki kan başına 10 nanogramdan azdır. AFP seviyeniz olağandışı yüksekse ancak hamile değilseniz, bazı kanser veya karaciğer hastalıklarının varlığına işaret edebilir.

Hamileyseniz, normalden yüksek AFP seviyelerine sahipseniz, gelişmekte olan bebeğiniz sinirsel bir tüp kusuru gösterebilir. Bununla birlikte, yükselmiş AFP seviyelerinin en sık görülen nedeni gebeliğin yanlış tarihlendirilmesidir. AFP seviyeleri gebelik süresince geniş ölçüde değişir. Düşündüğünüzden daha uzun süre veya daha kısa süre devam eden hamileliğiniz varsa test yanlış olacaktır.

Hamileyseniz ve AFP seviyeniz olağandışı derecede düşükse, fetüsünüzde Down sendromu veya Edwards sendromu gibi bir kromozom anormalliği olduğunu gösterebilir.

Birden fazla gebelik nedeniyle anormal bir AFP sonucuna (örneğin, ikiz veya üçüze sahip olma) sahip olabilirsiniz. Anormal bir AFP okuması fetal ölümden de kaynaklanabilir.

Amerikan Gebelik Derneği’ne göre, AFP testi uygulanan her 1000 gebe kadından 25-50 gebenin sonuçları anormal çıkıyor. Bununla birlikte, anormal sonuçlara sahip olan kadından sadece 25’te 1’inde, doğum kusurlu bebek olabiliyor.

Anormal test sonuçlarınız varsa, bu mutlaka çocuğunuzun bir doğum kusuru olacağı anlamına gelmez. Sadece, doktorunuzun teşhis koyması için daha fazla test yapması gerektiğini gösterir. Doktorunuz doğmamış çocuğunuzun görüntülerini kaydetmek için başka bir AFP testi ve ardından bir ultrasonografi uygulayabilir.

Sonuçlarınız hala normal değilse, doktorunuz amniosentez gibi daha invaziv bir test yapmak isteyebilir. Amniyosentezde, doktorunuz analiz için fetüsün çevresinden küçük miktarda amniyotik sıvı çekmek için bir iğne kullanır.

Testi Etkileyebilecek Noktalar:

Testinizin sonuçlarını etkileyebilecek şeyler şunlardır:

• • Birden fazla bebek varsa bu kandaki AFP seviyesini artırır.

• • Gestasyonel diyabetiniz varsa

• • Eğer sigara içiyorsanız; bu kan içindeki AFP seviyesini artıracaktır.

• • Testten önceki 2 hafta içinde radyoaktif izleyiciler kullanan bir test yaptırdıysanız.