Aşırı aktif mesane, aniden gelen idrar yapma isteğine sebep olur. Bu isteği durdurmak çok zor olabilir ve aşırı aktif mesane idrar kaçırmaya sebep olabilir.
Eğer aşırı aktif mesaneniz varsa, utanç hissedebilir, kendinizi izole edebilir, işinizi ve sosyal hayatınızı sınırlandırabilirsiniz. İyi haber ise kısa bir değerlendirme ile bu durumun özel bir sebebinin olup olmadığının değerlendirilebilmesi.
Aşırı aktif mesanenin yönetimi genelde sıvı alma takvimleri, zamanlı boşaltım ve pelvik taban ile mesane tutma teknikleri gibi davranışsal stratejiler ile başlar. Eğer bu eforlar belirtileri geçirmek için yeterli olmazlarsa, ilaçlar da mevcutlar.
Belirtileri
Aşırı aktif mesane mevcutsa şunlara sahip olabilirsiniz:
- Kontrolü zor bir şekilde aniden gelen idrar yapma ihtiyacı
- İdrar kaçırma
- Sık sık idrara çıkma, genelde 24 saatte sekiz veya daha fazla defa
- Gece idrara çıkmak için iki veya daha fazla defa kalkmak
İdrar yapma ihtiyacı geldiğinde zamanında tuvalete gidebilseniz de, beklenmedik şekilde sık idrara çıkmak ve gece kalkmak yaşantınızı bozabilir.
Ne Zaman Doktora Görünmeli?
Yaşlı yetişkinlerde yaygın olsa da, aşırı aktif mesane normal yaşlanmanın bir parçası değil. Eğer belirtileriniz size rahatsızlık veriyor veya yaşantınızı bozuyorsa, doktorunuzla konuşun. Mevcut tedavi seçenekleri size yardımcı olabilirler.
Doktorunuzla böyle özel bir konuyu konuşmak kolay olmayabilir ancak bu riski almak özellikle de iş takviminiz, sosyal etkileşimleriniz ve günlük aktiviteleriniz etkileniyorlarsa gerekli olabilir.
Sebepleri
Normal Mesane Fonksiyonları
Böbrekler idrar üretirler ve bu da mesaneye dökülür. İdrar yaptığınızda idrarınız üretra adı verilen bir tübün açıklığından boşalır.
Kadınlarda üretra açıklığı vajinanın hemen üstünde bulunur. Erkeklerde ise penisin ucundadır.
Mesane dolarken, beyne gönderilen sinir sinyalleri zamanla idrar yapma isteğini tetikler. İdrarınızı yaptığınızda sinir sinyalleri pelvik taban kaslarını ve üretra kaslarını rahatlatmak için koordine olurlar. Mesanenin kasları kasılır ve idrarı dışarı atarlar.
Bilinçsiz Mesane Kasılmaları
Aşırı aktif mesane, mesane kaslarının idrar düzeyi düşük olsa bile bilinçsiz şekilde kasılmaları sonucunda ortaya çıkar. Bu kasılmalar idrar yapma isteğini tetiklerler.
Bazı rahatsızlıklar da aşırı aktif mesanenin işaret ve belirtilerine katkı yapabilirler. Bunların bazıları şöyle:
- İnme ve multipl skleroz gibi nörolojik bozukluklar
- Diyabet
- İdrar üretiminde hızlı artışa sebep olan ilaçlar veya bol sıvı almanızı gerektiren ilaçlar
- Aşırı aktif mesaneye benzer belirtilere sebep olan akut idrar yolu enfeksiyonları
- Mesanede taş veya tümör gibi anormallikler olması
- İdrar akışını engelleyen faktörler – prostat büyümesi, kabızlık veya başka idrar kaçırma problemleri için uygulanmış olan operasyonlar
- Kafein veya alkolün aşırı tüketimi
- Yaşlanmaya bağlı bilişsel gerileme, mesanenin beyinden aldığı sinyalleri anlamasını zorlaştırabilir
- Yürüme zorluğu hızlıca tuvalete gitmeyi zorlaştırarak idrar birikmesine sebep olabilir
- Mesaneyi tam olarak boşaltamamak aşırı aktif mesane belirtilerine yol açabilir çünkü idrar depolayacak yer azalmıştır
Aşırı aktif mesanenin tam sebebi bilinmiyor.
Risk Faktörleri
Yaşlandıkça aşırı aktif mesane geliştirme riskiniz artar. Ayrıca prostat büyümesi ve diyabet riski de daha fazladır ve bu da mesane fonksiyonlarına dair diğer problemleri arttırabilir.
Bilişsel gerilemeye sahip pek çok insan – örneğin inme yaşayanlar veya Alzheimer hastalığına sahip olanlar – aşırı aktif mesane geliştirirler. Bu gibi durumlardan kaynaklanan idrar kaçırmalar sıvı takvimleri, zamanlı idrar yapma, emici kıyafetler ve tuvalet programları ile kontrol altına alınabilirler.
Aşırı aktif mesaneye sahip olan bazı insanların bağırsak kontrol sorunları da vardır ve böyle bir probleminiz varsa doktorunuza bahsedin.
Komplikasyonlar
Herhangi bir tür idrar kaçırma, yaşam kalitenizi etkileyebilir. Eğer aşırı aktif mesane belirtileriniz yaşamınızda büyük sıkıntılara sebep oluyorsa, şunlara da sahip olabilirsiniz:
- Duygusal rahatsızlık veya depresyon
- Anksiyete
- Uyku bozuklukları ve bölünen uyku döngüleri
- Cinsellik problemleri
Doktor ilgili rahatsızlıklar için tedavi önerebilir ve böylece etkili bir tedavinin idrar yolu belirtilerinize iyi gelip gelmediğini gözlemleyebilir.
Bazı kadınlarda karışık tip idrar kaçırma adlı bozukluk olabilir. Bu durumda hem idrar isteği gelir hem de stresli durumlarda kaçırma olur. Stresli kaçırmada, fiziksel stres veya mesaneye basınç uygulandığında idrar kaçırma vardır ve koşma, zıplama gibi aktivitelerde de olabilir. Bu stres kaçırmasının aşırı aktif mesane belirtilerine pek yardımı genelde olmaz.
Yaşlı insanlarda ise mesane depolama problemleri ve mesane boşaltma problemleri birlikte olabilirler. Mesane sık sık tuvalete gitmeyi gerektirir ve hatta kaçırabilir ancak tamamen boşalmaz. Bir uzman bu kombine mesane problemleri konusunda size yardımcı olabilir.
Önleme
Sağlıklı yaşam tarzı tercihleri aşırı aktif mesane riskinizi azaltabilirler:
- Sağlıklı kiloda olmak
- Düzenli olarak günlük fiziksel aktivite ve egzersiz yapmak
- Kafein ve alkol tüketimini sınırlandırmak
- Sigarayı bırakmak
- Diyabet gibi aşırı aktif mesaneye sebep olabilecek kronik rahatsızlıkları yönetmek
- Pelvik taban kaslarının nerede olduğunu öğrenmek ve onları Kegel egzersizleri ile güçlendirmek. Kasları sıkın, bunu iki saniye devam ettirin ve sonra üç saniye kadar rahat bırakın. Beş saniye tutma ve sonrasında 10 saniye tutma düzeyine kadar çalışın. Günde 10 tekrar ile üç set yapın.
Teşhisi
Eğer idrar yapmak için anormal bir ihtiyacınız varsa, doktor idrarınızda enfeksiyon veya kan olmadığını görmek isteyecektir. Ayrıca idrar yaparken mesaneyi tamamen boşalttığınızdan da emin olmak isteyecektir.
Doktor bu duruma katkıda bulunan faktörlere dair işaretler arayacaktır. Muhtemelen şunlara göz atılacaktır:
- Tıbbi geçmişiniz
- Karın ve cinsel organ bölgesine odaklı fizik muayene
- Enfeksiyon, kan ve diğer anormallik işaretleri için idrar numunesi
- Duyusal problemler veya anormal refleksler için nörolojik muayene
Özel Testler
Doktor mesane fonksiyonlarını ve onun tamamen boşalma kabiliyetini görmek için ürodinamik test uygulayabilir. Bu testler genelde bir uzman tarafından uygulanır ve teşhis koyarak tedaviye başlamak için gerekli olabilirler. Testler arasında şunlar var:
- Mesanede kalan idrarı ölçmek: Bu test mesane tamamen boşalmıyorsa veya idrar kaçırma varsa uygulanır. Kalan idrar aşır aktif mesaneye benzer belirtiler verebilir.
Boşaltımın ardından kalan idrarı ölçmek için doktor mesanenin ultrason taramasını isteyebilir ve ayrıca üretradan ince bir tüp sokarak kalan idrarı alabilir ve ölçebilir.
- İdrar akış hızını ölçmek: İdrarınızın hacim ve hızını ölçmek için bir cihaza idrarınızı yapmanız istenebilir. Bu cihaz idrarınızın akış hızındaki değişimleri bir grafiğe aktarır.
- Mesane basıncını ölçmek: Sistometri ile dolması sırasında mesanenin ve çevresindeki bölgenin basıncı ölçülür. Bu test sırasında doktor ince bir tüp kullanarak mesaneyi yavaşça ılık su ile doldurur. Başka bir cihaz ise rektumdan veya kadınsanız vajinadan sokularak basıncı ölçer.
Bu prosedür ile bilinçsiz kas kasılmaları ve ayrıca düşük basınçta idrar depolayamayan sert mesane gibi problemler belirlenebilirler.
Doktor test sonuçlarına bakarak bir tedavi stratejisi önerecektir.
Tedavisi
Aşırı aktif mesane belirtilerini hafifletmek için tedavi seçeneklerinin kombinasyonu en iyi yaklaşım olabilir.
Davranışsal Müdahaleler
Davranışsal müdahaleler aşırı aktif mesanenin yönetiminde ilk tercihlerdir. Genelde etkilidirler ve yan etkileri yoktur. Bunlar arasında şunlar var:
- Pelvik taban kas egzersizleri: Kegel egzersizleri idrar yolu kaslarını ve pelvik taban kaslarını güçlendirirler. Bu güçlenmiş kaslar mesanenin bilinçsiz kasılmalarını durdurmanıza yardımcı olabilirler.
Doktor veya fizik terapist bu egzersizleri nasıl doğru yapacağınızı size aktarabilirler. Belirtilerinizde bir fark görmeden önce altı-sekiz hafta geçmesi gerekebilir.
- Sağlıklı kilo: Eğer aşırı kiloluysanız, kilo vermek belirtileri hafifletebilir. Ayrıca stres altında idrar kaçırma mevcutsa kilo verme buna da yardımcı olabilir.
- Tuvalet zamanını belirleme: Tuvalete gitme zamanını belirlemek, örneğin 2-4 saatte bir gitmek, her gün aynı saatlerde idrar yapmanızı sağlayabilir ve tuvalete koşmanız gerekmez.
- Sonda kullanmak: Bir sonda kullanarak mesaneyi periyodik olarak boşaltmak, onun kendi kendine yapamadığı şeyi yapmanızı sağlayabilir. Bu yaklaşımın doğruluğu konusunda doktorunuza danışın.
- Emici pedler: Emici pedler giymek kıyafetlerinizi korur ve utanmanıza engel olur. Yani aktivitelerinizi sınırlandırmanıza gerek kalmaz. Çeşitli emicilik düzeylerine ve boyutlarına sahip olanları bulabilirsiniz.
- Mesane eğitimi: Mesane eğitiminde idrar yapma ihtiyacı geldiğinde bunu geciktirebilmeyi öğrenirsiniz. 30 dakika gibi küçük gecikmeler ile başlarsınız ve 3-4 saat gibi uzun sürelere kadar çalışırsınız. Mesane eğitimi sadece pelvik taban kaslarını başarıyla sıkabiliyorsanız uygulanır.
İlaçlar
Mesaneyi rahatlatan ilaçlar aşırı aktif mesane belirtilerini hafifletmekte ve tuvalete çıkma ihtiyacını azaltmakta faydalı olabilirler. Bunlar arasında şunlar var:
- Tolterodine (Detrol, Detrol LA)
- Oxybutynin (Ditropan XL)
- Oxybutynin as a skin patch (Oxytrol)
- Oxybutynin gel (Gelnique, Gelnique 3%)
- Trospium (Sanctura)
- Solifenacin (Vesicare)
- Darifenacin (Enablex)
- Mirabegron (Myrbetriq)
- Fesoterodine (Toviaz)
Bu ilaçların büyük kısmının yaygın yan etkileri arasında gözlerde ve ağızda kuruma bulunduğundan susuzluğu gidermek için daha fazla su içmeniz belirtileri arttırabiliyor. Kabızlık da bir diğer yan etki ve aşırı aktif mesane belirtilerini arttırabilir. Bu ilaçların bant veya jel formatında olanlarının yan etkileri daha az olabilir.
Doktor ağız kuruluğunu gidermek için şekersiz sakız çiğnemenizi, gözleriniz için de göz damlası damlatmanızı önerebilir. Biyoten ürünleri gibi preparatlar da uzun vadeli ağız kuruluğu konusunda yardımcı olabilirler. Kabızlıktan kaçınmak için doktor lifli beslenme ve müshil önerebilir.
Mesane İğneleri
Botülizm hastalığına sebep olan bakterilerden alınan Botox proteini, küçük dozlarda mesane dokusuna iğneyle uygulanabilir ve kasları kısmen felç edebilir.
Klinik araştırmalar ağır idrar kaçırma vakalarında bunun faydalı olabildiğini gösteriyorlar. Bu geçici etki genelde beş ay veya daha uzun sürüyor ancak iğnelerin tekrarı gerekli oluyor.
Bu iğneleri olanların yarısında yan etkiler görülüyor ve %9’unda ise idrar çıkışı duruyor. Bu nedenle botox tedavisi düşünüyorsanız sonda takmayı da öğrenebilmeniz ve istiyor olmanız gerekiyor.
Sinir Uyarımı
Mesanenize giden sinir sinyallerinin düzenlenmesi aşırı aktif mesane belirtilerini iyileştirebilir.
Bir prosedürde ince bir kablo sakral sinirlere yakın yerleştiriliyor. Bu sinirler sinyalleri mesanenize taşıyorlar.
Bu cerrahi operasyonda genelde ilk olarak bir deneme kablosu kullanılıyor ve daha sonra kalıcı bir elektrot yerleştiriliyor. Yerleştirmeden önce denemeler yapılıyor. Doktor kabloya bağlı bir cihazı kullanarak mesanenize elektrik sinyalleri gönderiyor. Bu kalp pilinin kullanımına benzer bir etki sağlıyor.
Eğer bu durum belirtileri başarılı olarak azaltırsa, kablo sonrasında cildinizin altına yerleştirilen küçük bir pile bağlanıyor.
Ameliyat
Diğer tedavilere yanıt vermeyen ağır belirtilere sahip aktif mesane hastaları için cerrahi de bir seçenektir. Burada hedef mesanenin idrar depolama kapasitesini arttırmak ve basıncı azaltmaktır. Ancak bu işlemler mesane ağrısını geçirmezler. Müdahale türleri şöyle:
- Mesane kapasitesini arttırma ameliyatı: Bu prosedürde mesanenin bir kısmının yerine koymak için kendi bağırsaklarınız kullanılır. Ameliyat sadece diğer tedavilere tepki vermeyen ağır kaçırma vakalarında uygulanır. Eğer bu ameliyatı olursanız, yaşamınızın geri kalanı boyunca mesanenizi boşaltmak için sonda kullanmanız gerekebilir.
- Mesane alınması: Bu prosedür son adımdır ve mesane alındıktan sonra yerine bir yapay mesane yerleştirilir veya bedenin dışına bir torba takılarak idrar burada toplanır.
Yaşam Tarzı Çözümleri
Yaşam tarzı stratejileri aşırı aktif mesane belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilirler:
- Sağlıklı kiloda kalmak: Eğer aşırı kiloluysanız, kilo vermek belirtilerinizi hafifletebilir. Kilolu insanların strese bağlı idrar kaçırma yaşamaları daha olası ve bu da kilo vermeyle düzelebilir.
- Sıvı alımını sınırlamamak: Doktora günlük ne kadar sıvı almanız gerektiğini sorun. Eğer yeterince içmezseniz idrarınız konsantre hale gelir ve mesane dokusunu tahriş eder. Bu da idrar çıkma ihtiyacını arttırır.
- Mesaneyi tahriş edebilecek gıda ve içeceklerden kaçının: kafein, alkol, elma, gazlı içecekler, çikolata, limon suyu ve meyve suyu, mısır şurubu, ahududu, baharatlı gıdalar, bal, süt, şeker, yapay tatlandırıcılar, çay, domates ve sirke mesaneyi rahatsız edebilir. Eğer bunlardan herhangi birisi belirtilerinizi daha kötü hale getiriyorsa, kaçınmak daha doğru olabilir.
Alternatif Tıp
Aşırı aktif mesane tedavisinde başarısı kanıtlanmış herhangi bir tamamlayıcı veya alternatif terapi bulunmuyor. Ancak yardımcı olabilecek tedaviler şöyle:
- Biyogeribildirim: Biyogeribildirimde bedeninize dair bilgileri ölçen elektronik sensörlere bağlanırsınız. Bu sensörler bedeninizde nasıl değişimler yapabileceğinizi öğretirler. Bunlar arasında pelvik taban kaslarını güçlendirmek gibi şeyler de var ve böylece idrar yapma isteğini bastırabilirsiniz.
- Akupunktur: Akupunktur uygulayıcıları çok ince iğneler kullanarak sizi tedavi ediyorlar. Araştırmalar akupunkturun belirtileri hafifletebileceğini gösteriyorlar.
