
Tüp bebek tedavisi, doğal yolla bebek sahibi olamayan çiftlere anne ve baba olabilme şansı sunmaktadır. Tüp bebek tedavisinde; kadın ve erkeğin üreme hücreleri vücut dışında bir araya getirilerek döllenme gerçekleştirilir. Bu şekilde elde edilen embriyoların gelişimi izlenir ve en kaliteli olan bir ya da iki tan embriyo anne adayının rahmine yerleştirilir.
Tüp bebek tedavisindeki başarı oranınızı hesaplama aracımızdan hesaplayabilirsiniz.
https://www.bulenttiras.com/tup-bebek-basari-orani-hesaplama
Ancak bir tüp bebek döngüsünde genellikle 2’den fazla sayıda canlı, sağlıklı, kaliteli ve gebeliğe uygun embriyo oluşabilmektedir. İşte bu tür bir durumda transfer edilmeyen kaliteli embriyoların dondurulması yoluna gidilmesi önerilir. Zira tüp bebek tedavisinin başarılı bir sonuç vermemesi ya da tüp bebek tedavisi ile doğan bebeğe bir kardeş istenmesi gibi durumlarda sağlıklı embriyoların laboratuvarda hazır olarak bekliyor olması kesinlikle çok önemlidir.
Embriyo dondurma
Dondurulmuş bir embriyo transferi (Frozen Embryo Transfer) veya FET, tam bir tüp bebek tedavisi döngüsünde oluşturulan kriyo-prezerve edilmiş bir embriyonun çözüldüğü ve anne adayının rahmine transfer edildiği bir tür tüp bebek tedavisidir. Kriyo-prezerve edilmiş embriyolar, kadının önceki geleneksel tüp bebek tedavisi siklusunda elde edilmiş ve transfer edilmemiş olan fazladan embriyolardır. Daha sonraki bir dönemde kullanılmak üzere dondurulmuş olan embriyolar, anne ve baba adayının tamamen kendisine ait olan, kendi genetik özelliklerini taşıyan embriyolardır.
Çoğu zaman, dondurulmuş bir embriyo transferi geleneksel bir tüp bebek tedavisi siklusundan sonra “ekstra” embriyolar saklanmış olduğunda gerçekleşir. Genellikle “taze” bir embriyonun transfer edilmesi tercih edilirken, ilk denemede başarısız olma riski düşünülerek hazır durumdaki embriyolardan kullanılmayacak olanların dondurulması yoluna gidilir. Bununla birlikte, bazı vakalarda bazı doktorlar o döngüde embriyo transferini uygun bulmaz ve embriyoların hepsini dondurma yolu tercih edilebilir. Bu tür bir durumda tüm embriyolar dondurularak saklanır ve gelecek zaman içinde bir embriyo transferinin uygun olduğu bir dönemde dondurulmuş embriyoların çözülerek rahme transfer edilmesi söz konusu olabilir.
Neden dondurulmuş embriyo transfer edilir?

Aşağıda sıralanan durumlar ve koşullar söz konusu olduğunda dondurulmuş embriyo transferi tercih edilmektedir.
- İlk tüp bebek tedavisinin başarısız olma riski göz önüne alınarak dondurulan embriyolar bu şekilde korunur ve daha sonra kullanılabilir!
- Tüp bebek tedavisi sırasında bir veya birkaç, hatta bazı döngülerde 4 – 5 tane embriyo oluşabilir. Bununla birlikte bir seferde sadece bir veya iki tane embriyonun transfer edilmesi güvenlidir. Birden fazla embriyo transferi yüksek dereceli çoğul gebelik riskini arttırdığından ve çoğul gebelikler de hem anne adayı hem de bebek için riskli olduğundan tüp bebek tedavisinde bir döngüde en fazla 2 tane embriyo transfer edilir. Aslında bu riski daha da azaltmak için, bazı doktorlar gebeliğin gerçekleşme şansının çok yüksek olduğunu tahmin ettikleri kadınlarda “seçmeli” tek embriyo transferi yoluna gitmekteler.
- Bazen bir IVF siklusundan sonra “ekstra” embriyolar oluşabiliyor. Çoğu çift bu ekstra embriyolarını dondurarak korumayı seçer. Örneğin, bir döngüde beş tane embriyo oluştuğu durumda, doktor da hastanın gebe kalma şansının çok yüksek olduğunu tahmin edip “seçmeli tek embriyo transferini” önermişse embriyo dondurmak çok doğru olacaktır. Zira transfer edilen bir embriyonun dışında kalan 4 tane embriyo dondurularak saklanabilmekte, ileriki dönemlerde olası denemelerde kullanılabilmektedir.
- Bazı çiftlerde transfer edilen bir embriyo başarılı bir hamilelik ile sonuçlanmayabiliyor. Bu durumda çiftin iki seçeneği vardır. Birincisi başka bir taze embriyo oluşturabilmek için tam tüp bebek tedavisi döngüsüne girmektir. İkinci seçenek ise önceki tüp bebek döngüsünde transfer edilmemiş embriyolardan dondurularak saklanmış olanlar bir veya iki tanesinin rahme yerleştirilmesidir. Burada kesinlikle hem parasal açıdan hem zaman açısından hem de manevi yük bakımından en uygun maliyetli seçenek önceden dondurulmuş embriyolardan birini transfer etmek olacaktır. Birçok çift daha çok bunu seçmektedir.
- Tüp bebek tedavisi ile doğan çocuğa yine bir tüp bebek tedavisi ile kardeş vermek istenebilir. Evet, doğal yolla gebelik elde edemeyen çiftler tüp bebek tedavisi ile bebek sahibi olduğunda, bu bebeğe bir kardeş de vermek isteyebilir ve bu çok da normaldir. İşte o zaman doğumdan birkaç yıl sonra yeniden aynı uzun ve zahmetli olabilen tüp bebek prosedürüne girmek yerine zamandan ve paradan tasarruf edilebilecek dondurulmuş embriyo transferi yoluna gidilmesi en mantıklı seçenektir. Bir çiftin taze embriyo transferi hamileliğin gerçekleşmesini sağladıysa, hala dondurulmuş olarak bekleyen embriyolar da gebelik için uygun olabilir. Zira dondurularak saklanan embriyolar süresiz olarak donmuş bir şekilde saklanabilir. Bu bakımdan gelecekte çocuğuna bir kardeş vermek için dondurulmuş embriyoların transfer edilmesi döngüsü yapmaya karar verilebilir. Bu durumda yeniden taze embriyo oluşturmaya çalışmak yerine, dondurulmuş embriyoları kullanmak olmalıdır. Zira yeniden taze embriyo oluşturmak yukarıda da belirtildiği gibi bu maddi ve manevi açıdan zorlu olduğundan, embriyo dondurmak doğrusudur.
Embriyolar dondurulmadan önce genetik olarak taranır!

Preimplantasyon genetik tanı (PGD) ve preimplantasyon genetik tarama (PGS) embriyoların spesifik genetik hastalık veya kusurlar için taranmasına izin veren üreme teknolojileridir. Bu, döllenmeden sonraki üç veya beşinci gün yumurta toplama sonrası embriyonun biyopsisi ile yapılır. Bazen bu tanı testlerinden alınan sonuçlar taze bir embriyo transferinin daha doğru olduğunu da gösterebilirken, bazı durumlarda tüm embriyolarda sorun tespit edilebilir ve hiç transfer ve dondurma yapılmayabilir. Bununla birlikte genetik test karmaşık sonuçlar vermişse ve işlemler için daha fazla zaman gerektirirse, biyopsi yapılan tüm embriyolar dondurulabilir. Kesin sonuçlar alındığında hangi embriyoların transfer edileceğine karar verilebilir. Bu tür durumlarda tüp bebek tedavisinde sağlıklı olan dondurulmuş embriyoların transfer edilmesi yoluna gidilir.
PGD / PGS ile veya PGD yapılmadan seçmeli dondurulmuş embriyo transferi
“Embriyoların tamamını dondur” protokolü olarak da bilinen bu yöntem, taze embriyo transferinin düşünülmediği zaman yapılmaktadır. Bu elde edilen “embriyoların tamamının dondurulması” işlemi PGD / PGS işlemlerinden sonra yapılabilir ya da genetik tarama olmadan da yapılabilir.
Yumurtalıkları uyaran doğurganlık ilaçlarının beklendiği gibi rahimde mutlaka ideal embriyo tutunma koşullarını yaratmadığı teorisi vardır. Yani bu ilaçları alan her kadının rahim içi koşulları embriyoyu doğru bir şekilde kabul edemeyebiliyor. Bu durumda da taze bir embriyo transferinin sağlıklı ve devam eden bir hamileliğe neden olma şansının düşük olabileceği anlamına gelir. Yani alınan ilaçlara rağmen rahmin embriyoyu tutabilme yetisinin istenen düzeyde olmadığı görülürse, taze oluşturulan embriyoların transfer edilmesi doğru olmazken, embriyoların hepsinin dondurulması ve rahim koşullarının daha uygun olduğu bir dönemde transfer yapılması doğru olur. Bu tür durumlarda tüm embriyolar dondurularak sonraki süreç için saklanır. Başarısız bir transfer durumundan kaçınmak için, yumurta toplama işleminden 3 – 5 gün sonra, tüm embriyolar dondurularak saklanır ki, bir sonraki ay veya rahim içinin yumurtalık uyarıcı ilaçların etkisi olmadan oluşma şansı olduğunda, donmuş bir embriyo transferi gerçekleşebilir.
Bu şekilde olan dondurulmuş embriyo transferi döngüsü sırasında doktor, endometriyal alıcılığı artırmak için hormonal ilaçlar reçete edebilir. Özellikle kadının kendi başına yumurtlamadığı durumlarda veya doktorun kullanılan hormonal ilaçlarla dondurulmuş embriyo transferini uygun bulduğu durumlarda bu yol tercih edilebilir.
Taze embriyo transferinde yumurtalıkların aşırı uyarılması (OHSS) açısından yüksek risk vardır!

Yumurtalık hiperstimülasyon sendromu (OHSS), doğurganlık ilaçlarının yol açtığı şiddetli olduğu nadir vakalarda doğurganlık yetisinin kaybına ve hatta ölüme bile neden olabilecek bir risktir. Yeni bir embriyo transferi gerçekleşmeden önce OHSS riski yüksek görünüyorsa tüp bebek tedavisi iptal edilebilir ve tüm embriyolar dondurularak saklanabilir. Bunun nedeni olası bir hamileliğin OHSS’yi şiddetlendirmesidir. Hamilelik olması durumunda ise OHSS’den kurtulmak da daha uzun sürebilir. OHSS tamemen tedavi edildikten sonra, donmuş bir embriyo transfer döngüsü programlanabilir.
OHSS dışındaki sebepler için de taze embriyo transferi iptal edilebilir!
OHSS, taze bir embriyo transferinin iptal edilmesinin en yaygın nedenidir, ancak bunun için başka olasılıklar da vardır. Yumurta toplandıktan, ancak embriyo rahme transfer edilmeden önce anne adayının grip veya başka bir hastalık sahibi olması durumunda taze embriyo transferinin iptal edilmesi gerekebilir. Ayrıca endometriyal, yani rahim içi koşullar ultrasonda embriyo transferi için uygun görünmüyorsa, doktor tüm embriyoların dondurularak saklanmasını önerebilir. Bu durumda daha sonraki bir tarihte, bir dondurulmuş embriyo transferi planlanabilir.
Dondurulmuş embriyo transferi mi, yoksa taze embriyo transferi mi daha iyidir?

Bazı çalışmalar, dondurulmuş embriyo transferlerinde gebelik oranlarının taze embriyo transferlerinden daha iyi olduğunu gösteriyor. Çalışmalar ayrıca dondurulmuş embriyo transferi ile elde edilen gebeliklerin bebeğin canlı doğumu ve sağlığı için daha iyi sonuçlara sahip olabileceğini göstermektedir. Bu konuda yapılan çalışmaların çoğu aslında gebelik konusundaki doktor tahminleri iyi olan genç kadınlarda yapılmıştır. Bu nedenle 35 yaşın üzerinde olan veya gebe kalabilme olasılığı zayıf olan kadınlar için dondurulmuş embriyo transferinin ne gibi sonuçlar verebileceği hala belirsizdir. Bu sebeple de bu konuda daha fazla araştırma yapılması gerekir.
Dondurulmuş embriyo transferinin, yeni bir embriyo transferinden daha iyi gebelik sonuçları getirdiği doğrulanırsa, bunun nedeni ne olabilir?
Daha önce belirtildiği gibi olası bir teori olarak; yumurtalık stimülasyonu için kullanılan ve ideal olan doğurganlık ilaçları, endometriyal oluşum için ideal olduğundan daha az uygundur. Bu da, uyarıcı ilaç kullanılmayan bir döngü ile kıyaslandığında, embriyoları transfer etme planı ile yumurtalıkları bir döngüde ilaçla uyarmanın implantasyon için daha iyi olabileceği anlamına gelir. Yani yumurtalıkları ilaçla uyarmak yumurta toplama işleminde istenen kalitede yumurta bulabilmek için çok faydalı iken, ilaç kullanılmadan yapılan tüp bebek tedavilerinden alınan yumurtaların kalitesi ve elde edilen embriyoların rahme tutunma yetisi düşük olmaktadır. Ancak her başarısız tüp bebek tedavisinde yumurtalıkların yeniden ilaçla uyarılması yerine, bir kez ilaç kullanılıp elde edilen embriyoların dondurulması ile bir daha ilaca gerek kalmadan hazır embriyolar bulundurulabilmektedir. Bu sayede ilaçların yaratacağı yan etkiler ve de implantasyonun gerçekleşmesine izin vermeyen koşullar önlenebilir.
İkinci olası neden ise, embriyo dondurma işleminden canlı kalan embriyoların daha güçlü olması olabilir. Zayıf embriyolar laboratuvarda ve donma- çözülme işleminde uzun süre hayatta kalamayabilir. Bu da dondurulmuş embriyo transferini seçerken alınan risklerden biridir. Bazı embriyolar donma ve çözünme işleminden başarıyla, sağlıklı bir şekilde çıkamayabilir. Bununla birlikte bazı doktorlar; bu daha az güçlü embriyoların sağlıklı bir hamileliğe yol açmayacağını ve de aslında bu şekilde sağlıksız olanların elenebileceğini savunmaktalar.
Not: Taze ve dondurulmuş embriyoların transfer başarısının karşılaştırması önceki dönemde pek çok çalışma ile yapılmıştır. Bu eski çalışmaların birçoğu, taze embriyo transfer döngülerinin, donmuş embriyo transferlerinden daha iyi gebelik oranlarına sahip olduğu sonucuna varmıştır. Bununla birlikte bu araştırmalar “hepsini dondur” döngüsünde uygulanmamıştır. Daha eski çalışmalar idealden daha az olan embriyoların alınıp dondurulması ve en iyi görünen embriyoların hemen aktarılmasını kapsamaktadır. Gebelik için ideal olmayan embriyoların, taze bir döngüde aktarılan iyi görünümlü olanlardan daha düşük başarı oranlarına sahip olması da mantıklıdır.
Dondurulmuş embriyo ile tüp bebek tedavisi prosedüründen ne beklemeli?
Dondurulmuş embriyo kullanılarak yapılan iki temel tüp bebek döngüsü türü vardır. Bunlar hormonal destek döngüleri ve “doğal” döngülerdir. En sık uygulanan dondurulmuş embriyo ile tüp bebek tedavisi, hormonal ilaçlarla desteklenen döngüdür. Bunun nedeni ilaç verildiğinde transfer gününün kontrolünün daha kolay olmasıdır. Zaten kadın yumurtlama problemleri varsa hormonal desteğe ihtiyaç duyulur.
Dondurulmuş embriyo ile hormonal destekli tüp bebek tedavisi
Hormonal destekli dondurulmuş embriyo ile tüp bebek tedavisi, klasik bir tüp bebek döngüsüne benzer şekilde önceki adet döngüsünün sonunda başlar. Üreme döngüsünü kontrol etmek ve baskılamak için enjeksiyon şeklinde ilaçlar alınır. Burada genellikle GnRH agonisti Lupron kullanılır. Ancak bunun yerine hipofiz baskılayıcı başka ilaçlar da seçilebilir.
Adetin ardından, bir temel ultrason ve kan testi istenir. Burada her şey yolunda görünüyorsa, östrojen takviyesi başlatılır. Bu sayede gebelik için sağlıklı bir rahim duvarı oluşması mümkün olabilir. Östrojen takviyesi yaklaşık iki hafta devam eder. Ardından başka bir ultrason ve birkaç tane daha kan testi istenir. Bir hormonal destekli dondurulmuş embriyo ile tüp bebek tedavisi sırasında doktor kontrolleri ve izleme rutinleri, geleneksel bir tüp bebek tedavisine göre daha azdır.
Yaklaşık iki haftalık östrojen desteğine progesteron desteği eklenir. Progesteron içeren yağ enjeksiyonları veya muhtemelen vajinal fitillerle bu destek sağlanabilir. Embriyo transferi zamanı ise progesteron takviyesinin başlatıldığı zamana veya embriyonun hangi aşamada dondurulduğuna göre planlanır. Örneğin; embriyo yumurta alındıktan sonraki 5. günde dondurularak saklanmışsa, donmuş embriyo transferi progesteron takviyesi başladıktan sonraki 6. gün için planlanır.
Dondurulmuş embriyo ile doğal tüp bebek tedavisi döngüsü

Dondurulmuş embriyo ile doğal tüp bebek denemesinde, yumurtlamayı bastırmak veya kontrol etmek için ilaçlar kullanılmaz. Bunun yerine embriyo transferi yumurtlamanın doğal olarak ne zaman gerçekleştiğine bağlı olarak programlanır. Burada embriyo transferinin zamanlaması çok önemlidir. Yumurtlamadan belirli bir kaç gün sonra ortaya olmalıdır. Tıpkı yukarıda belirtildiği gibi, o gün embriyonun yumurta alındıktan sonraki 3. gün veya 5. günde dondurulmasına bağlı olarak değişir.
Embriyo transferinde zamanlama önemli olduğundan, bu döngü evde yumurtlama tahmin testleri ile veya ultrason ve kan testleri ile tüp bebek kliniğinde yakından izlenir. Yumurtlama tahmin kitlerinin yorumlanması her zaman kolay olmadığından, çoğu doktor transfer için zaman zaman ultrason ve kan testlerine güvenmektedir. Yumurtlama tespit edildiğinde, progesteron takviyesi başlatılır ve embriyo transfer tarihi buna göre programlanır.
Dondurulmuş embriyo ile tüp bebek tedavisinin riskleri nelerdir?
Dondurulmuş embriyo ile tüp bebek döngüsü, tam bir tüp bebek döngüsüne göre önemli ölçüde daha az risk taşır. Ancak bazı konulardan sorun yaşanma riskinin artabildiği de görülmektedir.
- Tüp bebek ve doğurganlık ilaçları için birincil risklerden biri yumurtalık hiperstimülasyon sendromudur (OHSS). Bu bağlamda dondurulmuş embriyo ile yapılan tüp bebek tedavisinde yumurtalık uyarıcı ilaçlar kullanılmadığı için OHSS açısından endişelenmeye gerek yoktur.
- Kaç embriyo transfer edildiğine bağlı olarak gelişebilen, çoğul gebelik riski vardır. İkiz gebelikler bile anne ve bebekler için risk taşırken, üçüz, dördüz gebelikler çok daha fazla risklidir.
- Dondurulmuş embriyo ile gerçekleştirilen tüp bebek tedavilerinde ektopik gebelik, yani dış gebelik riski biraz artar.
- Az da olsa enfeksiyon riski vardır.
- Bazı embriyolar donma ve çözülme işleminden kurtulamayabilir. Yani bazı embriyolar dondurma işleminin ardından çözülürken kalitesini kaybedebilir.
- Çok net bir bilimsel kanıtı olmasa da, bir meta-analiz, dondurulmuş embriyo transferlerinden gelen gebeliklerin ve bebeklerin aslında taze embriyo transferlerinden daha sağlıklı olabileceğini bulmuştur.
- Dondurulmuş embriyo transferi bebeklerinin; daha düşük ölü doğum riski, daha düşük erken doğum riski ve daha düşük az kilolu doğma riski taşıdığı bilinmektedir.