Testosteron, erkek cinsiyet hormonlarından biri olarak düşünülmekle birlikte kadınlarda da yumurtalık ve adrenal bezlerinde az miktarlarda testosteron üretilmektedir.
Bu hormon, kadın cinsiyet hormonu olan östrojen ile birlikte kadın üreme dokusunun ve kemik kütlesinin gelişimi ve korunmasında önemli bir role sahiptir. Bu hormonlar aynı zamanda davranışları da etkilemektedir.
Bu yazıda kadınlarda yüksek testosteron olmasına neden olan sağlık sorunlarını, yüksek testosteron belirtilerini ve tedavi seçeneklerini okuyabilirsiniz.
Kadınlarda Normal Testosteron Değerleri
Erkeklerde normal testosteron değerleri 280-1100 ng/dL olmaktadır. Bu hormon kadınlarda daha az salgılandığı için normal değerlerin 15-70 ng/dL olması gerektiği düşünülmektedir.
Vücutta üretilen hormonların seviyeleri her gün ve gün boyu değişiklik göstermektedir. Testosteron seviyelerinin gün içinde en yüksek olduğu zaman sabah saatleri olmaktadır.
Kadınlarda Fazla Testosteron Belirtileri
düzensiz adet
Kadınlarda testosteron dengesizlikleri hem fiziksel görünüşü hem de genel sağlığı etkileyebilmektedir.
Kadınlarda yüksek testosteron seviyelerin neden olduğu belirtiler arasında şunlar yer alabilmektedir:
- Akne
- Seste kalınlaşma
- Yüz ve vücutta aşırı kıllanma
- Kas kütlesinin artması
- Düzensiz adet dönemleri
- Normalden büyük klitoris
- Libido kaybı
- Ruh halinde değişimler
- Meme ölçüsünde azalma
- Saçlarda incelme
Kadınlarda testosteron seviyelerinin çok fazla yüksek olması obeziteye ve kısırlığa yol açabilmektedir.
Kadınlarda Yüksek Testosteron Nedenleri
Kadınlarda testosteron seviyelerinin yüksek olması genelde altta yatan bir sağlık sorunundan kaynaklanmaktadır. Bu sağlık sorunları arasında şunlar yer alabilmektedir:
Konjenital adrenal hiperflazi (KAH): KAH, adrenal bezleri etkileyen kalıtsal bozukluklara verilen genel bir isimdir. Adrenal bezler, metabolizma ile kan basıncını yönetme konusunda rol oynayan kortizol ve aldosteron hormonlarını salgılamaktadır.
akne
Adrenal bezler aynı zamanda erkek cinsiyet hormonları olan DHEA ve testosteron da üretmektedir.
KAH bozukluğu bulunan kişilerde bu hormonların üretimini düzenlemek için gereken enzimlerden biri bulunmamaktadır. Bu nedenle çok az kortizol ya da çok fazla testosteron salgılanır.
KAH, hafif ya da şiddetli seviyelerde görülebilmekte ve kadınlarda şu belirtilere neden olabilmektedir:
- Kalın ses
- Kasık kıllarının küçük yaşta çıkması
- Vücutta aşırı kıllanma
- Büyük klitoris
- Düzensiz adet görme ya da adet görmeme
- Şiddetli akne
- Çocuklukta hızlı büyümeye rağmen yetişkinlikte kısa boy
KAH için tedavi bulunmamakla birlikte bu bozukluğa sahip olan kişiler, yaşadıkları belirtileri azaltacak ve yaşam kalitelerini iyileştirecek tedaviler görebilir.
Hirsutizm: Hirsutizm, kadınlarda görülen erkek tipi kıllanmadır. Bu hormonal hastalığın genetikle ilişkili olduğu düşünülmektedir.
Hirsutizm
Erkek tipi kullanmanın belirtileri arasında kalın ve gür kıllar yer almaktadır. Hirsutizmden etkilenen bölgeler genelde sırt, göğüs ve yüz olmaktadır.
Testosteron hormonunun aşırı yüksek olması durumunda başka belirtiler de ortaya çıkabilir:
- Akne
- Kellik
- Seste kalınlaşma
- Klitoriste büyüme
- Kas kütlesinde artış
- Meme ölçüsünde küçülme
Bazı tedaviler ile hirsutizm belirtileri kontrol altına alınabilmektedir.
Polikistik over sendromu (PKOS): PKOS, üreme çağındaki kadınları etkileyen hormonal bir bozukluktur. PKOS tanısı genelde 20’li ve 30’lu yaşlarda konulmakla birlikte 11 yaş gibi küçük yaşlarda dahi PKOS görülebilmektedir.
PKOS belirtileri arasında şunlar yer almaktadır:
- Foliküllerin gelişmesi ve yumurtanın düzenli olarak bırakılmaması nedeniyle büyümüş yumurtalıklar
- Aşırı kıllanma
- Düzensiz, sık olmayan ya da uzun adet dönemleri
PKOS’ta çeşitli komplikasyonlar görülebilmektedir:
PKOS’un nedeni tam olarak bilinmemekte birlikte genetik ve fazla insülinin bu hastalıkta etkisi olabileceği düşünülmektedir.
Yüksek Testosteron Tanısı Nasıl Konur?
Doktorunuz, yüksek testosteron seviyelerinden şüpheleniyorsa şu şekilde tanı koyabilir:
Fiziksel muayene: Fiziksel muayene sırasında doktorunuz aşağıdakiler dahil olmak üzere bazı belirtilerin olup olmadığına bakacaktır:
- Akne
- Vücutta aşırı kıllanma
- Yüzde kıllanma
Yukarıdakilerin yanı sıra libido, adet döngüsünde normal dışı durumlar ve ruh halinde değişiklikler gibi belirtiler olup olmadığı kontrol edilebilir.
Doktorunuz PKOS’tan şüpheleniyorsa anormallikleri kontrol etmek amacıyla pelvik bölge muayenesi gerekebilir.
Kan testi: Belirtileriniz, yüksek testosteron seviyelerine işaret ediyorsa doktorunuz kan testi yapmak isteyebilir. Ayrıca glukoz ve kolesterol seviyeleri için de kan testi isteyebilir.
Ultrason: PKOS olup olmadığınızı kontrol etmek amacıyla yumurtalıklar ve rahim ultrason ile muayene edilebilir.
Kadınlarda Yüksek Testosteron Nasıl Düşürülür?
Yüksek testosteron seviyeleri, bu soruna neden olan altta yatan faktöre göre farklı şekilde tedavi gerektirecektir.
Genelde hem yaşam tarzında değişiklikler hem de ilaç kullanımı birlikte önerilmektedir. Doktorunuz, kullanmanız gereken ilaçlar hakkında bilgi verebilecek tek kişi olmakla birlikte yaşam tarzınızda yapmanız gereken değişikliklerden bazıları şu şekildedir:
- Sağlıklı kilonuzda olun. Sağlıklı kiloda olmak, hormonal dengesizlik belirtilerini azaltma konusunda işe yarayabilmektedir. Vücut ağırlığının yalnızca yüzde 5 ila yüzde 10’luk kısmını vermek dahi PKOS belirtilerini iyileştirebilmekte, testosteron seviyelerini azaltabilmekte ve kısırlık dahil olmak üzere komplikasyonları önleme konusunda işe yarayabilmektedir.
- İstenmeyen tüylerle başa çıkmak için yöntemler bulun: Epilasyon makinesi, ağda ve tüy dökücü kremler, istenmeyen tüylerden kurtulma konusunda yardımcı olabilmektedir. Kendiniz için uygun yöntemi bularak istenmeyen tüylerinizden kurtulabilirsiniz.
Sonuç Olarak
Kadınlarda yüksek testosteron seviyesi yüzde aşırı kıllanmadan kısırlığa kadar pek çok soruna yol açabilmekte ve bu sorun genelde altta yatan bir hastalıktan kaynaklanmaktadır. Altta yatan sağlık sorununun tedavi edilmesi genelde yaşanan belirtilerin azalması ve kişinin hayat kalitesinin artması konusunda yardımcı olmaktadır.
Yüksek testosteron seviyelerinizin olduğunu düşünüyorsanız ya da buna işaret eden belirtileriniz varsa doktorunuza başvurmanız ve sizin için uygun tedaviyi görmeniz önemlidir.
