Kontrollü over hiperstimülasyonu (KOH) , tüp bebek tedavisi gibi yardımcı üreme tekniklerinde ilaç kullanılarak birden fazla yumurta elde edilmesi sürecini ifade etmek için kullanılır. Normalde her adet döngüsünde bir yumurta salınır, ancak doğurganlık ilaçları ile yumurtalıklar birden fazla yumurta üretebilir ve sonrasında bu yumurtalar, yumurtalıklardan toplanır.
Kontrollü over hiperstimülasyonu; çoğul gebelik, ovaryen hiperstimülasyon sendromu ve yumurtalık dönmesi gibi riskleri de beraberinde getirmektedir. Ayrıca hangi tedavinin uygulandığına ve hangi ilaçların kullanıldığına bağlı olarak bazı potansiyel riskleri ve yan etkileri de olabilmektedir.
Doğurganlığı Artıran İlaçlar
Kontrollü over hiperstimülasyonu (KOH), yumurtalık uyarılması ile karıştırılmamalıdır. Yumurtalık uyarılması sırasında genelde Clomid (klomifen) kullanılır ve yumurtalıkların sağlıklı bir yumurta üretmesi ve bırakması beklenir.
KOH ise birden fazla yumurta istenildiği zaman kullanılır. Bazı durumlarda KOH, aşılama tedavisi sırasında kullanılabilir. Ancak çoğul gebelik riski olduğu için aşılamada genelde yumurtalık uyarılması tercih edilir. Genel olarak KOH uygulanmasının iki amacı vardır:
- Yumurtalıkların, birden fazla yumurta olgunlaştırmasını sağlamak
- Yumurtalıkların olgunlaşmamış yumurtaları salmasını engellemek
Yumurtlama kendi kendine gerçekleştiği zaman yumurtalar, yumurtalıklardan salınarak kaybedilirler. Tüp bebek tedavisinde, yumurtaların doğrudan yumurtalıklardan toplanması gerekir. Yumurtalık toplanmasından önce yumurtlama gerçekleşirse tüp bebek döngünüzün iptal edilmesi gerekebilir.
Kontrollü over hiperstimülasyonu için gonadotropin adı verilen ve enjekte edilerek uygulanan ilaçlar kullanılır. Erken yumurtlamayı engellemek için GnRH agonisti ya da antagonisti kullanılır.
Clomid ya da Letrozol kullanmak gerekir mi?
Clomid ve Femara (letrozol), KOH için nadiren kullanılır. Kısırlık tedavilerinde kullanılan bu ilaçlar genelde en fazla bir ya da iki yumurtanın istendiği durumlarda yumurtalık uyarılması için kullanılır. Klomid ya da letrozol ilaçlarının kullanıldığı bir tüp bebek tedavisi mümkün olsa da bu tedavi, doğal döngüde tüp bebek tedavisi olarak isimlendirilen tedaviye daha çok benzemektedir.
Doğal tüp bebek tedavisinde yumurtalıkların aşırı uyarılması gerçekleşmez. Sonuç olarak sadece bir ya da iki tane yumurta toplanır. Doğal tüp bebek döngülerinde canlı doğum oranları daha düşük olmaktadır. Ancak bazı durumlarda uygulanması gereken tedavi bu olmaktadır.
Tüp bebekte kaç yumurta toplanır?
Toplanacak yumurta sayısı, aldığınız tanıya ve tedavi planınıza bağlı olarak değişiklik gösterecektir. İdeal yumurta sayısı, aile planlama konusundaki hedefinizle birlikte doktorunuzun profesyonel fikirlerine bağlı olarak belirlenecektir.
Doktorunuza, belirlenen hedefin ne olduğunu sormayı ihmal etmeyin. Tüp bebek tedavisinde yapılan ultrason sırasında doktorunuz, ölçüm yapacak ve yumurtalıklarda kaç yumurtanın gelişmekte olduğunu sayacaktır. Foliküllerin içerisinde oositler ya da yumurtalar bulunmaktadır.
Her folikül, yumurta vermeyeceği gibi her yumurta, embriyoya dönüşmeyecektir. Hatta her embriyo canlı ve sağlıklı olmayacağı için transfer edilemeyecektir.
Örneğin, 10 tane folikülünüz olsa da 7-8 tane yumurtanız olabilir. Bu yumurtalardan 4-6 tanesi döllenebilir ve döllenmiş olanlardan sadece birkaç tanesi transfer edilebilecek seviyede sağlıklı olabilir.
Gebelik şansınızı arttırmak için birden fazla yumurtanın üretilmesini isteyebilirsiniz. Doktorların çoğu genelde bir tüp bebek döngüsünde genelde 10 yumurta toplamayı bekler. 8-15 arası yumurta toplanıyorsa bu sayı genelde iyi olarak kabul edilir.
Dört ya da daha az folikülünüz varsa doktorunuz tedavi döngünüzü iptal etmek isteyebilir. Çünkü folikül sayısının dört ya da daha az olması, gebelik şansı azaltmaktadır. Tedavinin iptal edilmesi hayal kırıklığı yaratsa da bazen gerekli olduğu durumlar olabilmektedir.
Çok fazla folikülünüz (20’den fazla) olması durumunda da tüp bebek döngünüz iptal edilebilir. Çünkü bu durumda ovaryen hiperstimülasyonu çok yüksek demektir.
Bazı vakalarda, riski azaltmak ve döngüye devam etmek mümkün olabilmektedir. Örneğin, doktorunuz yumurtaları toplayabilir ancak embriyo transferini gerçekleştirmeyebilir. Sağlıklı embriyolar varsa bunlar dondurularak yumurtalıklarla ilgili sorunlar ortadan kalktıktan sonra kullanılabilir.
Mini ya da mikro tüp bebek tedavisi görüyorsanız, tedavinizde hedeflenen folikül sayısı dört ya da beş olabilir. Geleneksel tüp bebek tedavisinde beşten daha az folikül olması istenmeyen bir durum olsa da bu sayı, mini tüp bebek tedavisinde ideal olabilmektedir.
Aşılama döngüsünde ise genelde bir ya da iki yumurta hedeflenir. Aşılama ile birlikte kontrollü over hiperstimülasyonu görüyorsanız, dörtten fazla folikül olmaması en iyisi olacaktır. Unutmayın, dört yumurta üretmeniz durumunda dördüz bebeklere gebe kalabilirsiniz.
Kontrollü over hiperstimülasyonunda başarı oranları nedir?
Kontrollü over hiperstimülasyonunda başarı oranları, gördüğünüz tedaviye (tüp bebek, aşılama ya da mini tüp bebek), teşhisinize ve yaşınıza göre değişiklik gösterecektir. Genel olarak tüp bebek tedavisindeki başarı oranları, aşılamadan yüksek olmaktadır. Ancak daha invazif ve daha pahalı bir kısırlık tedavisi görmek istemiyorsanız bunu yapmanıza gerek olmayabilir.
Kontrollü over hiperstimülasyonu, 40 yaşından büyük olan ve erken yumurtalık yetmezliği yaşayan kadınlarda başarılı olmamaktadır.
Ancak bu, tüp bebek tedavisinin gebe kalmanıza yardımcı olamayacağı anlamına gelmez. Neler yapabileceğiniz konusunda fikir sahibi olmak için bir uzmanla görüşmeniz faydalı olacaktır.
Doktorunuz, tedavilerin sizin için uygun olmadığını düşünüyorsa tüp bebek tedavisi ve kontrollü over hiperstimülasyonu görmenizi istemeyecektir. Yumurtalık rezervi testi, bu nedenle gerçekleştirilmektedir. Yumurtalık rezervi testi, tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçlara nasıl yanıt vereceğinizi tahmin etmek amacıyla gerçekleştirilir.
Bununla birlikte yumurtalık testi, yumurtalarınızın kalitesiyle ilgili bilgi vermeyecektir. Ancak düşük yumurtalık rezervine sahip olunması durumunda genelde yumurtaların kaliteleri de düşük olmaktadır. Ayrıca iyi yumurtalık rezervine sahip olan bir kadında da kaliteli yumurtaların toplanamaması mümkün olabilir.
