Adet döngüsünün genel olarak nasıl işlediğini anlamanız, kendi döngünüzün nasıl işlediğini anlamanız açısından önemlidir.
Adet döngünüz, vücudunuzun her ay olası bir gebelik için hazırlanmasının bir parçasıdır. Bu sürecin nasıl işlediğini anlamanız, gebe kalmanız ya da gebe kalmaktan kaçınmanız, yaşadığınız adet belirtilerini kontrol altına almanız ve ortada bir sorun varsa bunu anlamanız açısından önemlidir.
Adet Nedir?
Adet ya da menstrüasyon, her ay yaşanan adet kanamasını ifade etmektedir. Ergenliğe girmiş kadınlar ayda bir kez adet kanaması yaşamaktadır. Bu kanamanın nedeni, rahim içi tabakanın kendisini olası bir gebelik için hazırlamak üzere kalınlaşması ve kan damarları bakımından daha zengin hale gelmesidir. Gebelik gerçekleşmezse kalınlaşan bu tabaka dökülür ve beraberinde kanama görülür. Kanama genelde 3-8 gün sürer. Çoğu kadının adeti düzenlidir. Adet görmenin ilk gününden sonraki adetin ilk gününe kadar geçen süre genelde 21-35 gün arası olmaktadır.
Adet Döngüsü Nasıl Olur?
Adet döngüsü, beyindeki hipofiz bezi ve hipotalamusla birlikte yumurtalıklar tarafından üretilen hormonlar tarafından kontrol edilmektedir.
Adet döngüsünde çeşitli evreler bulunmaktadır. Döngüdeki bu evrelerin tam olarak ne zaman gerçekleşeceği her kadında farklı olabilmekle birlikte zaman içinde de değişiklik gösterebilir.
| Döngü günleri | Adet döngüsünde gerçekleşen olay |
|
1-5. günler | Adet kanamasının ilk günü, adet döngüsünün ilk günüdür. Adet kanaması 3-8 gün sürebilmekle birlikte ortalama 5 gündür. Kanama genelde ilk 2 gün en yoğun seviyededir. |
| 6-14. günler | Kanama durduktan sonra rahim içi tabaka olası bir gebelik için hazırlanmaya başlar. Rahim içi tabaka kalınlaşır ve kan ve besinler bakımından zengin hale gelir. |
|
14-25. günler | Yaklaşık 14. gün yumurtalıklardan biri yumurta bırakır ve yumurtanın fallop tüplerinden rahme giden yolculuğu başlar. Bu sırada fallop tüplerinde sperm varsa döllenme gerçekleşir. Yumurta döllenmişse rahme doğru ilerler ve rahim içi tabakaya tutunmaya çalışır. |
|
25-28. günler | Yumurta döllenmemiş ya da yerleşme gerçekleşmemişse hormonal değişimler, rahme tabakayı dökmesi için sinyal gönderir, yumurta parçalanır ve tabakayla birlikte atılır. Adet kanamasının ilk günüyle birlikte adet döngüsü tekrar başlar. |
Adet Döngüsü Evreleri
Adet döngüsü üç evreden oluşmaktadır:
1. Foliküler Evre (1-14. Günler)
Adet döngüsünün bu aşaması ilk 1-14. günler arasında gerçekleşir. 1. gün, kanamanın açık kırmızı olduğu ilk günüdür ve bu evrenin sonunda yumurtlama vardır. Kanama evrenin başlarında meydana geliyor olsa da yumurtalıklar bu esnada tekrar yumurtlamaya hazırlanır. Hipofiz bezi (beynin alt kısmındadır), FSH (folikül uyarıcı hormon) adı verilen hormonu salgılar. Bu hormon, yumurtalığın yüzeyinde birden çok “folikül” oluşmasını sağlar. İçi sıvı dolu bu çıkıntıların her birinde yumurta vardır. Bu foliküllerden bir tanesi baskın hale gelir ve bir tane yumurta olgunlaştırır. Diğer foliküller ise tekrar küçülür. Birden fazla folikülün olgunlaşması durumunda çoğul gebelik meydana gelebilir. Olgunlaşan folikül östrojen hormonu üretir ve bu hormon, foliküler evre boyunca artar ve yumurtlamadan birkaç gün önce en üst seviyeye ulaşır. Rahim içi tabaka, yükselen östrojen seviyelerine karşılık olarak evrenin ikinci yarısında kalınlaşır ve kanla dolar. Östrojen seviyelerinin yüksek olması, GnRH hormonunun üretimini tetikler ve sonuç olarak hipofiz bezi LH (lüteinleştirici hormon) salgılamaya başlar. Yaklaşık 12. gün LH ve FSH artar ve yumurtanın folikülden bırakılmasını sağlar. LH’deki artış aynı zamanda döngünün en doğurgan olunan zamanında cinsel isteği arttırmak üzere testosteronda kısa süreli bir artışa neden olur.
2. Yumurtlama Evresi (14. Gün)
Olgunlaşan yumurtanın yaklaşık 14. günde bırakılması, önceki gün LH ve FSH’nin artışı sonucu gerçekleşir. Yumurta bırakıldıktan sonra spermin bulunması durumunda döllenmenin gerçekleşeceği fallop tüpüne girer. Yumurta döllenmezse yaklaşık 24 saat sonra parçalanır. Yumurta bırakıldıktan sonra folikül kapanır ve kapanan foliküle korpus luteum adı verilir.
3. Luteal Evre (14-28. Günler)
Yumurta bırakıldıktan sonra FSH ve LH seviyeleri azalmaya başlar. Korpus luteum progesteron üretir. Döllenme gerçekleşirse korpus luteum progesteron üretmeye devam eder ve bu da rahim içi tabakanın dökülmesini önler. Döllenme gerçekleşmemişse korpus luteum parçalanır, progesteron seviyelerinin düşmesine neden olur ve rahim içi tabakaya dökülmesi için sinyal gönderir.
Normal Adet Kanı Nasıl Olmalı?
Normal adet kanamasının tanımı geniştir. Bazı kadınların adet kanaması kısa ve hafif olurken bazılarının ise uzun ve yoğun olur. Ayrıca adetin zamanla değişmesi de mümkündür.
Normal adet kanamasının özellikleri şunlardır:
- Adet kanaması 3-8 gün sürer
- Adet kanaması her 21-35 günde bir tekrarlar (adetin ilk gününden sonraki adetin ilk gününe kadar geçen süre hesaplanır)
- Adet boyunca toplam kan kaybı 2-3 yemek kaşığı kadar olsa da diğer sıvılar nedeniyle daha çok görünebilir
Adet Döngüsü Nasıl Hesaplanır?
Adet döngünüzü basitçe takvimde işaretleme yaparak hesaplayabilirsiniz. Takvime kanama ve belirtilerle ilgili detayları eklerseniz, döngünüzü daha iyi şekilde anlayabilirsiniz. Adetinizin başlangıcını ve bitişini kaydedin, adet kanamasını tarif edin ve ağrı ya da başka belirtiler, ruh halinde ya da davranışlarda değişimler varsa bunları tarif edin. Birkaç döngü sonrası döngünüzün nasıl işlediğini görebilir ve düzensizlikler varsa bunlar fark edebilirsiniz. Döngülerinizi takviminize kaydedebileceğiniz gibi telefonunuza mobil uygulama indirip bilgilerinizi kaydetmeniz de mümkün. Adetiniz düzenli bir şekilde 21-35 günde bir geliyorsa muhtemelen mükemmel bir şekilde yumurtluyorsunuz demektir.
Adet döngünüzü basit bir şekilde takvim yöntemiyle takip etmenin yanı sıra adet döngünüzün aşamalarını daha detaylı bir şekilde de takip edebilirsiniz. Ne zaman yumurtladığınızı takip etmek için servikal mukus testi, bazal vücut ısısı izleme ve ovülasyon testi gibi yöntemler kullanabilirsiniz.
Servikal Mukus Yöntemi
Servikal mukus, servikal kanalı saran hücrelerin salgıladığı mukustur. Mukusun yapısı, adet döngüsü boyunca değişiklik gösterir. Doğurgan olduğunuz zamanlar mukusun yoğunluğu ve yapısı, spermin yumurtaya ilerlemesine izin verecek şekilde değişir. En doğurgan olunan günlerde akıntı şeffaf, bol ve yapışkan olacaktır. Akıntının yoğunluğunu gözünüzde canlandırmak için yumurta akını düşünebilirsiniz. Doğurgan olmadığınız günlerde mukus yapışkan bulanık ve esnemeyen yapıda olacaktır.
Servikal mukusu takip etmeniz, döngünüzü anlamanıza yardımcı olacaktır. Mukusu kontrol etmek için idrar yapmadan ve yaptıktan sonra bölgeyi tuvalet kağıdıyla silebilirsiniz. Ayrıca temiz parmağınızı vajina içerisine yerleştirerek mukus örneği alabilirsiniz. Mukusun yoğunluğunu gözlemleyin ve kaydedin ve bu bilgiyi döngünüzün neresinde olduğunuzu anlamak için kullanın. Mukus bulanık, beyaz, sarımsı ya da şeffaf olabilir. Yapışkan ya da esnek olabilir. Mukusun esneyip esnemediğini kontrol etmek için baş ve işaret parmaklarınızı kullanabilirsiniz.
| Adet döngüsünün günü (ortalama) | Mukusun yoğunluğu | Doğurganlık |
| 5. gün | Mukus fark edilir düzeyde değil | Doğurgan değil |
| 5-8. günler | Mukus fark edilir düzeyde değil | Doğurgan değil |
| 8-12. günler | Az, bulanık, yapışkan salgılar | Doğurgan değil |
| 13-15. günler | Bol, şeffaf, ıslak, esnek, yumurta akı benzeri mukus | Doğurganlık penceresi – Yumurtlama öncesi ve yumurtlama dönemi |
| 16-28. günler | Mukus fark edilir düzeyde değil | Doğurgan değil |
En doğurgan olduğunuz günlerde mukus bol ve esnek yapıda olacaktır. Bu yöntem, gebeliği önleme konusunda kesinlik sağlamaz.
Bazal Vücut Isısı Yöntemi
Bazal vücut ısınız dinlendiğiniz esnada en düşük düzeydedir. Bazal vücut ısısı genelde birkaç saatlik uykudan sonra ölçülür. Uyandıktan sonra kısa bir süre içerisinde vücut ısınız hafifçe artar.
Bazal vücut ısısı yönteminde vücut düzeninizi anlamak için birkaç ay boyunca günlük izleme yapmanız gerekir. Yumurtlamayla ilgili gerçekleşen hormonal değişikliklere tepki olarak vücut ısınız değişiklik gösterir. Yumurtlamadan önce vücut ısınız genellikle 36,2°C ile 36,5°C arasındadır. Yumurtlamadan sonraki gün, vücut ısınız en az 0,5°C (örneğin 36,7°C ila 37,1°C) artar ve adet görene kadar böyle kalır. Bu yöntemi kullanmak için en az 6 saat uyku/dinlenme sonrasında uyanır uyanmaz vücut ısınızı ölçün ve kaydedin. Yataktan kalkmadan ve herhangi bir şey yemeden veya içmeden önce ateşinizi ölçmelisiniz. Her gün yaklaşık aynı saatte ateşinizi ölçün.
Bazal vücut ısınızı ölçmek için eczanelerde bulabileceğiniz özel bir “bazal vücut ısısı” termometresi almanız gerekecek. Bazı termometrelerin, önceki okumayı kaydeden hafıza özelliği olduğu için bilgilerinizi hemen kaydetmeniz gerekli olmayabilir. Yumurtlamanın ertesi günü vücut ısınızda yarım derecelik artış göreceksiniz. Bu yöntem, yumurtlama yapıp yapmadığınızı, döngünüzün ne kadar düzenli olduğunu ve döngünüzün ne kadar sürdüğünü anlamanıza yardımcı olacaktır.
Döngünüz boyunca vücut ısınız değişmiyorsa ve adetleriniz düzensizse yumurtlamıyor olabilirsiniz. Bu durumda doktorunuzla iletişime geçmeniz faydalı olacaktır.
Ovülasyon Testi
Ovulasyon testi
Ovülasyon testleri, idrardaki LH yoğunluğunu ölçerek çalışır. LH idrarda her zaman az miktarlarda olmakla birlikte yumurtlama gerçekleşmeden 24-48 saat önce artar. Daha gelişmiş testler, östrojenin bir formu olan ve yumurtlama günü en üst seviyeye ulaşan estradiolü de ölçer. Ovülasyon testlerinin talimatları farklı olabileceği için ürünü aldığınızda kullanmadan önce dikkatli bir şekilde okuduğunuzdan emin olun.
