Miyomlar genelde doğurganlık yıllarında ortaya çıkan rahimdeki kanserli olmayan gelişimlerdir. Fibroid veya leiomiyoma olarak da adlandırılan bu oluşumlar, rahim kanseri riskinde artış ile bağlantılı olmazlar ve neredeyse hiç bir zaman kansere dönmezler.
Miyomların boyutları çekirdekten gözle görülemeyecek boyutlara kadar değişebilir fakat bazen rahmi genişletebilecek boylara da gelebilirler. Bir tane veya çok sayıda olabilirler. Aşırı vakalarda birden fazla miyom rahmi o kadar genişletir ki, kaburga kafesine dayanır ve ağırlık yapar.
Intramural miyomlar rahim kas duvarının içindedirler. Submukozal miyomlar ise rahim boşluğunda bulunurlar. Subserosal miyomlar rahmin dışına doğru büyürler. Bazı subserosal ve submukozal miyomlar sarkma yapabilirler.
Pek çok kadında hayatının bir döneminde miyom oluyor. Ancak genelde bunun farkında olmazsınız çünkü belirti vermezler. Doktor pelvik muayene veya doğum öncesi ultrasonlarda onları beklenmedik şekilde görebilir.
Belirtileri
Miyoma sahip pek çok kadında herhangi bir belirti olmaz. Belirtileri olanlarda ise bunlar miyomların konumuna, boyutuna ve adedine göre değişim gösterirler.
Belirtileri olan kadınlarda en yaygın işaret ve belirtiler şöyle:
- Ağır adet kanaması
- Bir haftadan fazla süren adet kanaması
- Pelvik basınç veya ağrı
- Sık idrara çıkma
- Mesaneyi boşaltmakta zorlanma
- Kabızlık
- Bel ve bacak ağrıları
Nadiren de olsa miyom kan kaynağını tüketip de ölmeye başladığında akut ağrılar olabilirler.
Miyomlar genelde konumlarına göre sınıflandırılırlar. Intramural miyomlar rahim duvarının kaslarının içinde gelişirler. Submukozal miyomlar ise rahim boşluğundadırlar. Subserosal miyomlar ise rahmin dışına doğru gelişirler.
Ne Zaman Doktora Görünmeli?
Eğer şunlar varsa doktorunuza görünün:
- Geçmeyen pelvik ağrı
- Aşırı ağır, uzun ve ağrılı adetler
- Adetler arasında lekelenme ve kanama
- Mesaneyi boşaltmakta zorlanma
- Açıklanamayan anemi
Ağır vajinal kanamanız veya aniden gelen keskin bir pelvik ağrınız varsa doğru tıbbi bakım almak önemli.
Sebepleri
Doktorlar miyomun sebebini bilmiyorlar ancak araştırmalar ve klinik deneyimler şu faktörlere işaret ediyorlar:
- Genetik değişimler: Pek çok miyomda normal rahim kas hücrelerine göre değişmiş genler bulunuyorlar.
- Hormonlar: Her adet döneminde hamileliğe hazırlanmak için rahim dokusunun uyarılmasını sağlayan östrojen ve progesteron hormonlarının miyom gelişimini hızlandırdığı görülüyor.
Miyomlarda normal rahim kas hücrelerinden daha fazla östrojen ve progesteron reseptörü bulunuyor. Bu nedenle menopoz sonrası hormon üretiminin azaldığı dönemde küçülme eğilimleri var.
- Diğer büyüme faktörleri: Bedenin dokuları korumasına yardımcı olan insülin benzeri büyüme faktörü gibi maddeler, miyom gelişimine etki edebilirler.
- ECM: ECM, hücrelerin bir arada kalmasını sağlayan maddedir ve tuğlalar arasındaki çimento gibidir. Miyomlarda ECM fazladır. ECM aynı zamanda büyüme faktörlerini de depolar ve hücrelerin kendilerinde biyolojik değişimlere sebep olur.
Doktorlar miyomların yumuşak rahim kas dokusunda bulunan kök hücrelerden geliştiğine inanıyorlar. Tek bir hücre tekrar tekrar bölünür ve yakındaki dokulardan farklı sert, lastiksi bir doku oluşturur.
Miyomların büyüme düzenleri çeşitlilik gösteriyor. Yavaş veya hızlı büyüyebilirler veya aynı boyutta kalabilirler. Bazı miyomlar büyüme atakları geçirirler, bazıları ise kendi kendilerine küçülürler.
Hamilelikte varolan pek çok miyom hamilelikten sonra yok olur veya küçülür çünkü rahim normal boyutuna geri döner.
Risk Faktörleri
Miyomlar için bilinen iki risk faktörü var:
- Irk: Üreme çağındaki her kadında miyom gelişimi olabilse de, siyahi kadınlarda olma ihtimali diğer milletlerden olanlara göre daha fazla. Ayrıca siyahi kadınlarda daha genç yaşlarda ortaya çıkma eğiliminde ve daha büyük olmaktalar.
- Kalıtsallık: Eğer anne veya kız kardeşinizde varsa, sizde de gelişme riski daha fazla.
- Diğer faktörler: Adetin erken yaşlarda başlaması, obezite, D vitamini eksikliği, kırmızı et bakımından zengin ve sebzeler bakımından zayıf beslenme, meyve ve süt ürünleri tüketmeme, alkol alma gibi şeyler miyom riskini arttırıyorlar.
Komplikasyonlar
Miyomlar genelde tehlikeli olmasalar da, rahatsızlık verebilirler ve yorgunluğa sebep olabilen anemi gibi rahatsızlıklara sebep olabilirler. Nadiren de olsa kan kaybından dolayı kan nakli gerekebilir.
Hamilelik ve Miyomlar
Miyomlar genelde hamile kalmayı engellemezler. Ancak özellikle submukozal miyomlar kısıtlığa ve düşüğe sebep olabilirler.
Miyomlar aynı zamanda plasental bozulma, fetal büyümenin sınırlanması ve erken doğum gibi belli gebelik komplikasyonlarının riskinin de artmasına sebep olurlar.
Önleme
Araştırmacılar miyom sebeplerini araştırmaya devam etseler de, onların nasıl önleneceğine dair çok az bilimsel kanıt var. Miyomları önlemek imkansız olabilir ancak bu tümörlerin sadece çok küçük bir kısmının tedaviye ihtiyacı oluyor.
Fakat normal bir kiloda kalma, meyve sebze tüketme gibi sağlıklı alışkanlıklar miyom riskini azaltırlar.
Ayrıca bazı araştırmalarda hormonal doğum kontrol yöntemlerini kullanmanın miyom riskini düşürebildiği görülüyor.
Teşhis
Miyomlar genelde rutin pelvik muayene sırasında kazara bulunurlar. Doktorunuz rahmin şeklinde gariplikler sezebilir ve bu da miyoma işaret edebilir.
Eğer miyom belirtileriniz varsa doktor şu testleri isteyebilir:
- Ultrason: Eğer onay gerekliyse doktor ultrason isteyebilir. Ultrasonda ses dalgaları kullanılarak rahmin görüntüsü elde edilir ve böylece miyomlar teşhis edilebilir ve ölçülebilirler.
Pelvik muayene sırasında doktor iki parmağını vajinaya sokar. Bu sırada karnınızdan baskı yapar ve rahim, yumurtalık ve diğer pelvik organların değerlendirmesini yapabilir.
Doktor ultrason cihazını karnınız üzerinde gezdirir veya vajinanıza sokarak rahmin görüntüsünü alabilir.
- Laboratuvar testleri: Eğer anormal adet kanamanız varsa, doktor potansiyel sebepleri tespit etmek için başka testler isteyebilir. Bunlar arasında tam kan sayımı da olabilir çünkü kronik kan kaybından dolayı anemi oluşabilir veya başka kan testleri ile kanama bozuklukları ve tiroid problemleri riski egale edilebilir.
Diğer Görüntüleme Testleri
Eğer geleneksel ultrason yeterli bilgi vermezse, doktor diğer görüntüleme tekniklerini de isteyebilir:
- MR: Bu görüntüleme testinde miyomların konum ve boyutları daha detaylı görünür ve farklı tümör türleri tespit edilebilir. Genelde rahmi büyük olan kadınlarda veya menopoza yaklaşanlarda uygulanır.
- Histerosonografi: Bu işlemde steril bir sıvı rahim boşluğun genişletmek için gönderilri ve böylece hamilelik elde etmek isteyen veya ağır adet kanamaları olan kadınlarda submukozal miyomların görüntülerini almak kolaylaşır.
- Histerosalpingografi: Bu işlemde rahim boşluğuna ve fallop tüplerine röntgende görünen bir boya gönderilir. Doktor kısırlık problemi için bunu önerebilir. Test sayesinde fallop tüplerinin açık mı kapalı mı oldukları tespit edilebilir ve submukozal miyomlar teşhis edilebilirler.
- Histeroskopi: Bu işlemde doktor küçük, ışıklı bir cihazı rahim ağzından rahme sokar. Sonrasında rahme bir sıvı enjekte edilir ve rahim boşluğu genişletilir. Böylece rahim duvarları ve fallop tüplerinin açıklıkları kontrol edilebilir.
Rahim ağzından ince bir sonda sokulur. Bununla rahme akan bir kontrast sıvı gönderilir. Boya rahim boşluğunun ve fallop tüplerinin şeklini takip eder ve onları röntgende görünür hale getirir.
Tedavi
Rahim miyomlarının tedavisi için tek bir yaklaşım mevcut değil ve çok sayıda tedavi seçeneği var. Eğer belirtileriniz varsa, belirtileri hafifletmek için doktorunuzla konuşun.
Beklemek
Miyom sahibi pek çok kadında herhangi bir belirti veya işaret olmaz veya sadece birlikte yaşayabilecekleri hafif belirtiler olur. Eğer durumunuz buysa beklemek en iyisi.
Miyomlar kanserli değillerdir. Nadiren gebeliği bozarlar. Genelde yavaş büyürler ve menopozdan sonra hormonlar düşünce küçülürler.
İlaçlar
Miyomlar için olan ilaçlar adet döngünüzü düzenleyen hormonları hedefliyorlar ve böylece ağır adet kanaması ve pelvik baskı gibi belirtiler tedavi ediliyorlar. Miyomları ortadan kaldırmıyorlar ancak onları küçültebilirler. Bu ilaçlar şöyle:
- Gonadotropin salgılayan hormon agonistleri: GnRH olarak adlandırılan bu ilaçlar östrojen ve progesteron üretimini engelleyerek miyomları tedavi ederler ve sizi geçici olarak menopoz benzeri bir duruma sokarlar. Bunun sonucunda adet durur ve miyomlar küçülürler, anemi genelde iyileşir.
Bazı kadınlarda kullanırken sıcak basması olabilir. Genelde 3-6 aydan daha uzun süre kullanılmazlar çünkü ilaç bırakılınca belirtiler dönerler ve uzun vadeli kullanımı kemik kaybına sebep olabilir.
Doktor planlanan ameliyattan önce miyomların boyutunu küçültmek için GnRH agonisti yazabilir.
- Progestin salgılayıcı rahim içi araç: Progestin salgılayan rahim içi araçlar ile miyomlardan kaynaklı ağır kanamalar hafifletilebilirler. Bu yöntem sadece belirtileri hafifletir ve miyomları küçültmez. Ayrıca gebeliği önler.
- Tranexamik asit: Bu hormonal olmayan ilaç ile ağır adet kanamaları hafifletilir. Sadece ağır kanama olan günlerde alınır.
- Diğer ilaçlar: Doktor başka ilaçlar önerebilir. Örneğin doğum kontrol hapları adet kanamasını kontrol altına almayı sağlayabilirler ancak miyom boyutunu küçültmezler.
Nonsteroid anti-inflamatuvar ilaçlar hormon ilaçları değildirler ve miyomlara bağlı ağrıları azaltabilirler ancak miyom kaynaklı kanamayı azaltmazlar. Doktor ağır adet kanaması ve anemi varsa demir ve vitamin takviyesi almanızı da isteyebilir.
İnvazif Olmayan İşlemler
MRI destekli ultrason ameliyatı miyomlar için invazif olmayan bir tedavi seçeneğidir ve rahmin korunmasını sağlar, kesik gerektirmez ve ayakta uygulanır.
İşlem için yüksek enerjili ultrason aracına sahip MRI tarayıcısına girersiniz. Görüntüler doktora miyomların net pozisyonunu verir. Miyom hedeflendiğinde ultrason ses dalgalarını miyoma yöneltir ve ısı ile onları yok eder.
Yeni bir teknoloji olduğu için araştırmacılar uzun vadeli güvenliği ve verimliliği konusunda hala araştırma yapıyorlar. Ancak şimdiye değin miyom tedavisinde güvenli ve etkili olduğu görüldü.
Bu işlem sırasında yüksek frekanslı, yüksek enerjili ses dalgaları ile miyomlar hedeflenir ve yok edilirler. İşlem siz MR cihazının içindeyken gerçekleştirilir. Ekipman doktorun rahmi görmesini, miyomları görmesini ve kesik açmadan onları yok etmesini sağlar.
Minimal Düzeyde İnvazif İşlemler
Belli işlemler ameliyatla almadan miyomların yok edilmesini sağlayabilirler. Bunlar şöyle:
- Rahim damar embolizasyonu: Küçük parçacıklar rahmi besleyen damarlara gönderilirler ve miyomlara giden kan akışını keserek ölmelerine sebep olurlar.
Bu teknik miyomları küçültmek ve belirtileri hafifletmek için etkili olabilir. Eğer yumurtalık ve diğer organlara giden kan desteği azalırsa komplikasyon ortaya çıkabilir. Ancak araştırmalar komplikasyonların ameliyatlara benzer olduğunu ve kan nakli ihtiyacının ciddi anlamda azaldığını gösteriyorlar.
- Radyofrekanslı yakma: Bu işlemde radyo frekansı enerjisi ile miyomlar yok edilirler ve onları besleyen damarlar daraltılır. Laparoskopik olarak veya rahim ağzından uygulanabilir. Benzer bir işlemde miyomları dondurma da uygulanabiliyor.
Bu yakma işleminde doktor karnınızdan iki küçük kesik açar ve buradan bir kamera sokulur. Ultrason cihazı da diğer delikten sokularak tedavi edilecek miyom bulunur.
Miyom bulunduktan sonra doktor miyoma birden fazla iğne sokacak özel bir cihaz kullanır. İğneler miyomu ısıtarak yok ederler. Yok edilen miyom anında değişir ve golf topu sertliğinden sakız kıvamına döner. Gelecek 3-12 ay boyunca küçülür ve belirtiler iyileşir.
Bu işlemde doktor iki özel cihaz ile karnınızın içini görür. Bir tanesi rahmin üstüne konumlandırılmış laparoskopik kameradır. Diğeri ise doğrudan rahmin üzerinde duran laparoskopik ultrasondur. İki aleti kullanmak doktora miyomların iki görüntüsünü verir ve böylece tek bir görüşe göre daha iyi bir tedavi imkanı doğar. Miyom tespit edildikten sonra doktor başka bir ince cihaz kullanarak miyoma çok sayıda küçük iğne gönderir. Bu iğneler miyomu ısıtıp yok ederler.
Rahim dokusunu kesmek gerekmediği için bu işlem histerektomi ve miyomektomiye nazaran daha az invazif bir alternatif olarak görülüyor. İşlemi geçiren pek çok kadın 5-7 gün içerisinde günlük hayatına geri dönüyor.
Rahim ağzı üzerinden yapılan türünde ise miyomun bulunması için ultrason kullanılıyor.
- Laparoskopik veya robotik miyomektomi: Miyomektomide cerrah miyomu alır ve rahmi yerinde bırakır.
Eğer miyomların adedi azsa, doktor laparoskopik veya robotik işlem tercih edebilir ve burada ince aletler karındaki ince kesiklerden rahme sokulurlar ve miyomlar alınırlar.
Büyük miyomlar ise birden fazla parçaya ayrılarak küçük kesiklerden çıkarılabilirler.
Doktor cihazlara bağlı küçük bir kamera ile karın bölgesini görüntüler. Robotik miyomektomide ise rahmin büyütülmüş 3 boyutlu bir görüntüsü elde edilir ve daha kesin bir yöntemdir.
- Histeroskopik miyomektomi: Bu işlem submukozal miyomlar için uygulanabiliyor. Cerrah vajinadan sokulan cihazlar vasıtasıyla miyomları alır.
- Endometriyal ablasyon: Bu tedavide rahme özel bir cihaz sokulur ve ısı, mikrodalga enerjisi, sıcak su veya elektrik akımı ile rahim dokusu yok edilir. Fakat sonucunda adetler sona erer veya akıntılar azalır.
Bu işlem genelde anormal kanamaları azaltmaya yarar. Submukozal miyomlar da işlem sırasında alınabilirler ancak rahim iç dokusunun dışındaki miyomları etkilemez.
Bu işlem sonrasında hamile kalma ihtimali düşük ancak hamileliğin fallop tüplerinde oluşmasına engel olmak için doğum kontrol yöntemleri uygulanmalı.
Rahmin alınmadığı tüm işlemlerde yeni miyomların gelişerek belirti verme ihtimali var.
Geleneksel Cerrahi İşlemleri
Geleneksel cerrahi işlemleri şöyle:
- Karın miyomektomisi: Eğer çok sayıda miyom varsa, çok büyük veya derin olanları varsa, doktor açık karın ameliyatı ile onları alabilir.
Histerektominin tek yöntem olduğu söylenen pek çok kadın bu işlemi geçirebilir. Ancak ameliyattan sonraki yara izi gelecekteki doğurganlığı etkileyecektir.
- Histerektomi: Bu operasyon miyomlar için kanıtlanmış tek kalıcı çözümdür. Ancak büyük bir ameliyattır.
Histerektomi çocuk doğurma yeteneğinizi ortadan kaldırır. Ayrıca yumurtalıkların da alınmasını gerektirirse menopoza girersiniz ve hormon replasman tedavisi görmeniz gerekebilir. Miyom sahibi pek çok kadın yumurtalıklarını aldırmayı tercih etmiyor.
Miyomların Alınması Sırasında Parçalanma
Miyomları daha küçük parçalara ayırma işlemi, eğer dokulardan herhangi bir tanesi kanserli ise kanseri yayma riski taşır. Bu riski azaltmanın bazı yolları var. Örneğin ameliyattan önce risk faktörleri değerlendirilebilir, miyomlar bir kesenin içine doğru parçalanabilirler veya parçalanmayı önlemek için kesik genişletilebilir.
Tüm miyomektomi vakalarında teşhis edilmemiş bir kanserin kesilme riski vardır ancak genç ve menopoz öncesi kadınlarda teşhis edilmemiş kanser riski daha yaşlı kadınlardan daha düşük.
Ayrıca açık ameliyat sırasında komplikasyon riski, minimal invazif yöntemlerde kanseri parçalama riskinden daha fazla. Eğer doktor parçalamayı planlıyorsa, tedaviden önce muhtemel riskleri değerlendirin.
Hamile Kalmaya Çalışıyorsanız veya Çocuk Sahibi Olmak İstiyorsanız
Histerektomi ve endometriyal ablasyon gelecekte hamile kalmanıza izin vermez. Ayrıca rahim damar embolizasyonu ve radyofrekans ablasyon da gelecek gebelikler konusunda en iyi seçenekler olmayabilirler.
Hamile kalma yeteneğinizi korumak istiyorsanız bu işlemleri risk ve faydalarını doktorunuzla konuşun. Miyomlar için tedavi planına karar vermeden önce gebe kalmaya çalışıyorsanız doğurganlığınız tam olarak değerlendirilmeli.
Eğer miyom tedavisi gerekiyorsa ve doğurganlığınızı korumak istiyorsanız, miyomektomi genelde tercih edilen seçenektir. Ancak tüm tedavilerin riskleri ve faydaları mevcut.
Yeni Miyom Gelişim Riski
Histerektomi haricinde tüm işlemlerde doktorun tespit edemediği küçük tümörlerin zamanla büyüyüp belirtilere sebep olma ihtimalleri vardır. Buna genelde tekrar oranı denilir.
Ayrıca laparoskopik veya robotik miyomektomi ile radyofrekans ablasyon ile MRI destekli ultrason ameliyatında miyomların sadece bir kısmı tedavi edilebilir.
Alternatif Tıp
Bazı web siteleri ve kitaplarda beslenme önerileri, mıknatıs terapisi, bitkisel reçeteler veya homeopati gibi alternatif tedaviler öne çıkarılıyorlar. Ancak şimdiye kadar bu tekniklerin etkinliğini destekleyecek bir kanıt yok.
İyi akşamlar ben bugün doktora gittim çocuk için tedaviye başlayacaktım bende 9 cm lik miyom varmış hamile kalmaya engel değil rahim dışında ama bebek büyüdükçe özellikle karaciğerlerine baskı yapıp zarar verebilir almamız lazım dedi sizden bu konuda bir fikir alabilir miyim ameliyat şart mıdır