Rahim Filmi Nasıl Çekilir ?

Histerosalpingorafi (HSG), yani rahim filmi, rahim boşluğunun şeklini ve fallop tüplerinin şeklini ve açıklığını araştırmak için yapılan radyolojik bir işlemdir. Rahim filminde, rahim ve Fallop tüplerine bakmak için boya kullanılarak özel bir röntgen işlemi yapılır. Kadınlarda özellikle üreme ile ilgili sorunlar olduğunda rahim filmi çekilerek rahim ve tüpler incelenir.

Rahim filmi (HSG) çekilmeden önce yapılması gerekenler nelerdir?

• Rahim filmi için hastanın aç ya da tok olması fark etmemektedir.
• Rahim filminden önce anestezi uygulanması gerekmez. Fakat bazı durumlarda genel anestezi yapılması gerekebilir. Bu ihtimal söz konusu ise hasta işlemden 6 saat önce herhangi bir şey yiyip içmemelidir.
• Rahim filmi çekilmeden önce ilaç kullanımı söz konusu değildir. Fakat hasta, doktor tavsiyesi ile uygulamadan yarım saat önce ağrı kesici alabilir.

HSG (ilaçlı rahim filmi) nasıl çekilir?

• Rahim filmleri, röntgen odasında çekilmektedir. Karın ve meme röntgenlerinin çekildiği odalarda hasta, masanın üzerine sırt üstü yatırılır.
• Hastanın röntgen masasına yatırılmasından sonra bacaklarını açması istenir. Bu pozisyon jinekolojik muayene pozisyonuna benzer, ancak bacaklar havaya kaldırılmaz. Hastanın bacakları düz olmalıdır.
• Röntgen odasında, işlem sırasında kadın doğum uzmanı, röntgen teknisyeni bulunmaktadır.
• Film çekimi için genel ya da lokal anestezi uygulanmasına gerek yoktur. İşlemde ağrı ya da rahatsızlık söz konusu değildir. Fakat vajinal muayeneden dahi korkan kadınlar için işlemden önce sakinleştirici yapılabilmektedir.
• Kadın doğum uzmanı tarafından hastaya aynı jinekolojik muayenede olduğu gibi muayene aleti (spekulum) takılır.
• Spekulum takıldıktan sonra hastanın rahim ağzı (serviks) antiseptik solüsyon ile temizlenir.
• Sonrasında rahim ağzından kanül uygulanır.
• Rahim ağzına uygulanan aletin içerisinden rahim içerisine doğru radyoopak sıvı (film çekimi için gereken ilaç) verilir. Bu sıvı; röntgen ışınlarını geçirmez. Bu sayede de röntgen filminde parlak olarak gözlemlenir. Bu gibi sıvılar böbrek filmleri, barsak filmleri gibi röntgen çekimi işlemlerinde de kullanılır.
• Uygulanan sıvı, rahim içerisinde ve oradan tüplere doğru ulaşır. Bu sırada hasta biraz rahatsızlık duyabilir. Rahim içerisine ilaç verilirken birkaç defa karın bölgesine röntgen filmi çekimi yapılır.
• Röntgen çekimleri sırasında çeşitli merkezlerde skopi adı verilen alet sayesinde ekrandan işlem görüntülenebilir. Ancak rutin olarak uygulanması gerekmez.
• Film çekimleri tamamlandıktan sonra ise rahim ağzına yerleştirilen alet ve spekulum (muayene aleti) alınır.
• Hasta masadan kalkmadan önce bir karın filmi daha çekilmektedir. Ardından hasta masadan kalkabilir. Tüm işlemler ortalama 10 dakikada tamamlanmaktadır.

 Rahim filmi (hsg) sonuçları ne zaman alınır?

Rahim filminin sonuçları, işlem bittikten 15 dakika sonra çıkmaktadır. Çekilen filmler aynı akciğer ya da karın filmlerinde olduğu gibi siyah röntgen kağıtlarına basılmaktadır. Basım aşaması kısa sürede tamamlanır. Fakat radyoloji uzmanı, tarafından bu röntgenlerin incelenmesi ve rapor yazılması da gerekmektedir. Bu durumda da hastanenin yoğunluk durumuna göre rapor sonuçlarının verilme süresi uzayabilir.

Rahim filmi sonrasında nelere dikkat etmek gerekir?

• İşlemden sonraki ilk birkaç gün içinde cinsel ilişkiye girilmemelidir. Hasta ağrı hissedeceği için ilk gün özellikle dikkat edilmelidir.
• Rahim filimi sonrasında hafif kanama ve lekelenme olması normaldir. Bu şekilde kanama birkaç gün devam eder ve biter. Ancak kanamanın kesilmemesi durumunda normal dışı bir şeyler olabileceği için mutlaka doktora başvurulmalıdır.
• Rahim filimi ağrılı bir işlem olmasa da, işlemden sonra hastada hafif karın ve kasık ağrısı görülebilir. Ancak bu ağrı ertesi gün geçmiş olur.
• Rahim filminden sonra yaşanabilecek her olumsuz durum mutlaka doktora bildirilmelidir. 
• Rahim filminden sonra adet gecikmesi veya adet düzensizlikleri görülmez. Ancak hastaya ilaç reçete edilmesi durumunda adet gecikmesi olabilir. Eğer herhangi bir ilaç kullanılmıyor ve adet kanaması da geciktiyse gebelik olabilir. Zira uzun süre denemeye rağmen doğal yolla gebe kalamayan kadınların pek çoğu rahim filimi sonrasında gebe kalabiliyor. 
• Rahim filminde verilen ilaç rahim işlem bittikten sonra dışarıya taştığı için işlemden sonra ped kullanılmalıdır.
• Rahim filminden sonra vajinada koku, akıntı ve kaşıntı meydana gelirse mutlaka vakit geçirmeden doktora başvurulmalıdır.
• Gebelik isteyenler rahim filmi çekiminden sonra korunmamalı, işlemden sonra gebe kalınırsa herhangi bir sorun olmaz, ilacın gebelik üzerinde olumsuz bir etkisi olmaz. Hatta rahim filminde verilen kontrast madde yani ilaç, basıncın da etkisiyle tüplerdeki hafif yapışıklıkları, tıkanıklıkları açabilir ve gebelik şansını daha da arttırabilir.
• Rahim filminden sonra hastanın ateşi yükselirse mutlaka doktora başvurulmalıdır. Zira ateş, enfeksiyon belirtisi olabilir. 
• İşlemden sonra hissedilen hafif ağrıya, mide bulantısı, halsizlik, baş dönmesi, bayılma ve kusma gibi belirtiler de eşlik ediyorsa mutlaka doktora başvurulmalıdır. 
• Bebek isteyen çiftlere rahim filminden 1 ay sonra aşılama tedavisi yapılabilir. 
• Tüp bebek tedavisi öncesinde de rahim filmi istenebilir. 

HSG (ilaçlı rahim filmi) hangi durumlarda kullanılır?

Rahim filminin en sık kullanım nedeni kısırlıktır. Doğal yolla gebe kalamayan kadının rahim ve tüplerini görüntülemek ve varsa tüplerdeki hafif yapışıklıkları açmak için rahim filmi en doğru yaklaşımların başında gelir. Görüntüleme teknikleri çok fazla gelişmiş olmasına rağmen tüplerin geçirgenliğini en iyi gösteren yöntem rahim filmidir.

Rahim filmi ne kadar sürer?

Rahim filminin çekilmesi ortalama 10 dakika gerektirir. İşlemden en fazla yarım saat sonra hasta, hastaneden ayrılabilir.

Rahim filmi ne zaman çekilir?

Rahim filmi çekimi için en doğru zaman adet kanamasının bitmesinin hemen sonrasıdır. Kanama varken HSG çekilmesi önerilmemektedir. Bunun sebebi ise rahim filmi çekilirken, adet kanı rahim içine kullanılan ilaçlar sebebiyle kaçabilir. Adet kanaması bittikten hemen sonra hastanın gebe olma riski çok düşüktür, hatta yoktur. Oysaki adet kanaması bittikten sonra 10-15 gün gibi uzun süre geçerse döllenme ve hamilelik oluşma riski vardır. Böyle bir durumda rahim filmi çekilmesi, rahme ve tüplere ilaç verilmesi bebeğe zarar verebilir. Bu risklerin saf dışı bırakılması için rahim filminin adet kanaması bittikten 4- 5 gün sonra çekilmesi uygun görülür.  

Rahim filminin yan etkileri nelerdir?

Rahim filmi aslında genel anlamda risksiz, yan etkisiz işlemlerden birisidir. Ancak her işlemin az da olsa birtakım riskler barındırabildiği de bir gerçektir. Bu bakımdan rahim filminin olası komplikasyonları arasında enfeksiyon ve alerji sayılabilir. Normal şartlar altında bir kadının rahim filminden dolayı enfeksiyona yakalanma riski % 1 civarındadır. Bu nedenle de her rahim filmi öncesinde ya da sonrasında antibiyotik tedavisine gerek duyulmaz. Ama hastanın mitral kapak hastalığı gibi riskli bir durumu varsa enfeksiyonu engellemek için film çekiminden 1 gün önce antibiyotik kullanımına başlanması ve sonrasında da 4 gün devam edilmesi önerilir. Bununla birlikte rahim filminden dolayı alerji gelişme riskine karşı da son yıllarda alerjik özelliği çok düşük olan suda eriyen kontrast maddeler kullanılmaktadır.

Rahim filimi ağrılı bir işlem midir?

Rahim filminin kısmen ağrılı bir işlem olduğu söylenebilir. Ancak bu ağrı kadının ağrı eşiğine göre değişebilmekle birlikte, kısa süreli bir ağrıdır ve dayanılabilir düzeylerdedir. Aslında ağrıdan çok, özellikle ilaç verilirken rahimde yabancı maddeye karşı reaksiyon ve kasılmalar hissedilir. Ağrıdan dolayı da kimi zaman tüplerde spazm olabiliyor ve aslında açık olan tüpler kapalı gibi görünebiliyor. 

Normalde rahim filmi anestezi gerektirmezken, ağrı ve sonucunda tüplerde bir spazm olmasın diye rahim filmini genel anestezi altında çekmeyi öneren uzmanlar da bulunmaktadır. Ancak günümüzde uygulamada çoğunlukla genel anesteziye gerek duyulmaz. Rahim filmi öncesinde anestezi uygulayıp uygulamamak daha çok hasta ve doktorun ortak kararı ile belirlenebilir. Zaten daha çok işlemden 45 dakika öncesinde alınacak olan bir ağrı kesici rahim filminin rahat ve sorunsuz geçmesini sağlamaktadır. Rahim filminden sonraki birkaç saat içinde hastanın adet sancısına benzer hafif kasık ağrısı hissetmesi de normaldir, endişelenmeye gerek yoktur.

Rahim filminin normal çıkması ne anlama gelir?

Rahim filminin “normal” olması aşağıdaki gibi yorumlanabilir. 

• Hastanın rahim iç boşluğunun şekli normaldir ve gebeliğe engel olabilecek septum, polip ya da myom gibi bir oluşum saptanmamıştır.
• Hastanın rahim içinde daha önceden geçirilmiş cerrahi müdahaleler veya enfeksiyonlardan kaynaklanan bir yapışıklık bulunmamaktadır.
• Hastanın fallop tüpleri sperm ve yumurtanın geçebileceği şekilde açıktır.

Rahim filminin normal çıkması hangi hususları garanti etmez?

Rahim filminin “normal” çıkması sonucunda aşağıdaki konularda yorum yapılamaz.

• Rahim içini döşeyen ve embriyonun yerleştiği rahim içi tabakasının her ay normal şekilde geliştiği ve gebeliği taşıyabilecek özelliklere sahip olup olmadığı söylenemez.
• Oluşacak bir gebeliğin sorunsuz bir şekilde devam edip edemeyeceği bilinemez.
• Açık olan tüplerin hamile kalma yetisini etkileyecek şekilde çevre organlar ile yapışık olup olmadığı söylenemez.
• Yumurtalıkların sağlıklı çalışıp çalışmadığı hakkında hiçbir yorum yapılamaz.

Rahim filmi çekmek gebe kalma şansını artırır mı?

Rahim filmi, kadının rahim içinin ve tüplerinin incelendiği bir tanı yöntemidir, tedavi yöntemi değildir. Ama rahim filmine dair yapılan tüm araştırmalar rahim filmi çekilen hastaların birçoğunun işlemden sonraki birkaç ay içinde gebe kalma şansının belirgin derecede arttığını gösteriyor. Rahim filmi çektirmenin doğal yolla gebe kalabilmeye yardımcı olan etkisinin bir değil, birkaç nedeni olabilir. 

Rahim filmi çekilirken rahme ve tüplere verilen kontrast maddenin mekanik bir etkisi bulunmaktadır. İşlem sırasında rahim boşluğuna doldurulan ilacın tüplerden geçebilmesi için uygulanan basıncın etkisiyle tüplerdeki küçük yapışıklıklar açılabilir, mukus tıkaçları ve pıhtılar temizlenebilir ve bu sayede birkaç ay boyunca sperm ile yumurta daha kolay bir araya gelebilmektedir.

Bazı uzmanlara göre rahim filminde kullanılan iyotlu kontrast madde, kimyasal etkiyle tüplerdeki ulaşımı kolaylaştırmakta veya embriyonun tutunduğu rahim mukozasını uyarıp embriyonu oraya yerleşmesine yardımcı olabilmektedir. Aynı zamanda ilacın antimikrobial etkisi sayesinde rahim içindeki flora da gebelik için olumlu etkilenebilmektedir. 

Yukarıda sıralanan sebepler ya da bambaşka sebeplerle olsun, rahim filmi çoğunlukla gebe kalmayı kolaylaştırabilmektedir. Aynı zamanda aşılama ve tüp bebek tedavilerinden önce rahim filmi çekmek zaman kaybını da önleyebilmekte, başarı şansını arttırabilmektedir. Rahim ve tüplerdeki gebelik için olumsuz faktörler rahim filmi ile önceden saptanabilir ve tedavi edilebilir. Zira tüpleri kapalı olan bir kadına aşılama yapmak zaman ve para kaybı olacağı için rahim filmi ile tüplerin durumu saptanabilir. 

Uzmanlara göre, tüp bebek tedavisi yapılacak kadınlara öncelikle rahim filmi çekilmesi gerekmektedir. Bu sayede tüp bebek tedavisinde başarıyı olumsuz yönde etkileyebilecek tüp ve rahim boşluğu sorunları önceden tespit edilebilir, gerekli tedavi yapılabilir. Zira tüp bebek tedavisi maddi ve manevi açıdan yük getiren bir tedavidir. Bu bakımdan tedavinin başarısını olumsuz etkileyebilecek tüm faktörler önceden belirlenip ortadan kaldırılmaya çalışılmalıdır.