Rektosel, rektumu vajinadan ayıran doku duvarının incelmesi sonucunda vajinal duvarın çıkıntı yapmasıdır ve bağırsak fıtığı olarak da adlandırılır.
Doğum ve pelvik dokulara baskı yapan diğer işlemler rektosele sebep olabilirler. Küçük sarkmalarda işaret ve belirti yoktur.
Eğer vajinal sarkma büyükse, vajinal açıklıkta dikkat çekici bir doku çıkıntısı yaratabilir. Bu çıkıntı rahatsızlık verebilir ancak nadiren ağrı verir.
Eğer gerekliyse özbakım önlemleri ve ameliyat gerektirmeyen seçenekler genelde etkili olurlar. Ağır vakalarda ise cerrahi tamir gerekebilir.
Belirtileri
Küçük bir rektosel işaret ve belirti vermeyebilir.
Aksi taktirde şunları fark edebilirsiniz:
- Vajinal açıklığa sarkan vajinadaki yumuşak bir çıkıntı doku
- Tuvalete çıkmakta zorlanma
- Rektal baskı veya doluluk hissi
- Rektumun tuvaletten sonra tamamen boşalmadığı hissi
- Utanma veya vajinal doku sıkılığında azalma gibi cinsel endişeler
Rektosele sahip olan pek çok kadın aynı zamanda mesane, rahim veya vajinanın üstü gibi diğer pelvik organlarda da sarkmalar yaşıyor.
Ne Zaman Doktora Gitmeli?
Rektosel yaygındır ve hatta çocuğu olmayan kadınlarda da görülebilir. Hatta ona sahip olduğunuzun farkında bile olmayabilirsiniz.
Ancak bazen orta-yüksek şiddetteki rektosel vakaları rahatsız edici olabilirler. Eğer şunlar varsa doktora gidin:
- Vajinal açıklıktan sarkan bir doku çıkıntısı
- Kabızlık tedavisi günde üç defadan haftada üç defaya kadar yumuşak ve atımı kolay dışkı sağlamakta başarılı olmadıysa
Sebepleri
Rektosel pelvik tabandaki baskının bir sonucudur. Artan pelvik taban baskısının sebepleri arasında şunlar var:
- Kronik kabızlık veya tuvalette ıkınma
- Kronik öksürük ve bronşit
- Tekrarlı ağırlık kaldırma
- Fazla kilolu ve obez olma
Hamilelik ve Doğum
Hamilelikte ve doğumda, vajinayı destekleyen kaslar, bağlar ve eklemler esner ve zayıflarlar. Ne kadar çok hamile kalırsanız, rektosel riskiniz o kadar artar.
Sadece sezaryen doğum yapmış olan kadınların rektosel geliştirme riskleri daha düşüktür ancak yine de olabilir.
Risk Faktörleri
Rektosel riskini arttıran faktörler şöyle:
- Genetik: Bazı kadınlar pelvik bölgede daha zayıf bağ dokular ile doğarlar ve bu da onları doğuştan rektosele yatkın hale getirir.
- Doğum: Eğer vajinal olarak çoklu doğum gerçekleştirirseniz, rektosel geliştirme riskiniz daha fazla. Eğer vajinal açıklık ve anüs arasındaki dokularda yırtılma olduysa veya atılan kesik vajina açıklığına kadar uzanıyorsa, riskiniz artar.
- Yaşlanma: yaşlandıkça kas kütlesi, esnekli ve sinir fonksiyon kaybı yaşarsınız ve bu da kasların esneyip zayıflamalarına sebep olur.
- Obezite: Fazla beden ağırlığı da pelvik taban dokularına baskı yapar.
Önleme
Rektosel riskinizi azaltmak için şunlara dikkat edin:
- Kegel egzersizlerini düzenli olarak uygulayın. Bu egzersizler pelvik taban kaslarını özellikle de bebek sahibi olduktan sonra güçlendirirler.
- Kabızlığı tedavi edin ve önleyin. Bol bol su içip bol lifli gıdalar tüketin. Meyveler, sebzeler, baklagiller ve tam tahıllı gevrekler uygundur.
- Ağırlık kaldırmaktan kaçının veya doğru kaldırın: Ağırlık kaldırırken bel ve sırtınız yerine bacaklarınızı kullanın.
- Öksürüğü kontrol altına alın. Kronik öksürük ve bronşit için tedavi olun. Ayrıca sigara içmeyin.
- Kilo alımından kaçının. İdeal kilonuzu bulmak ve kilo verme stratejileri için doktorunuzla görüşün.
Teşhis
Rektosel teşhisi genelde vajina ve rektumdaki pelvik muayene ile gerçekleşir.
Pelvik muayene sırasında doktor size şunları sorabilir:
- Tuvalete çıkmış gibi çömelmek. Çömelmek vajinal sarkıntının çıkıntı yapmasını sağlar ve böylece doktor boyut ve yerini tespit edebilir.
- İdrarı durdurur gibi pelvik kasları sıkmak. Bu test ile pelvik kasların gücü kontrol edilir.
Doktorun fıtığın ne kadar uzandığını tespit etmek ve yaşam kaliteniz üzerindeki etkisini belirlemesi için bir anket doldurmanız istenebilir. Bu bilgi tedavi seçeneklerine yardımcı olur.
Nadiren de olsa doktor şu görüntüleme tekniklerini kullanabilir:
- Fıtık dokusunun boyutunu görmek için MRI ve röntgen taramaları
- Rektumun ne kadar verimli boşaldığını görmek için defekografi
Tedavi
Tedavi genelde fıtığın şiddetine göre değişir. Doktor şunları önerebilir:
- Gözlem: Eğer fıtık çok az belirti veriyor veya vermiyorsa, Kegel egzersizleri gibi işlemler ile kendiniz geçirebilirsiniz.
- Peser: Vajinal peser, vajinaya sokulan plastik bir halkadır ve vajinayı fıtık dokusuna karşı destekler. Düzenli olarak temizlik için çıkarılması gerekir.
Ameliyat
Eğer şu şartlar varsa ameliyat ile onarım gerekebilir:
- Rektosel vajina dışına taşıyorsa ve çok rahatsız ediciyse.
- Rektosele ek olarak diğer pelvik organlar da sarkıyorsa. Tüm işlemler tek ameliyatta uygulanabilirler.
Ameliyatta vajinadan girilir ve genelde fazla, esnemiş olan doku alınır. Bir ağ bant ile dokular desteklenip güçlendirilebilirler.
Yaşam Tarzı Çözümleri
Rektoselin şiddetine bağlı olarak kendi kendinize yapabileceğiniz bazı şeyler var:
- Pelvik kasları güçlendirmek ve zayıflamış fasciayı desteklemek için Kegel egzersizleri
- Yüksek lifli beslenme ve bol sıvı alımı ile kabızlıktan kaçınma
- Tuvalet için çömelmekten kaçınmak
- Ağırlık kaldırmaktan kaçınmak
- Öksürük kontrolü
- Fazla kilolu ve obezseniz kilo vermek
Kegel Egzersizleri
Kegel egzersizleri pelvik taban kaslarını güçlendirirler. Güçlü bir pelvik taban pelvik organlarınız için daha iyi bir destek olur ve fıtığın kötüleşmesine engel olur ve belirtileri hafifletir.
Kegel egzersizlerini şöyle yapabilirsiniz:
- Gaz çıkarmayı engellemek istermiş gibi pelvik taban kaslarını kasın.
- Kasılmayı 5 saniye sürdürün ve 10 saniye rahat bırakın. Eğer çok zorsa 2-5 saniye üzerinden yapın.
- Kasılmaları 10 saniye tutabilene kadar çalışın.
- Her gün 10 tekrarlı üç set hedefleyin.
Kegel egzersizleri bir fizik terapist tarafından öğretilirlerse ve biyogeribildirim ile güçlendirilirlerse daha etkili olurlar. Biyogeribildirimde kasları doğru şekilde doğru sürede kastığınızı gösteren cihazlar kullanılır.
Doğru yöntemi öğrendiğinizde, Kegel egzersizlerini dilediğiniz zaman yapabilirsiniz.
