Doğum kontrol seçeneklerinizi araştırıyorsanız; spiral düşünmek isteyebileceğiniz bir yöntem olabilir. Herkes için değil, fakat günümüzde spiraller çoğu kadın için etkili ve güvenli olarak kabul edilir. Ayrıca uzun ömürlüdürler.
Spiral Nedir?
Spiral, intrauterin cihaz ismiyle de anılır. “T” gibi şekillendirilmiştir ve rahim içine yerleştirilir. Spermlerin yumurtalara ulaşmasını ve döllenmesini durdurarak hamileliği önler. Spiraller, hormonlu veya bakır olabilir.
Bakır spiralin markası Paragard’dır ve spermim yumurtayı döllemesi ve embriyonun rahme yerleşmesi için uygunsuz bir ortam oluşturarak çalışır. Diğer spiraller hormonludur ve hormonlar salarak hamileliği önler. Spiral uzun süreli bir doğum kontrol yöntemi olarak anılır. Bakır olanı, cinsel ilişkiyi izleyen 5 günlük bir zaman diliminde etki edebilir ve istenmeyen gebelik riskini yüzde 99’a kadar düşürebilir.
Bakır spirallerle doğum kontrolü, cihaz takılır takılmaz başlar. Fakat hormonlu spirallerde durum farklıdır; takıldığı ilk günden sayarak, 7 gün içinde hormon salgılayarak koruma sağlamaya başlar. 7 gün içerisinde hormon salgılanmaya başlamazsa, koruma oluşmaz. Bu durumda erkeğin prezervatif kullanması veya spermisit gibi başka bir doğum kontrolü yöntemi kullanmak gerekebilir.
Mirena hormonlu spirallerin içinde en yaygın kullanılanıdır. 5 yıl boyunca korunma sağlayabilir. Bir başka hormonlu spiral markası Skyla’dır ve 3 yıla kadar etkili olabilir. Spiral markaları değiştikçe her gün salgılanan hormon miktarı da değişir. Ayrıca salgılanan miktar zamanla azalacaktır. Bakır spiral ParaGard ise yerleştirildikten sonra 10 yıllık bir süre boyunca istenmeyen gebelikten koruma sağlayabilir. Garanti edilen süre 10 yıl olsa da daha uzun süreler koruma sağladığı görülmektedir.
Spiral Nasıl Takılır?
Doktorunuzun muayenehanesine bir ziyaretiniz sırasında spiral takılabilir. Krampları gidermek için prosedürden birkaç saat önce ibuprofen gibi reçeteli ağrı kesici ilaçlar almanız önerilir.
Prosedür, bir Pap smear testi yapılarak başlar. Ayağınızı açarak çatal denilen yatağa çıkarsınız ve doktor vajen bölgeyi açmak ve rahat çalışmak için bir spektrum kullanır. Gerekli aparatları kullanarak spirali yerleştirir. İşlem 5 dakika gibi bir sürede takılabilse de rahatsızlık verebilir ve kramplarınız ve kanamalarınız olabilir, ancak birkaç gün içinde azalmaya başlayacaktır. Bazı kadınlarda baş dönmesi de görülebilir.
Bazı kişiler gün boyunca kramp yaşayabilirler. Kramplar aralıklarla 3 ila 6 ay yaşanabilir ancak kötüleşirse, doktora görünmekte fayda vardır. Adet dönemi dışında istediğiniz bir zamanda spiral taktırabilirsiniz.
Spiral Nasıl Çalışır?
Hormonlu spiraller, servikal sıvının yoğunlaşmasına ve akışkanlığını yitirmesine neden olan bir progestin hormonu salar. Kalınlaşmış servikal sıvı spermlerin bir yumurtaya ulaşmasını engeller ve böylece gebelik önlenir. Ayrıca yumurtlama döngüsünü de kısıtlayabilir. Bakır spiraller ise rahimde bağışıklık tepkisi oluşturur. Sperm için elverişsiz bir ortam yaratır ve spermin yumurtayı dölleme şansını düşürüp implantasyonu önler.
Spirallerin Yan Etkileri Var Mıdır?
- Spiral takıldıktan sonraki birkaç gün için bel ve eklem ağrısı
- Spiraller yerinden oynayabilir ya da çıkabilir, bu sebeple her adet döneminin sonunda spiralin yerinde durduğundan emin olmak için kişi parmağını içeri sokmalı ve ipinden tutarak spirali kontrol etmelidir.
- Spiral takıldıktan sonraki ilk 6 aylık dönemde lekelenme veya kanama
- Düzensiz adet dönemleri (Genellikle hormonlu spirallerde)
- Miktarı artan krampların eşlik ettiği ağır adet dönemleri (Genellikle bakır spiralleller)
- Bakır spiral kullanılırken daha ağır adet dönemleri yaşanabileceğinden anemi oluşabilir
- Spiral kullanmak cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumaz ve bu yüzden gerektiğinde prezervatif kullanılmalıdır.
- Spiral, cinsel yolla bulaşan hastalık veya diğer enfeksiyonların riskini artırabilir
- Enfeksiyon yaşanabilir veya spiral içeri kaçabilir. Ancak merak etmeye gerek yoktur içerde bir yerlerde kaybolamaz yani vücut içinde gezinmez.
- Spiral kullanmak dış gebelik ihtimalini artırabilir
Spiral kullanırken hamile kalınırsa bu çoğunlukla dış gebelik olabilir veya enfeksiyon gelişebilir. Bununla birlikte, %0.01’lik bir sağlıklı hamilelik ihtimali bulunmaktadır.
Spiral Kullanmak Adet Dönemlerini Etkiler Mi?
Hormonlu spiral kullanan, birçok kadının krampları daha azdır. İlk birkaç ayda, bazı kadınlar düzensiz adet dönemleri yaşarlar. Sonunda, çoğu kadının adet dönemleri azalır veya hiç adet görmemeye başlar. Bunun yerine bakır spiral kullanmayı düşünebilirsiniz. Bakır spiral (Paragard), periyotları daha ağırlaştırabilir ve krampları daha da kötüleştirebilir. Bu, birkaç ay sonra ortadan kaybolabilir.
Doktora Gitmeniz Gerekebilir
Spiral kullanan kadınlar aşağıdaki durumları yaşarsa hemen doktora gitmelidir:
- Hamile olduğunuzu düşünüyorsanız
- Ağrılar gün geçtikçe artıyorsa
- Ciddi karın krampları veya kasık bölgesinde aşırı bir duyarlılık varsa
- Spiralin ucuna takılı olan ipin uzunluğunda bir kısalma fark ettiyseniz veya artık spiralin ucundaki ipi tutamıyorsunuz
- Spiral iç kaslarınıza dokunuyor, tahriş ediyor veya acıtıyorsa
- Grip benzeri; kas ağrıları, ateş, titreme ve yorgunluk gibi belirtiler yaşıyorsanız
- Normalin dışında vajinal akıntı fark ettiyseniz
- Açıklanamayan vajinal kanamalar yaşıyorsanız
- Cinsel ilişki sırasında ağrı veya kanama varsa
- Spiral kullanan kadınlarda ilk 20 gün içinde inflamatuvar hastalık yaşanma riski yüksek olabilir.
Kimler Spiral Taktıramaz?
- Hamileler
- 3-4 ay içinde kürtaj yaptıranlar
- Normal dışı vajinal kanama yaşayanlar
- Doğum sırasında herhangi bir enfeksiyon geçirenler
- Cinsel yolla bulaşan hastalık ve enfeksiyon taşıyanlar
- Rahim ağzı kanseri veya rahim kanseri olanlar
- Açıklanamayan vajinal kanama yaşayanlar
Bakıra alerjisi olan bir kişi için bakır spiral kullanmak uygun olmayacaktır. Ayrıca hormonlu spiral, karaciğer hastalığı yaşayan kişiler için uygun değildir. Meme kanseri atlatan kişiler doktor tavsiyesiyle spiral taktırmalıdır. Doğum yapmamış kişiler, gençler ve geçmişte dış gebelik yaşamış kadınlar için kullanımı güvenilirdir. Spiral kullanmak isteyen kadınlar, spiral için uygun olup olmadıklarını ve hangi tür spiral kullanabileceklerini belirleyebilmek için doktorlarıyla konuşmalıdır.
Erkek, Kadına Takılan Spirali Hissedebilir Mi?
Eşiniz herhangi bir şey hissetmemelidir, ancak eğer hissediyorsa sadece spiral ipiyle hafif temas olabilir. Bu herhangi bir rahatsızlığa neden olmamalıdır. Eğer ip uzunsa biraz kesilebilir veya zaten zamanla daha da yumuşayacaktır.
Gelecekte Çocuk Sahibi Olmak İsterseniz Ne Olacak?
Spiral kullanımı, daha sonra çocuk sahibi olma yeteneğini etkilemez. Hamile kalmak istiyorsanız, doktorunuzdan spiralin çıkarılmasını isteyebilirsiniz ve bunun için bir randevu alabilirsiniz. Spiral çıkarıldıktan sonra adet ve yumurtlama döngüsü normale dönmelidir.
Spirali kendimiz çikartabilirmiyiz yoksa doktorami gitmeliyiz