Endometriozis, en açık tanımı ile rahim içinde oluşması gereken endometrium hücrelerinin rahim dışında başka bir bölgede oluşması ile meydana gelen bir kadın hastalığıdır. Endometrium dokusu normal şartlarda sadece rahim içinde büyümektedir. Ancak bazı durumlarda rahim harici dışındaki bir yerde, örneğin; yumurtalık kanallarında, idrar torbasında, rahmin dışında bir yerde ve hatta bağırsaklarda bile büyüyebilir. İşte başka bir yerde büyüyen doku “endometriozis” sorununu yaratır. Bu rahimde büyümesi gereken doku, rahim haricinde bir yerde büyürken büyüdüğü yerdeki ve yakınındaki organlara temas edebilir ve onlara hasar verebilir. Bu temas ve tahriş sonucu da kişide ağrı ve yapışıklıklar oluşur.
Çikolata kisti (endometrioma) ve endometriozis ilişkisi
Çikolata kisti diye adlandırılan sorun ise endometriozis hastalığı sonucunda oluşan bir kist türüdür. Zaten endometriozis hastalığı olan birçok kadında çikolata kistine de rastlanmaktadır. Kadının yumurtalıkları yumurta üretimi dışında andorjen, estrojen, progesteron gibi pek çok hormon salgılayarak çok önemli işlev göstermektedir. Eğer yumurtalıklarda rahim içi dokusu büyürse, yani endometriozis oluşursa da yumurtalık bundan çok olumsuz etkilenir. Çünkü sadece rahim içinde bulunan, adetten sonra kalınlaşarak bebeğin yerleşmesini sağlayan ve her adet dönemin atılarak yenilenen bu endometrium dokusunun yumurtalıklarda bulunması, tıpkı rahimde olduğu gibi adet benzeri kanamalara yol açarak yumurtalık içinde çikolata renginde kist oluşumuna (Endometrioma) yol açıyor.
Endometriozis olan her kadında çikolata kisti de var mıdır?
Endometriozis hastalığı tüm kadınların yaklaşık % 10’unda görülen oldukça yaygın bir sağlık sorunudur Çikolata kisti ise endometriozis hastalarının yaklaşık dörtte birinde her iki yumurtalığında birden bulunmaktadır. Bu sorun en sık olarak da 25 -34 yaş grubunda görülmektedir. Çikolata kistleri ise üreme çağındaki kadınların % 15 inde; kısırlık sorunu olan kadınların da % 30’unda bulunur.
Endometriozis belirtileri neler?
Endometriozis hastalığı bulunan kadınların bazılarında herhangi bir şikayet ya da belirti görülmezken, çoğunluğunda;
- Kasık ağrısı,
- Karın ağrısı,
- Adet dönemlerinde sancı,
- Doğal yolla bebek sahibi olamama (kısırlık) görülür.
Endometriozis en sık olarak nerede bulunur?
Endometriozis çoğunlukla yumurtalıklarda bulunmakla birlikte; fallop tüplerinde, rahmi destekleyen bağlarda, bağırsaklarda, mesanede, vajinada, vajina ve rektum arasındaki iç bölgede, rahmin dış çevresinde, kasık boşluğunda görülebilir.
Endometriozis nasıl tespit edilir?
Endometriozis hastalığında kesin tanı laparoskopi yöntemi ile konur. Endometriozis bulunduğu bölgede yapışıklığa yol açsın ya da açmasın laparoskopi yöntemi ile incelenerek tespit edilebilir. Endometriozisin yumurtalıkların içinde konumlandığı vakalarda çikolata kistleri oluşabilir. Zaten endometriozis hastalarının çoğunda çikolata kisti bulunur. Kişide çikolata kisti oluşmuşsa ultrasonografi ile tespit edilebilir.
Endometriozis nasıl tedavi edilir?
Hem endometriozis hem de çikolata kistlerinin tanı ve tedavisinde multidisipliner bir yaklaşım uygulanmalıdır. Endometriozis’n tanı ve tedavisinde; hastanın yaşı, gebelik isteği ve şikayetleri dikkate alınmalı ve bu şekilde yol izlenmelidir. Hastanın şiddetli periyodik ağrı, adet sırasında yoğun kanama, kısırlık ve cinsel ilişki sırasında ağrı gibi şikayetler ile kadın hastalıkları ve doğum uzmanına gelmesi durumunda genel cerrahi, üroloji, gastroenteroloji ve psikolog tarafından değerlendirilmesi çok büyük önem taşır. Tüm bu alandaki doktorlar hasta ve hastalıkla ilgili durum değerlendirmesi yaparak tedavi planlar.
Laparoskopi ile endometriozis tedavisi
Endometriozis vakalarında, laparoskopik cerrahi ile hastanın göbek çukuru ve çevresinden teleskoba benzer bir alet ile minik kesiler açılır. Bu kesilerden içeri girilir ve kamera yardımı ile karın iç bölgesinde endometriozis olup olmadığı araştırılır. Endometriozis saptanırsa ve yapışıklıklar varsa bunları yok etmek için kesi olan yerlerden küçük aletler yerleştirilir ve yapışıklıklar açılır.
Laparoskopi yönteminde açılan kesiler çok küçük olduğundan hasta görsel olarak bir sorun yaşamaz ve kalan izler de belli olmaz. Laparoskopi yöntemi ile endometriozis operasyonu geçiren kişi aynı gün evine dönebilir, çoğunlukla hastanede yatmayı gerektirecek bir sorun olmaz.
Endometriozis ameliyatından sonra gebe kalınabilir mi?
Endometriozis hastası olan ve aynı zamanda bebek sahibi olmak isteyen kadınların endometriozis ameliyatından sonra gebe kalma şansı oldukça yüksektir. Ancak bu vakalarda gebe kalma olasılığı sayısal olarak net şekilde tahmin edilemez. Çünkü her kadının üreme yetisi ile ilgili endometriozis dışında da pek çok faktörü bulunmaktadır. Bunlar da değerlendirilerek gerçek bir oran verilebilir.
Endometriozis ameliyatından sonra kadının doğal yolla, kendiliğinden gebe kalması için en az 6 ay beklenmelidir. Eğer bu süre içinde gebelik oluşmamış ise kişi yardımcı üreme tedavileri ile tedavi edilmelidir. Bu tür vakalarda aşılama ve tüp bebek tedavisi çok doğru seçeneklerdir. Ancak ameliyat olan kişinin 35 yaşını geçmiş olması durumunda daha fazla bekleyerek zaman kaybetmemek gerekir. Bu tür hastaların gebe kalabilmesi için bir an önce tüp bebek tedavisine yapılması önerilir.
Endometriozis ve kısırlık ilişkisi
Endometriozis, kadınlarda kısırlığın en temel üç sebebinden birisidir. Hafif veya orta şiddetteki endometriozis vakalarında bile kısırlık olabilir. Endometriozis hastalığına sahip kadınların % 30 – 50’si kısırlık sorunu ile karşı karşıya kalabiliyor. Bu tür hastalarda endometriozis kaynaklı yapışıklıkları, kistleri ve hastalıklı dokuları yok etmek için yapılan ameliyat yapılması ile ürem yetisi ger getirebilir. Ancak nadiren de olsa bazı kadınlarda doğurganlık geri kazanılamayabilir. Endometriozisin yumurtanın, yumurtalıktan salınımını olumsuz etkilediği ve fallop tüplere ulaşmasını engellediği bilinmektedir. Bununla birlikte döllenen yumurtanın rahim içine tutunmasını da engelleyebildiği bilinmektedir.
Endometriozis hastası olan gebe kalabilir mi?
Hamileliğin gerçekleşmesi için tüplere doğru ilerleyen yumurtaların bir sperm tarafından döllenerek, rahim duvarına yerleşmesi gerekiyor. Yani yumurta ve sperm karşılaşıp döllenme gerçekleşmezse gebelik de olmaz. Ancak endometriozis hastalığına sahip olan kadınlarda, rahmin dışına yayılmış hastalıklı dokular tüplere ve yumurtalığa zarar vererek spermle yumurtanın buluşmasını engelleyebilir ve kısırlığa sebep olabiliyor. Bununla birlikte endometriozis hastalığı spermlere ve yumurtalığa da büyük ölçüde zarar vererek döllenmeyi, hamileliği engelleyebiliyor. Bu tür bir durumda da gebelik olamayabiliyor. Bu nedenle de endometriozis tespit edilen hastalar bebek sahibi olmak istediklerinde tamamen tedavi edilinceye kadar hamile kalma kararlarını ertelemeleri öneriliyor. Ancak tedavi başarı ile sonuçlandıktan sonra gebe kalabilmek mümkün olabiliyor.
Endometriozis hastalarında tüp bebek yöntemi tedavisi
Endometriozis hastalarında tüp bebek tedavisi ve aşılama gibi üreme yöntemleri veya konservatif ameliyat gibi yöntemler hamile kalınmasına yardımcı olabiliyor. Bu hastalarda doğurganlık oranı % 15’lere kadar yükselebiliyor. Ancak endometriozis hastalığı tedavi edilmeden gebe kalmaya çalışmak söz konusu olursa doğurganlık oranı % 2 – 3 arasında değişebiliyor. Tüp bebek tedavisi günümüzde doğal yolla gebelik elde edemeyen çiftlerde çok başarılı sonuçlar veriyor. Özelliklede anne adayının 35 yaşın altında olduğu vakalarda % 50 – 60 oranında hamile kalma şansını artıyor. Endometriozis hastalığı sebebiyle uygulanacak olan tedavi anne adayının yaşı, sahip olduğu hastalıkları ve doğurganlık faktörlerine göre gebelikte başarı şansını belirliyor. Endometrioziste doktorun da uygun gördüğü tedavi yöntemlerinden ilaç, aşılama, ameliyat ve tüp bebek tedavisi gibi yöntemlerle endometriozis hastaları anne olabiliyor.
3 cocugum var . simdi tuolerim kapali ne onerirsiniz
Merhaba hocam.ileri endometriozisim 4.evredeydi.10 gün once laparoskopik histeroskopi oldum soyle ki; 5 yillk endometriozis gecmisim vardi 15 aylik evliyim.beni gebelige odaklanmam konusunda yonlendirmisti gittigim tüm doktorlar.1 yil doldugnda rahim filmi cekildi ve iki tupumun de tikali oldugu ve muhtemelen alinmasi soz konusuydu.kesinlikle tup bebege bagimli kalmak istemedigim icin genis bir arastirma sonrasi karar verdim.bagirsaklarim rahmim ve yumurtaligim birbirine yapismis zor ve riskli ameliyat sonrasi kistlerim temizlendi yapisikliklar giderildi ve tüplerim de acildi basarili bir sekilde atlattik.10 gun oldu hocam bu asamadan sonra nelere dikkat etmeliyim cinsel iliski suresi icin tavsiyleriniz nelerdir? Simdiden cok tesekkur ediyorum