Endometrium, rahim içi tabakasının tıbbi literatürdeki adıdır ve olası bir gebelikte embriyonun rahim içi tabakasına, yani endometriuma tutunması gerekir. Rahim iç zarı olan endometrium, her ay yumurtlama döneminde olası bir gebelik için kalınlaşan ve bebeği tutabilmek için kalınlaşan ve yine her ay adet kanamasında rahim içinden dökülen dokunun adıdır. Bu bağlamda kadınlarda yumurtlama ve dolayısıyla da üreme için olmazsa olmazlardan birisi de endometriumdur.
Çünkü döllenme ile oluşan embriyo endometriuma tutunamazsa, orada olması gerektiği gibi beslenip gelişemezse gebelik gerçekleşmez, gebelik olsa bile düşük olabilir, erken doğum, ölü doğum gibi pek çok sorun yaşanabilir. Kadınlar, endometrium, yani rahim içi zarı ile ilgili pek çok sağlık sorunu yaşayabilmekte, bunlardan dolayı da üreme ile ilgili problemler ortaya çıkabilmektedir. Örneğin; endometrium hiperplazisi (rahim içi zarının fazla kalınlaşması), rahim kanseri, endometriozis gibi sorunlar kadınlarda üreme yetisini olumsuz etkileyen endometrium sorunları arasındadır.
Endometrium ile ilgili rahatsızlıklar
Endometrium hiperplazisi (endometrial hiperplazi)
Rahim iç zarı olan “endometrium”, her ay adet kanamasında rahim içinden dökülen dokunun adıdır. “Endometrial hiperplazi” (Endometriyal hiperplazi) ise bu rahim içi zarı dokusunun normalden fazla kalınlaşmasıdır. Rahim zarının fazla kalınlaşması olan bu sorun kanser öncüsü olabileceği için endişeler yaratmaktadır.
Endometrium hiperplazisi neden olur?
Normal şartlar altında endometrium dokusu, adet dönemi boyunca yumurtalıktan salgılanan östrojen ve progesteron hormonlarına cevap niteliğinde kalınlaşır. Bu hormonlar bir adet döneminde belirli bir düzen içinde salgılanır. Yumurtalıklardan salgılanan östrojen hormonu endometrium, yani rahim dokusunun büyümesi ve kalınlaşmasını sağlamaktadır. Bu doku belirli bir kalınlığa ulaştıktan sonra progesteron hormonu salgılanır. Bu şekilde de kalınlaşma durur ve bir süre sonra da adet kanaması ile bu doku dışarı atılır.
Eğer kadının Polikistik over sendromu gibi yumurtlama problemi varsa progesteron hormonu salgılanamaz. Bu durumda ise östrojen hormonu kontrolsüz bir şekilde salgılanmaya devam ederek rahim dokusunu etkiler. Kadının rahim içi dokusu devamlı bir şekilde salgılanan östrojene maruz kaldığında “Endometriyal hiperplazi” adı verilen rahim iç zarının fazla kalınlaşması sorunu ortaya çıkar.
Endometrial hiperplazisi ve kanser ilişkisi
Endometrial hiperplazi, rahim (endometrium) kanserine dönüşebilme riski olan bir hastalıktır. Bu sebeple de mümkün olan en erken dönemde tedavisi yapılmalı ve sonraki süreçte de takip edilmelidir.
Endometrium hiperplazisi belirtileri nelerdir?
- Düzensiz adet kanamaları,
- Adet dönemlerinin ağrılı geçmesi,
- Kısa sürede fazla kilo almak
Endometriyal hiperplazi tanısı nasıl konur?
Şikayetlerle doktora başvurulduğundan yapılan ultrason muayenesinde rahim içi zarının kalınlaştığı görülürse rahim içinden alınacak doku incelenir ve tanı konur.
Endometrial hiperplazi nasıl tedavi edilir?
Endometriyel hiperplazi tedavisinde izlenecek yol sorunun derecesine ve hastanın çocuk isteyip istememesine göre değişmektedir. Hafif düzeydeki hiperplazi vakalarında genellikle 3-4 aylık ilaçla progesteron tedavisi yapılır. Sonrasında ise hasta takip edilir ve ilaç tedavisinin sonunda yeniden doku alınarak incelenir.
Endometrial hiperplazi sorununun kansere dönüşme potansiyeli yüksekse, kanser öncüsü hücreler bulunursa ve hasta çocuk sahibi olmak istemiyorsa rahmin ameliyatla alınması yoluna gidilir.
Rahim kanseri
Rahim iç duvarını örten ince tabaka olan endometriumda bulunan normal hücrelerin kontrolsüz çoğalan anormal hücrelere dönüşmesi durumunda rahim kanseri oluşur. Rahim kanseri her yaşta görülebilmekle birlikte daha sık olarak menopoz dönemindeki kadınlarda görülür.
Rahim kanseri belirtileri nelerdir?
Rahim kanseri vakalarında en sık olarak yaşanan şikayet anormal adet kanamalarıdır. Menopoza girmiş olan kadındaki az da olsa herhangi bir adet kanaması kanser yönünden araştırılır. Menopoz öncesi dönemde olan kadınlarda ise adet dönemi aralarında kanama veya adet süresinin ve miktarının artması rahim kanseri belirtisi olabilir.
Rahim kanseri tanısı nasıl konur?
Şikayetlerle doktora başvuran kadınlarda tanı için rahim iç zarının kalınlığı ultrason ile ölçülür. Kesin tanı içinse rahim içinden doku alınır ve patolojik inceleme için laboratuvarda incelenir.
Rahim kanseri tedavisi nasıl yapılır?
Rahim kanseri tedavisi için asıl olan rahmin tamamının cerrahi işlemle alınmasıdır. Genellikle de rahimle birlikte tüpler ve yumurtalıklar da çıkarılır. Ameliyata uygun olmayan hastalarda ise alternatif tedaviler uygulanabilir.
Endometriozis (çikolata kisti)
Rahim içini döşeyen endometrium tabakasının rahmin dışındaki başka bir bölgede büyümesi, yayılması sonucu gelişen hastalık Endometriozis olarak adlandırılır. Sıklıkla çok ağrılı seyreden bu hastalık en sık olarak yumurtalıklar, fallop tüpleri ve pelvisi örten dokuda görülmektedir. Endometriozis, her yaş grubundaki kadında görülebilmekle birlikte çoğunlukla 30’lu ve 40’lı yaşlardaki kadınlarda görülür.
Endometriozis (çikolata kisti) neden olur?
Genetik faktörler
Endometriozis, genetik geçişli özelliklere sahiptir ve bazı etnik grupları diğerlerinden daha fazla etkiler. Ailesinde bu hastalık olan kadınlar diğerlerine göre daha fazla risk altındadır.
Ters yöne menstrüasyon olması
Normal şartlar altında rahmi döşeyen endometrium dokusu adet kanamasıyla vajinadan vücuttan atılır. Bazı vakalarda ise geriye doğru kanama olur ve endometrial doku fallop tüplerinden karın boşluğuna akarak buradaki organlara yerleşir.
Bağışıklık sistemi sorunları
Kadınlardaki bağışıklık sorunları, vücudun hastalık ve enfeksiyona kendini savunamaması da endometriozise neden olabilir.
Yukarıdaki sebeplerin yanında farklı faktörlerin bir arada bulunması da bu soruna yol açabilir.
Endometriozis (çikolata kisti) belirtileri nelerdir?
- Adet dönemlerinde çok şiddetli kasık ve karın ağrısı,
- Cinsel ilişki sırasında ve sonrasında ağrı,
- Dışkılama veya idrara çıkma sırasında ağrı,
- Adet dönemlerinde ve ara dönemlerde aşırı kanama,
- Doğal yolla bebek sahibi olamama, kısırlık,
- Aşırı halsizlik, yorgunluk hali,
- İshal ve kabızlık gibi sindirim sistemi sorunları,
- Karında şişkinlik,
- Mide bulantısı
Endometriozis (çikolata kisti) tanısı nasıl konur?
Şikayetler sebebiyle doktora başvurulduğunda;
- Pelvik muayene ile üreme organlarında bulunan anormallikler ve endometriozise bağlı kistik yapılar aranır.
- Ultrason muayenesinde hastada endometriozis ile ilişkili kistler olup olmadığına bakılır.
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile organ ve dokular detaylı olarak görüntülenir ve rahim dışına yerleşmiş endometrial dokuların yerleri ve büyüklükleri tespit edilir.
- Laparoskopi ile genel anestezi altında, göbek deliği yakınından açılan küçük bir kesi açılır ve rahim dışında konumlanmış endometriyal dokular aranır, dokuların yeri, kapsamı ve büyüklüğü hakkında bilgi elde edilir.
Laparoskopi hem tanıda hem de tedavide kullanılabilir. Laparoskopide gerekli görülürse daha ileri testler için doku örneği alınabilir. Aynı şekilde laparoskopi sırasında endometriozis odakları çıkarılarak hastalık tedavi edilebilir.
Endometriozis (çikolata kisti) nasıl tedavi edilir?
Endometriozis ilaçlarla veya ameliyatla tedavi edilebilir. Bazı vakalarda ise hem ilaçlar hem de cerrahi tedavi gerekli olabilir. Bu bağlamda öncelikle ilaç tedavisi ve ilaçlarla başarı elde edilemezse cerrahi tedavi yoluna gidilir. Şikayetleri hafifletmek içinse birtakım önlemler gerekir.
- Adet dönemlerindeki ağrı ve krampları hafifletmek için nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar kullanılır.
- Bebek sahibi olmak istemeyen kadınlara ağrı kesici ile birlikte hormon tedavisi yapılabilir.
- Bebek sahibi olmak isteyen kadınlarda ise tedavi için hormon tedavisi uygulanamaz, daha çok cerrahi tedavi tercih edilir.
- Endometriozisin şikayetlerini kontrol altına almak için kadının beslenme ve yaşam tarzı da sağlıklı yönde değiştirilmelidir.
