Hirsutizm, kadınlarda koyu ve kalın erkeksi düzene sahip kıllanma ile kendini gösteren bir rahatsızlıktır ve yüzde, göğüste ve sırtta ortaya çıkabilir.
Hirsutizmde fazla tüylenme genelde testosteron başta olmak üzere fazla erkeklik hormonundan kaynaklanır.
Özbakım yöntemleri ve etkili tedavi seçenekleri hirsutizmi tedavi etmek isteyen kadınlar için mevcutlar.
Belirtileri
Hirsutizm kadınların genelde tüy sahibi olmadıkları yüz, göğüs, alt karın, kasıklar ve sırt gibi bölgelerde sert veya koyu beden tüylerine sahip olmalarıdır. Neyin aşırı olduğuna dair görüşleri ise değişkenlik gösteriyor.
Yüksek androjen düzeyleri hirsutizme sebep olduklarında, virilizasyon adı verilen başka işaretler de zaman içerisinde ortaya çıkabilirler. Virilizasyonun işaretleri arasında şunlar olabilir:
- Seste kalınlaşma
- Kelleşme
- Sivilceler
- Meme boyutlarında küçülme
- Kas kütlesinde artma
- Klitoriste büyüme
Ne Zaman Doktora Gitmeli?
Eğer yüz veya bedeninizde çok fazla kalın tüy olduğunu düşünüyorsanız, tedavi seçenekleri hakkında doktorunuzla konuşun.
Fazla yüz ve beden tüylenmesi genelde altta yatan tıbbi problemlerin bir belirtisidir. Yüz veya bedeninizde hızlı bir şekilde fazla tüylenme görüürseniz ve virilizasyon belirtileri görürseniz hemen doktorunuza gidin. Doktorunuz da sizi bir endokrinologa veya dermatologa yönlendirebilir.
Sebepleri
Hirsutizm şunlardan kaynaklanabilir:
- Polikistik over sendromu: Bu rahatsızlık genelde ergenlikte başlar ve cinsiyet hormonlarında dengesizliğe sebep olur. Yıllar içerisinde sendrom aşırı tüylenme, düzensiz adet dönemleri, obezite, kısırlık ve yumurtalıklarda çoklu kistlere sebep olabilir.
- Cushing sendromu: Beden kortizol hormonuna yüksek düzeyde maruz kaldığında ortaya çıkar. Adrenal bezlerinizin çok fazla kortizol üretmesinden veya uzun süre prednisone gibi ilaçlar kullanmanızdan kaynaklanabilir.
- Konjenital adrenal hiperplazi: Bu kalıtımsal rahatsızlıkta kortizol ve androjen gibi steroid hormonların anormal miktarlarda üretimi mevcuttur.
- Tümörler: Nadiren de olsa yumurtalıklardaki veya adrenal bezlerdeki androjen salgılayan tümörler hirsutizme sebep olabilirler.
- İlaçlar: Bazı ilaçlar hirsutizme sebep olabilirler. Bunlar arasında minoxidil, endometriyoz tedavisinde kullanılan danazol, testosteron ve DHEA bulunuyor. Eğer partneriniz androjen içeren kremler kullanıyorsa ten teması ile bunlar sizi de etkileyebilirler.
Hirsutizm sık sık belirlenebilir bir sebebi olmaksızın ortaya çıkar.
Risk Faktörleri
Bazı faktörler hirsutizm geliştirme ihtimalinizi etkileyebilirler. Bunlar şöyle:
- Aile geçmişi: Konjenital adrenal hiperplazi ve polikistik over sendromu gibi hirsutizme sebep olabilen bazı rahatsızlıklar aile boyunca devam edebilirler.
- Köken: Akdeniz, Ortadoğu ve Güney Asya kökenli olanların herhangi bir sebep olmaksızın daha fazla beden tüyüne sahip olabildikleri biliniyor.
- Obezite: Obez olmak androjen üretimini arttırır ve bu da hirsutizmi kötüleştirebilir.
Komplikasyonlar
Hirsutizm duygusal olarak rahatsız edici olabilir. Bazı kadınlar istenmeyen tüylerden dolayı suçluluk hissedebiliyorlar. Bazılarında depresyon gelişiyor. Hirsutizm herhangi bir fiziksel komplikasyona yol açmasa da, altta yatan hormonal dengesizlik bunlara yol açabilir.
Eğer hirsutizm ve düzensiz adetleriniz varsa, polikistik over sendromunuz olabilir ve bu da doğurganlığı azaltır. Hirsutizm tedavisinde kullanılan belli ilaçları alan kadınların hamilelikten kaçınmaları gerekir çünkü doğum defekti riski artar.
Önleme
Hirsutizm genelde önlenebilir değildir. Fakat fazla kiloluysanız kilo vermek, özellikle de polikistik over sendromunuz varsa hirsutizmi azaltabilir.
Teşhis
Kanınızdaki testosteron ve testosteron benzeri hormonların miktarının ölçümünü sağlayan testler, hirsutizminize sebep olan androjen düzeylerindeki yükselmenin tespitinde yardımcı olabilirler.
Doktor tümöre işaret edebilecek kitleleri aramak için pelvik muayene ve karın muayenesi de yapabilir.
Tedavi
Endokrin bozukluklara dair işaretler bulunmayan bir hirsutizm vakasının tedavisi gerekli değil. Tedavi görmesi gereken kadınlarda ise altta yatan rahatsızlıklar tedavi edilebilir, istenmeyen tüyler için kişisel bakım rutini oluşturulabilir ve çeşitli terapi ile ilaçlar denenebilirler.
İlaçlar
Eğer kozmetik veya tüylerin alınması için özbakım yöntemleri işinize yaramadıysa, hirsutizmi tedavi eden ilaçlar konusunda doktorunuzla konuşun. Bu ilaçlar genelde bir kıl folikülünün ömrü olan 6 ay içerisinde etkili olurlar ve bu süreden önce iyileşme görmek mümkün olmaz. Seçenekler şunlar:
- Oral doğum kontrol ilaçları: Doğum kontrol hapları ve hormonal doğum kontrol yöntemlerinin içerisinde östrojen ve progestin bulunur ve androjen üretiminden kaynaklanan hirsutizmi tedavi edebilirler. Hamile kalmak istemeyen hirsutizm mağduru kadınlar arasında oldukça yaygın bir tedavi yöntemi durumundalar. Muhtemel yan etkileri arasında bulantılar ve baş ağrısı bulunuyor.
- Anti-androjenler: Bu ilaçlar androjenlerin bedeninizdeki reseptörlere bağlanmalarına engel olurlar. Eğer oral doğum kontrol ilaçları 6 aylık sürenin ardından yeterince etkili olmadılarsa yazılabilirler.
En yaygın kullanılan anti-androjen ilaçları arasında spironolactone bulunuyor. Sonuçlar mütevazidir ve dikkat çekici olmaları için en az altı ay geçmesi gerekir. Muhtemel yan etkileri arasında adet düzensizliği bulunuyor. Bu ilaçlar doğum defektlerine sebep olabildikleri için onları alırken doğum kontrol yöntemlerini de kullanmak gerekiyor.
- Kremler: Eflornithine, kadınlarda fazla tüylenme için yazılan bir kremdir. Doğrudan yüzdeki ilgili bölgeye günde iki defa sürülür. Yeni tüylerin gelişimini yavaşlatır ancak mevcut tüyleri gidermez. Tepkiyi iyileştirmek için lazer terapisi ile kullanılabilir.
Prosedürler
Özbakım yöntemlerinden daha uzun süreli sonuçlar sağlayabilecek bazı tüy alma yöntemleri, tıbbi tedaviler ile birleştirilebilirler. Bunların bazıları şöyle:
- Lazer terapisi: Yüksek oranda konsantre bir lazer ışını cildinizi aşar ve foliküllere hasar vererek tüy gelişimini engeller. Birden fazla seans gerekebilir. İstenmeyen tüyleri siyah, kahverengi olanlarda elektrolize göre daha iyi sonuçlar alınmasını sağlar.
Tüy giderme yöntemlerinde kullanılan çeşitli lazer türlerinin riskleri ve faydaları hakkında doktorunuzla konuşun. Yanmış veya koyu pigmentli cilde sahip olanlarda belli lazer türlerinin yan etki yaratma ihtimalleri daha fazla. Bunlar arasında cildin koyulaşması veya açıklaşması, sivilceler ve inflamasyon bulunuyor.
- Elektroliz: Bu tedaviden her bir foliküle ince iğneler sokulur. İğne foliküle hasar veren ve onu zamanla yok eden bir elektrik akımı salar. Çoklu seanslar gerekli olabilirler. Doğal olarak sarışın ve beyaz tüylere sahip olanlarda lazer terapisinden daha iyi bir tercihtir.
Elektroliz etkili ancak ağrılı olabilir. Rahatsızlık vermemesi için tedaviden önce cilde uyuşturucu bir krem sürülebilir
Yaşam Tarzı Çözümleri
Özbakım yöntemleri istenmeyen yüz ve beden tüylenmelerinin görünümünü azaltabilir ve onları geçici olarak ortadan kaldırabilirler. Tüyleri almanın daha fazla tüylenmeye yol açtığına dair bir kanıt yok.
- Cımbızlama: Cımbızla bir kaç tane fazlalık tüyü almak iyi bir yöntemdir ancak büyük tüylü bölgelerde pek kullanışlı olmaz. Cımbızlanan tüy genelde tekrar çıkar.
- Tıraşlama: Tıraşlamak hızlıdır ve ucuzdur ancak düzenli olarak yapılması gerekir.
- Ağda: Ağdada istenmeyen tüyler yapışkan bir madde ile sökülürler. Ağda sertleştiğinde onu çekerek tüyleri alırsınız. Büyük bir bölgeyi hızlıca temizlemeyi sağlar ancak geçici bir çözümdür ve bazen cildin kızarmasına, tahriş olmasına sebep olabilir.
- Depilaj: Kimyasal ürünler cilde sürülürler ve tüyleri dökerler. Bu ürünler jel, krem ve losyon gibi çeşitli formlarda bulunabiliyorlar. Cildi tahriş edebilir ve dermatite sebep olabilirler. Ayrıca düzenli olarak uygulamanız gerekli olabilir.
- Beyazlatma: Beyazlatma tüylerin rengini açar ve onları açık tenli insanların cildinde daha az görünür hale getirebilir. Tüy beyazlatma ürünlerinde genelde hidrojen peroksit bulunur ve bu da cilt tahrişine yol açabilir. İlk olarak görünmeyen bir bölgede test için uygulayın.
