Kısırlık Çeşitleri Nelerdir?
Kısırlık, en az bir yıl süreyle düzenli ve sık aralıklarla cinsel ilişkiye girilmesine rağmen gebeliğin elde edilememesidir. Kısırlık, sizdeki ya da eşinizdeki bir sorundan kaynaklanıyor olabileceği gibi farklı etkenlerin bir araya gelmesinden de kaynaklanıyor olabilir. Ancak neyse ki günümüzde gebe kalma olasılığının arttırılması için çok sayıda güvenli ve etkili tedavi yöntemi bulunmaktadır.
Kısırlık Belirtileri
Kısırlığın en önemli belirtisi gebe kalamamaktır. Kısırlıkla ilgili olarak bundan başka belirti olmayabilir. Kısırlık sorunu yaşayan kadınların bazıları, düzensiz adet dönemleri yaşayabilir ya da adet görmeyebilir. Erkeklerde ise bazen kısırlığa bağlı olarak kılların büyümesinde ya da cinsel işlevde değişiklikler gibi hormonlarla ilgili sorunlar olduğunu gösteren belirtiler ortaya çıkabilir.
Kısırlık Çeşitleri
İki tür kısırlık bulunmaktadır:
Primer (birincil) kısırlık: Primer kısırlık, çiftin en az bir yıl doğum kontrol yöntemleri kullanmadan cinsel ilişki yaşadığı halde gebeliğin gerçekleşmemesini ifade etmektedir.
Kadınlarda primer kısırlık olmasının olası nedenleri arasında fallop tüpleriyle ilgili sorunlar, düzensiz yumurtlama ve diğer yumurtlama sorunları yer almaktadır.
Erkeklerde ise primer kısırlığın nedeni genetik bir hastalıktan dolayı yeteri miktarda sperm üretememe, sperm sayısının az olması, anormal şekilli spermler, spermde DNA fragmantasyonu ve sperm hareketliliğiyle ilgili sorunlardan kaynaklanabilmektedir.
Sekonder (ikincil) kısırlık: Sekonder kısırlık, çiftin daha önce çocuk sahibi olabilmelerine rağmen sonrasında denediklerinde gebe kalmakla ilgili sorun yaşamalarını ifade etmektedir.
Sekonder kısırlığın nedeni genelde yaş, stres ve yumurta ile sperm kalitesinin azalması olmaktadır.
Kadınlarda görülen sekonder kısırlığın en yaygın nedenleri arasında kadının yaşı yer almaktadır. Rahmin ve yumurtaların kalitesi yaşla birlikte azaldığı gibi yaşanan pelvik enfeksiyonlar, endometriozis ya da önceki doğumlardan kaynaklanan komplikasyonlar da tekrar gebe kalmayı zorlaştırabilmektedir. Fallop tüplerindeki yapışıklıklar ya da tümörler, yumurtanın salınmasını engelleyip kısırlığa neden olabilmektedir. Ayrıca sigara, alkol ve hareketsiz yaşam tarzı gibi şeyler de doğurganlığı etkileyebilmektedir.
Erkeklerde de aynı şekilde yaş, kısırlık açısından bir etkendir. Yaş ilerledikçe sperm kalitesi düşer. Ancak kısırlığa neden olabilecek psikolojik ve fizyolojik etkenler de yer alabilir. Erkeklerde sekonder kısırlığın en yaygın nedenleri varikosel, tüberküloz, kabakulak, çiçek hastalığı, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, kan hastalıkları, hipertansiyon ve diyabet gibi rahatsızlıklar yer almaktadır.
Sekonder (İkincil) Kısırlık Tedavisi
Daha önce kolayca gebe kalabildiyseniz tekrar gebe kalamamanız, korkutucu olabilir. Kısırlık tedavisi için öncelikle nedeni belirlemek gerekmektedir. Bu nedenle doktorunuz bazı testler yaptırmanızı isteyecektir. Bu testler arasında şunlar yer alabilir:
Hormon seviyelerinin ölçülmesi için kan testleri
- Yumurtlama testleri
- Pelvik muayene
- Fallop tüplerinin görüntülenmesi için röntgen
- Transvajinal ultrason
- Rahmi ve rahim ağzını görüntülemek için başka testler
Kadının test sonuçlarında bir sorun görünmüyorsa erkek kısırlığına bakılır.
Kısırlığın nedeni öğrenildikten sonra doğurganlık tedavilerinin uygulanmasına karar verilebilir ve gebe kalma ihtimaliniz tahmin edilebilir. Kadınlarda görülen kısırlıkta uygulanan tedaviler şu şekilde olmaktadır:
İlaç tedavisi: İlaçlar genelde hormonların normal düzeylerine döndürülmesi için kullanılır. Bazı durumlarda ise yumurtlamanın uyarılması için kullanılmaktadır.
Ameliyat: Bazı durumlarda ameliyat olmanız gerekebilir. Rahim fibroidleri, rahim yaraları ya da ilerlemiş endometriozis gibi durumlarda ameliyatlar etkili olabilmektedir.
Yardımcı üreme teknikleri: Gebeliğin elde edilebilmesi için yardımcı üreme tekniklerinden yararlanmak gerekebilir. Bu yöntemler arasında mikroenjeksiyon ve tüp bebek tedavisi yer almaktadır.
Mikroenjeksiyonda, erkekten spermler toplanır ve sonrasında kadının yumurtlama döneminde rahmine enjekte edilir. Tüp bebek tedavisinde ise spermlerle birlikte yumurtalar da toplanır. Yumurta ve sperm laboratuvar ortamında bir araya getirilir ve embriyonun gelişmesi beklenir. Sonrasında ise bir ya da birden fazla embriyo, kadının rahmine transfer edilir.
Kısırlığı Önlemenin Yolları
Kısırlığa yol açan bazı nedenlerin önüne geçmek mümkün olmasa da yapacağınız bazı şeyler gebe kalma şansınızı arttırabilir.
Bebek sahibi ola ihtimalinizi arttırmak için çift olarak öncelikle yumurtlama zamanına yakın birkaç defa cinsel ilişki yaşamanız gerekir. Yumurtlamadan önceki beş gün ve yumurtlama günü ile yumurtlamadan sonraki gün ilişkiye girmek, gebe kalma şansınızı arttıracaktır. Yumurtlama genelde 28 günlük adet döngüsüne sahip kadınlarda döngünün ortasında gerçekleşir.
Gebe kalma ihtimalini yükseltmek için kadınların yapabileceği şeyler arasında şunlar bulunmaktadır:
- Sigara içmeyin
- Alkolden ve yasa dışı maddelerden uzak durun
- Kafein alımınızı kısıtlayın
- Düzenli olarak, ağır olmayacak şekilde egzersiz yapın
- Kilonuzun çok az ya da çok fazla olmasından kaçının
Erkeklerde görülen kısırlık nedenlerini genel olarak önlemek mümkün olmamaktadır. Ancak aşağıdakileri yaparak erkek kısırlığına neden olan bazı nedenlerden kaçınmak mümkün olabilmektedir:
- Sigara içmeyin
- Alkol içiminizi sınırlayın ya da hiç içmeyin
- Yasa dışı maddelerden uzak durun
- Kilonuzu kontrol altında tutun
- Vasektomi yaptırmayın
- Testislerin aşırı ısınmasına neden olabilecek şeylerden uzak durun
- Stresi azaltın
- Pestisitlerden, ağır metallerden ve diğer toksiklerden uzak durun.
Ne zaman doktora gitmek gerekir?
En az bir yıl düzenli olarak gebe kalmaya çalışmayı denemeden ve başarılı elde edemeden önce kısırlıkla ilgili muhtemelen doktora gitme ihtiyacı duymazsınız. Ancak aşağıdaki durumların olması durumunda kadınların doktorlarıyla daha erken bir dönemde görüşmesi gerekecektir:
- 35 yaşında ve daha üzerinde olup altı aydan uzun süredir gebe kalmaya çalışmak
- 40 yaşın üzerinde olmak
- Düzensiz adet dönemleri yaşamak ya da adet görememek
- Adet dönemlerinin çok ağrılı geçmesi
- Doğurganlıkla ilgili sorunlar yaşıyor olmak
- Endometriozis ya da pelvik inflamatuar hastalık tanısı almış olmak
- Birden fazla kez düşük yaşamış olmak
- Kanser tedavisi görmüş olmak
Aşağıdaki durumları yaşayan erkeklerin de doktora gitmeleri gerekir:
- Düşük sperm sayısı ya da spermle ilgili başka sorunlar
- Testis, prostat ya da cinsel sorunlar yaşamış olmak
- Kanser tedavisi görmüş olmak
- Testislerin küçük olması ya da testis torbasında şişkinlik
- Ailede kısırlık sorunu yaşamış olan bireylerin olması
