Tüp bebek tedavisinde yumurta toplama

Günümüzde tüm dünyada uygulanmakta olan en başarılı üremeye yardımcı tedavi yöntemi tüp bebek tedavisidir. Tüp bebek tedavisi; danışmanlık, yumurta geliştirme, yumurta toplama, döllenme ve embriyo transferi olmak üzere beş aşamadan oluşmaktadır. Tüp bebek tedavisine başvuran çifte tüm tedavi süreci ile ilgili danışmanlık yapıldıktan sonra, ihtiyaca yönelik olarak yumurta geliştirme tedavisi uygulanır ya da yumurta rezervi dolayısıyla yumurta geliştirmeye hiç gerek kalmadan yumurta toplama işlemine geçilir. 

Bu bakımdan yumurta toplama işlemi tüp bebek tedavisinin ilk aşamalarındandır. Yumurta toplama işleminden önce yumurtalıklara verilen ilaçlar ile yumurtaların uyarılması sağlanır. Yumurtaların uyarılması için çatlatma iğnesi yapılır. Çatlatma iğnesinin ardından 35 saatlik bir süre içinde yumurta toplama işlemi gerçekleştirilir. Elde edilen yumurtaların laboratuvar ortamında olgunlaşmaları için beklenir. Yumurta toplama işlemi, vajinal ultrason eşliğinde yumurtalığın içine iğne ile girilerek içinde yumurta bulunan folikül adı verilen içi sıvı dolu yapıların boşatılması, içindeki yumurtanın alınması işlemidir. Mikroskop altında görülebilecek kadar çok küçük bir hücre olan yumurta, iğne yardımıyla bir tüpün içine alınan bu sıvının içinde bulunmaktadır.

Tüp bebek tedavisinde yumurta toplama işlemi ne zaman yapılır?

Tüp bebek tedavisinin başarılı olmasında yumurta kalitesi çok önemlidir. Çünkü kaliteli bir yumurta ile kaliteli bir embriyo elde edebilmek mümkün olabilmektedir. Bunun için de yumurtanın toplanacağı zamanı doğru tayin etmek tedavinin en önemli aşamalarından birisidir. Döllenme için kaliteli ve fazla sayıda yumurta elde edebilmek için anne adayının doğru zamanda tüp bebek merkezinde olması gerekir.

Çatlatma iğnesinin yapılmasından sonraki 35 saatlik sürenin içinde yumurtaların toplanması önemlidir. Çünkü bu süre uzarsa yumurta kalitesi düşer ve foliküllerden yumurta elde edilemeyebilir. “Boş folikül sendromu” olarak adlandırılan bu sorun, kadına çatlatma iğnesinin yeniden yapılmasını gerektirir. Bu bağlamda yumurta toplama işleminin çatlatma iğnesinden sonraki 35 saat içinde yapılması gerekir. Yumurta toplama işlemi çok ciddi özen gerektiren bir işlem olduğundan doğru merkezde, alanında uzman kişiler tarafından yapılmalı, kadın yumurta toplama randevusuna doktorun belirttiği gün ve saatte gitmelidir.

Tüp bebek tedavisinde yumurta toplama işlemi nasıl yapılır?

Yumurta toplama işlemi öncesinde hastaya rahim içi ultrason yapılır. Ultrason ile kadının yumurtalıklarının genel sağlık durumu kontrol edilir. Ultrason muayenesinde herhangi bir sorun olmadığı tespit edildiğinde hasta yumurta toplama işlemi için hazırdır. Yumurta toplama işlemi bir miktar ağrıya sebep olabildiği için hastaya lokal anestezi yapılır ve jinekolojik muayene pozisyonunda yumurta toplama işlemine başlanır.  Anestezinin etkisinin başlamasıyla bir kanül yardımıyla rahmin içerisinde oluşan yumurtaların içinde olduğu folliküllerin içine girilerek buradaki sıvı iğne yardımı ile çekilir. Folliküllerin içindeki sıvı yumurta hücrelerini barındırmaktadır.

İğne ile folikülün içinden alınan sıvı mikroskop altında incelenerek içinde yumurta olup olmadığına bakılır. Follikülden alınan sıvının içinde yumurta bulunamaması durumunda ise aynı iğne yardımı ile follikülün içi özel hazırlanmış bir sıvı ile yıkanır. Bu sayede follikülün içinde yeniden yumurta aranır, son kez yumurta alınmaya çalışılır. Bu işlemle yumurta toplama işlemi sonlandırılır.

Yumurta toplama ağrılı bir işlem midir?

Yumurta toplama işlemi, lokal anestezi altında gerçekleştirilmektedir. Bunun temel sebebi de yumurta toplama işleminin anestezi olmadan yapılmasının çok ağrılı olmasıdır. Tüp bebek tedavisinde hastanın canını yakabilecek tek aşama yumurta toplama işlemidir. Lokal anestezi yapılarak bu ağrı riski de ortadan kaldırılmaktadır.

Yumurta toplama işlemi öncesinde nelere dikkat edilmelidir?

• Çatlatma iğnesi olan Pregnyl veya Ovitrelle enjeksiyonu doktorun hastaya belirttiği gün ve saatte yaptırılmalı.

• Enjeksiyondan sonraki gün kliniğe gitmek gerekmez.

• Yumurta toplama işleminden önceki gece saat 24.00’dan itibaren hiç bir şey yenmemeli ve içilmemelidir.

• Yumurta toplama işlemine yalnız gidilmemeli, araba kullanılmamalıdır.

• Yumurta toplama işleminden en az yarım saat öncesinde klinikte olunmalıdır.

• İşlem öncesinde anestezi uygulanmadan önce yüzük, kolye gibi takılar, metal eşyalar çıkarılmalıdır.

• Kredi kartı ve para gibi değerli eşyalar kliniğe birlikte gidilen kişiye teslim edilmelidir.

• Sürekli kullanılan bir ilaç varsa, anestezi işlemi öncesinde mutlaka doktor bilgilendirilmelidir.

• Hastanın ateşli bir hastalığı varsa doktor bilgilendirilmelidir.

• Hasta yumurta toplamaya giderken makyaj yapmamalıdır.

Yumurtaların olgunlaşması için uygulanacak olan ilacın dozu ve zamanlaması yumurta kalitesi ve sayısı için çok önemlidir. Burada yapılabilecek herhangi bir yanlışlık yumurta toplama işleminde hiç yumurta elde edilememesine sebep olabilir.

Yumurta toplama işleminden hemen önce yapılması gerekenler

• Tuvalete gidip mesane boşaltılmalı,

• Hastanın takma dişi varsa çıkartılmalı,

• Lens kullanılıyorsa çıkartılmalı,

• Saat ve tüm takılar çıkartılmalı,

• Makyaj ve oje varsa çıkartılmalı

Yumurta toplama işleminin yapılacağı odada işleme başlamadan önce neler yapılır?

• Hastanın damarına bir katater yerleştirilir ve tüm ilaçlar bu yoldan verilir.

• İşlem boyunca özel bir cihaz ile hastanın kalp ve akciğer fonksiyonlarını takip edilir.

Yumurta toplama işlemi sonrasında neler olur?

İşlem gerçekleştirildikten sonra hasta kendine gelene kadar dinlendirilir. Bir, iki saatlik dinlenmenin, yatak istirahatinin ardından doktor, hastaya bundan sonrasında neler yapacağı hakkında gerekli bilgileri verir. Sonrasında hasta yanında bulunan tanıdığıyla birlikte evine dönebilir. Yumurta toplama işlemi sonrasında 12 saat boyunca hasta; araba kullanmamalı, alkol almamalı ve konsantrasyon gerektirecek işler yapmamalıdır. Bu süreçte evde hastaya yardım edecek birileri olmalı, ağrısı olursa Parasetamol türevi ağrı kesiciler alınabilir. Bunların dışında dayanılması güç ağrı, ateş, bulantı, kusma gibi şikayetler olması halinde vakit kaybetmeden doktora haber verilmelidir.

Yumurta toplama işlemi sonrasında ne olursa neler yapılmalı?

• Yumurta toplama işlemi sonrasında hastanın kasıklarında sancı hissetmesi ve az miktarda vajinal kanama olması normaldir. Ağrının dinmesi için Parasetamol türevi ilaçlar kullanılabilir.

• Kadının yumurta toplama işlemi için kullandığı ilaçlar sersemlik, algı kaybı ve yorgunluğa sebep olabilir ve bu etki gün boyu, hatta bir sonraki gün de sürebilir. Bu semptomlar normaldir ve dinlenmekle geçecektir. Ancak bu tür durumlarda olası bir kazayı önlemek için araba kullanmak gibi dikkat gerektiren işler yapılmamalıdır.

• Yumurta toplama işleminden sonraki günü hasta dinlenerek geçirmeli, ağır ve yorucu işler yapmamalıdır.

• Yumurta toplama işlem sonrasında hastaneden çıkınca uygulanması gereken özel bir beslenme programı ya da diyete gerek yoktur. Alkol ve sigara dışında, her şey yiyip içilebilir. Alkol kesinlikle yasaktır, sigara kullanımı ise önerilmez.

• Yumurta toplama işleminden sonra evine dönen kadın istediği zaman ılık bir duş alabilir.

Yumurta toplama işleminden sonra embriyo transferi ne zaman yapılır?

Yumurta toplama gününden bir gün sonrasında tedavinin gerçekleştiği klinikten embriyoloji laboratuvarından bir görevli hastayı arar. Zaten yumurta toplama işleminden çıkarken de hasta bu konuda bilgilendirilmiştir. Genellikle yumurta toplama işleminden 2 – 3 gün sonrasında elde edilen embriyolardan en kaliteli olanı rahme transfer edilirken, bazı vakalarda 5. Güne kadar beklenir ve blastokist transferi yapılır. Embriyo transferinin ne zaman yapılacağına dair en net bilgiyi tedaviyi gerçekleştiren uzman verecektir.