Kısırlıktan bahsedildiğinde genellikle ilk odak noktası kadın olur ve kadınların yaşam alışkanlıklarının, hastalıklarının ve genetik özelliklerinin kısırlığa yol açtığı üzerinde durulur. Alkol ve üreme yetisi söz konusu olduğunda ise yine odak noktası genellikle kadın üzerindedir. Evet, alkol, vücuttaki tüm sistemlerin çalışmalarına zarar verebiliyor ve üreme sistemi de bunlardan birisidir. Aynı bağlamda hamileyken içmenin zararlı etkileri de hemen herkes tarafından biliniyor. Ama hamile kalmadan daha önce içme alışkanlıklarının da gebe kalabilme yetisini olumsuz etkilediği bilinmektedir. Kadın üreme yetisi ve alkol arasındaki bu bağlantı netken, içki erkek doğurganlığını nasıl etkiler? Bir erkeğin içki içiyor olması üreme yetisi için büyük bir sorun mu? Bunun için endişelenmek gerekir mi?
Evet, alkol kullanma alışkanlığı olan erkekler, üreme yetisi konusunda endişelenmeliler. İlle de çok fazla olmasına gerek yok. Hafif ya da orta düzeyde bir alkol kullanımı bile cinsel sağlığı olumsuz etkileyebilir. Alkol; hem erkeklerde hem de kadınlarda libido kaybına ve de kısırlığa yol açabilir. Alkolün sperm sayısı ve kalitesini, aynı zamanda yumurta sayısı ve kalitesini olumsuz etkilediğini gösteren çok sayıda bilimsel çalışma bulunmaktadır. Yani baba olmak isteyen erkekler alkol kullanımına bir kısıtlama getirmeli, hatta tamamen bırakmalılar.
Ne kadar alkol tüketmek sperm kalitesini, sayısını ve erkek üreme yetisini etkiler?
Sosyal alkol kullanımı, yani 10 günde ya da ayda birkaç kadeh içmek, dünya çapında yaygın bir alışkanlıktır. Ancak bunun fazlası ağır bir içici olmanın tüm vücut sağlığına birçok kötü etkisi vardır. Amerika Birleşik Devletleri’nde, 2015 yılında yapılan bir ankette, 18 yaş ve üzerindekilerin yaklaşık % 27’sinin alkol kullandıkları belirlenmiştir. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre, erkek ve kadın kısırlıklarının da % 35’inde alkol kullanımının etkileri bulunmaktadır.
Uzmanlara göre, iki saatlik bir zaman dilimi içinde erkeklerde beş veya daha fazla kadeh içmek “ağır içicilik”, “tutarlı içme” veya “aşırı alkollü içme” olarak tanımlanır ve bu kişilerin sperm sayı ve kalitesi alkolden olumsuz etkilenmektedir. Aynı zamanda haftada 14 taneden ya da 14 kadehten fazla içmek testosteron seviyelerini düşürebilir ve sperm sayısını etkileyebilir.
Amerikan Hastalık Korunma ve Kontrol Merkezleri – Centers for Disease Control and Prevention (CDC) aşırı alkol alımını şu şekilde tanımlar:
- Erkeklerde:
- Aşırı içme: Bir seferde 5 veya daha fazla içecek (2 – 3 saat içinde)
- Ağır içme: Haftada 15 veya daha fazla içecek tüketme
- Reşit olmayanlarda içme: 21 yaşın altında kullanılan herhangi bir alkol
- Kadınlarda:
- Aşırı içme: Bir seferde 4 veya daha fazla içecek (2 – 3 saat içinde)
- Ağır içme: Haftada 8 veya daha fazla içecek tüketme
- Reşit olmayanlarda içme: 21 yaşın altında kullanılan herhangi bir alkol
- Hamilelerde içme: herhangi bir alkol
Alkol spermleri ve erkek üreme yetisini nasıl etkiler?
Alkol kullanmayı seven ve de baba olmak isteyen erkeklere kötü haber şu ki; alkol sperm sayısını, boyutunu, şeklini ve hareketliliğini değiştirerek üreme yetisini olumsuz etkileyebilir.
Erkeklerde, aşırı alkol tüketimi ve üreme yetisi arasındaki ilişki şu şekildedir:
- Testosteron seviyelerini düşürür.
- Folikül uyarıcı hormon (FSH), Luteinleştirici hormon (LH) ve sperm üretimini azaltan östrojen seviyelerini yükseltir.
- İktidarsızlığa veya kısırlığa neden olabilecek şekilde testisleri küçültür.
- Sperm üretimini etkileyen gonadotropin salınımını etkiler.
- Erken boşalmaya veya daha az azalmış boşalmaya sebep olabilir.
- Sağlıklı spermin şeklini, boyutunu ve hareketini değiştirebilir.
- Esrar veya opioid gibi ilaçların alkolle birleştirilmesi de üreme yetisini azaltır. Ek olarak, aşırı içmenin neden olduğu karaciğer hastalığı da sperm üretimini, kalitesini olumsuz etkiler.
Yukarıdakilere ek olarak; son dönemlerde yapılan hayvan ve insan çalışmaları gelişme döneminde ve daha sonra yaşamda alkole maruz kalmanın DNA’da değişikliklere yol açtığını gösteriyor. Bu da alkol kullanım bozukluğuna ve diğer kalıtsal sağlık sorunlarına yol açabilir. Bununla birlikte, bu bağlantıyı doğrulamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Alkol ve erkek üreme yetisine dair güzel haberler de var!
Alkol kullanan erkeklerin üreme yetisi ve sperm kalitesi olumsuz etkileniyor. Ancak alkolün sperm sayısı üzerindeki olumsuz etkileri geri dönüşümlüdür. İyi haber, etkilerin tersine çevrilebiliyor olmasıdır. Uzmanlara göre, bir erkek alkol tüketimini durdurduktan sonra sağlıklı sperm üretimi 3 ay içinde geri dönmektedir.
El dezenfektanları sperm üretimini olumsuz etkiler mi?
El dezenfektanlarının sperm üzerinde olumsuz etkileri olduğuna dair bazı görüşler var. Zira son dönemlerde yapılan bir çalışma, antibakteriyel bir madde olan triklosanın sperm sayısını düşürebileceğini göstermiştir. Kimyasallara tekrar tekrar maruz kalmak spermlere zarar verebilirken, antibakteriyel ajanların spermler üzerindeki etkisini doğrulamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Alkol kadınların doğurganlığını nasıl etkiler?
Alkol, bir kadının hamile kalma şansını düşürebilir. Son zamanlarda yapılan çalışmalara göre, düzenli olarak aşırı alkol tüketmi, kadın doğurganlığını şu şekilde azaltabilir:
- Sırasıyla amenore (adet görmeme) ve anovülasyon (yumurtlamama) olarak bilinen yumurtalık fonksiyonunda değişikliklere neden olan adet döngüsünü ve yumurtlamayı kesmek,
- Testosteron, östradiol ve luteinize edici hormon seviyelerinin değiştirilmesi,
- Kanda hiperprolaktinemi veya yüksek prolaktin olması
Ayrıca hamilelik sırasında alkol kullanımının zararlı olduğunu doğrulayan çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Fetal alkol spektrum bozuklukları bu yan etkinin bir örneğidir.
Erkek doğurganlığı nasıl artırılır?
Sağlıklı bir yaşam tarzı, doğurganlığı artırmanın önemli bir parçasıdır. Aşırı alkol tüketimi, stres, kaygı, aşırı kilolu olma ve sigara içme genel vücut sağlığına ve doğurganlığa zarar verebilir.
Yeni güvenilir bir çalışma Sağlıklı bir Akdeniz diyeti tüketenlerin sperm kalitesinin daha yüksek olduğunu göstermiştir. Bu özellikle daha fazla meyve, sebze, deniz ürünleri ve sağlıklı tahıl yiyenler için geçerlidir.
Erkek üreme yetisini artırmak için ipuçları
- Testosteron seviyelerini artırmak için düzenli egzersiz yapmak,
- Kortizol seviyelerini düşürmek için stres yönetimi uygulamak,
- Düzenli uyku alışkanlıklarını takip etmek,
- Herhangi bir vitaminin düşük olup olmadığını öğrenmek için beslenme ihtiyaçlarını doktorla görüşmek üreme yetisini artırabilir.
Ne zaman doktora görünmeli?
Yaşam tarzı, kullanılan ilaçlar ve hormonal veya genetik durumlar kısırlıkta rol oynayabilir. Tipik olarak, bir erkeklik hormonu analizi ve semen analizi altta yatan sorunları tanımlamaya yardımcı olabilir. Bunun için evde test kitleri de denenebilir. Ancak bu kitler sadece sperm sayısını söyleyebilirken, spermin kalitesi veya hareketi gibi kısırlığın diğer olası nedenlerini göstermez. Bu konularda endişeleri olan ve sperm testi yaptırmayı düşünenler doktora başvurmalılar.
Sağlıklı yaşam alışkanlıkları edinilmeli!
Bir süredir gebelik elde etmeye çalışanlar, henüz başarılı olamadılarsa, bazı sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri yapmak için en doğru zaman şuandır. Sağlıklı bir başlangıç yapmak için öneriler:
- Kilo kontrolü sağlanmalı,
- Sağlıklı bir beslenme programı izlenmeli,
- Düzenli egzersiz yapılmalı,
- Kişisel bakım uygulanmalı,
- Sigara ve alkol bırakılmalı,
- Diyabet, yüksek tansiyon, astım veya diğer kronik hastalıklar kontrol altına alınmalı
Üreme yetisi hakkında herhangi endişesi olanlar vakit kaybetmeden doktora başvurmalılar. Reçetesiz satılan herhangi bir vitamin veya takviyeyi düşünmeden önce daima doktorla konuşulmalıdır.
