Kadınlarda yumurtlamanın ve üreme yetisinin göstergelerinden birisi olan adet kanamalarının normal şartlar altında 21 – 35 gün aralıklarla ve 3 – 7 gün süre ile olması beklenir. Bu sınırlar içinde gerçekleşen adet kanamalarının normal olduğu kabul edilmektedir. Ancak kadının adet dönemleri düzenli değilse, kanama süresi normalden uzun ve fazla ise, kanama dönemleri değişiklik gösteriyorsa anormal rahim kanaması olarak adlandırılan durum ortaya çıkar.
Ergenliğe girişle birlikte başlayan adet dönemlerinde; yumurtalıklardan salgılanan östrojen ve progesteron hormonu rahmin iç yüzeyini kaplayan ve endometrium adı verilen tabakada değişikliklere neden olur. Ortalama her ay, adet kanamasının başlangıcından yaklaşık 12 – 14 gün sonra yumurtalıklardan herhangi birisinden bir adet yumurta serbest bırakılır ve böylelikle “yumurtlama” gerçekleşmiş olur.
Yumurtalıktan çıkan yumurta fallop tüpü denilen kanalların herhangi birisinin içine girerek sperm ile dölleneceği alana ulaşmaya çalışır. Eğer o yumurtlama döneminde korumasız cinsel ilişki yaşanmamış ya da yaşanmasına rağmen döllenme olmamışsa gebelik oluşmaz ve adet döneminin başında artan hormon seviyeleri azalmaya başlar. Bu azalma hızlandığında ise olası bir gebelik için hazırlanan ve kalınlaşan rahim içi dokusu kendiliğinden pul pul dökülür.
İşte bu şekilde aylık adet kanaması ortaya çıkar. Kadının adet dönemi kanamanın başladığı ilk günden itibaren başlar ve gelecek adet döneminin ilk gününe kadar devam eder. İşte bu süreç normal şartlar altında yaklaşık 28 gün sürer. Ancak her şeyin normal seyrettiği pek çok kadında birkaç gün daha kısa ya da daha uzun da olabilir.
Fakat döneminin 35 günden daha uzun veya 21 günden kısa olması durumu anormal olarak düşünülür. Adet kanamasının 3 normal dönem boyunca ya da 6 ay boyunca hiç olmaması “amenore” olarak adlandırılır. Hiç de normal olmayan bu durumun, çok ciddi ya da daha hafif çeşitli nedenleri olabilir. Bu bakımdan adet dönemlerinde değişiklik, gecikme ya da her hangi bir anormallik olduğunu fark eden kadın vakit kaybetmeden doktora gitmelidir.
Anormal rahim kanamaları hangileridir?
- Normal adet dönemleri arasında olan kanamalar,
- Cinsel ilişkiden sonra olan kanamalar,
- Normal adet döneminin herhangi bir döneminde olan damlama, lekelenme şeklindeki kanamalar,
- Adet dönemindeki kanamanın normalden fazla miktarda veya daha uzun süreli olması
Kadınlarda anormal kanamalar herhangi bir yaşta ve herhangi bir dönemde olabilir. Aslında her kadının yaşamında adet dönemlerinin düzensiz olduğu bazı dönemler vardır.
Özellikle de adet kanamalarının başladığı 10 -16 yaşlar arasındaki adet dönemleri bu şekilde düzensiz olur. Bununla birlikte bazı kadınlarda yaklaşık 35 yaş gibi çok erken zamanda başlayabilen ve yaklaşık 50 yaş civarına kadar devam eden perimenopozal dönem de adet düzensizliklerinin yaşandığı böyle bir süreçtir. Menopoz öncesi bu dönemde her adet döneminin giderek kısalması ya da kimi zaman ara kanamaların olması, adetlerin gecikmesi ve kanamanın azalması da normal karşılanabilir. Ancak menopoza giriş öncesindeki bu süreçte adet kanamasının fazla olması sıra dışı bir durumdur ve kesinlikle araştırılmalıdır.
Anormal rahim kanamaları neden olur?
Anormal kanamaları birçok nedenden kaynaklanıyor olabilir. Bu konuda doktor, hastanın yaş gurubunda en sık görülen anormal kanama nedenlerini kontrol ederek kanama nedeninizi daha kolay bir şekilde saptayabilir. Anormal rahim kanamalarına sebep olan etkenlerin bazıları çok basit bir sorundan kaynaklanabiliyorken, bazıları ise çok ciddi ve önemli olabiliyor. Ancak sebebi her ne olursa olsun mutlaka kontrol edilmeli ve müdahale edilmelidir. Anormal rahim kanamalarına sebep olan etkenler genel olarak;
- Hormonsal bozukluklar,
- Tiroit bezi sorunları,
- Bazı ilaçların kullanımı,
- Gebelik,
- Düşük,
- Dış gebelik vakası,
- Bazı doğum kontrol yöntemleri,
- Rahim veya rahim ağzında oluşan iltihaplar,
- Miyomlar,
- Pıhtılaşma sorunları,
- Polipler,
- Rahim, rahim ağzı veya vajina kanseri gibi kanser türleri,
- Kronik medikal sorunlar (troit, şeker hastalığı)
Anormal rahim kanamalarının tanısı nasıl konur?
Anormal kanama tanısı konabilmesi için doktor, öncelikle hastanın kişisel ve ailesel sağlık öyküsünü alır. Bunun için hastanın;
- Geçmişte yaşadığı veya halen var olan hastalıkları,
- Kullanmış olduğu ya da hala kullandığı ilaçlar,
- Doğum kontrol hapı kullanıp kullanmadığı,
- Kilosu,
- Beslenme alışkanlıkları,
- Egzersiz yapıp yapmadığı,
- Yaşamındaki genel stres düzeyi,
- Normal adet düzeni olup olmadığı,
- Fizik muayene,
- Kan sayımı ve eğer gebelik varsa bunu gösteren kan testleri sonuçları gibi pek çok faktör incelenir.
Yukarıda sıralanan faktörlerin yeterli olmadığı durumlarda daha detaylı bir inceleme ile anormal rahim kanamasına tanı koyabilmek için daha ileri tetkikler gerekebilir. Bu bağlamda; hastanın hormon düzeylerine bakılır. Rahim içinin bir kateter yardımıyla kazınması sonrası alınan parçanın, mikroskop altında değerlendirmesi işlemi olan endometrial biyopsi yapılır. Pelvik organlar ultrason muayenesi ile incelenir.
Plastik bir kateter kullanılarak rahim içinin steril sıvı ile doldurulması sonrasında vajinal yolla yapılan ultrasonik değerlendirilme olan sonohisterografi (SİS) yapılır. Teleskop gibi ince bir alet yardımıyla vajina ve rahim ağzından geçilerek rahim içinin incelenmesi işlemi olan histeroskopi yapılır.
Rahim ağzındaki açıklığın genişletilerek, rahim içini döşeyen tabakadan kazımayla ya da vakumla örnek alınması, alınan parça mikroskop altında incelenmesi işlemi olan dilatasyon ve kürtaj yapılabilir. Rahim içine ve fallop tüplere verilen kontrast maddenin röntgen ile gösterilmesi işlemi olan histerosalpingografi yapılabilir. Karından göbeğin hemen altından yapılan ince bir kesiden karın içine ince bir teleskopun yerleştirilmesi yoluyla karın içinin incelenmesi işlemi olan laparoskopi yapılabilir.
Anormal rahim kanamaları nasıl tedavi edilir?
Anormal kanamalarını tedavi etmek için doğru yöntemin belirlenmesi; buna sebep olan etkene, hastanın yaşına, kanamanın şiddetine, çocuk isteyip istemediği gibi birçok faktöre bağlıdır. Bu amaçla hormon tedavisi, ilaç tedavileri veya cerrahi yöntemler de uygulanabilir.
Hormon tedavisi
Hastanın adet kanamalarının düzenli olması için doktor, doğum kontrol hapı reçete edebilir. Bu şekilde çoğunlukla diğer şikayetler de ortadan kalkabilir. Progesteron hormonu, endometrial hiperplazi adı verilen rahim içi kalınlaşmasının, tedavi edilmesini ve önlenmesini sağlar. Anormal rahim kanamalarının hormonlarla kontrol altına alınmaları birkaç ay sürebilir. Bu sürecin ilk dönemlerinde fazla olan kanamalar, takip eden süreçte hafifler ve zamanla biter.
İlaç tedavileri
Anormal adet kanamalarının kontrol edilebilmesinde hormon ilaçlarının dışında İbuprofen’ne benzer nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar da yardımcı olabilir. Bun ilaçlar ayrıca adet sancılarını azaltabilmekteler. Bunun dışında pıhtılaşmaya etki ederek tedavi imkanı sağlayan ilaçlar da kullanılabilir.
Cerrahi müdahaleler
Bazı anormal rahim kanamaları miyom veya polip gibi anormal yapıların var olmasından kaynaklanabilmektedir. Böyle vakalarda bunların çıkarılması için cerrahi işlem gerekmektedir. Bu tür durumda histeroskopi uygulanabileceği gibi, bazen de açık cerrahi yapılır. Bu bağlamda endometrial ablasyon, yani rahim içinin elektrik, lazer, ısı veya dondurma yollarından herhangi birisi ile tahrip edilmesi işlemi de anormal rahim kanamalarının tedavisinde kullanılır.
Endometrial ablasyon, kanamaların kalıcı olarak ortadan kaldırılmasının istendiği durumlarda tercih edilir. Ancak mutlaka tedaviden önce endometrial biyopsi alınmalıdır. Anormal rahim kanamalarında rahmin alınması işlemi olan Histerektomi de sıklıkla kullanılan bir başka girişimdir. Ancak unutulmamalıdır ki histerektomi ve endometrial ablasyon işlemlerinin ardından kadın bir daha hamile kalamaz. Bu sebeple de tedaviye karar vermeden önce bu seçeneklerin düşünülmesi gerekir.
