Yumurtlama ve Doğurganlığı Anlamak: Hamile Kalmaya Yardımcı Olacak Gerçekler
Elbette ki, her çift en uygun dönemde doğal yolla bir bebek sahibi olmak ister. Bazen bu mümkün olurken, kimi zaman gebelik için birkaç hususa özellikle dikkat etmek, bazen de üremeye yardımcı tedavilere başvurmak gerekiyor. Üreme çağındaki bir çiftin düzenli olarak korumasız cinsel ilişki ile ilk ay içinde gebelik elde edebilme şansı neredeyse % 15 civarındadır. Yani bebek sahibi olmaya karar verir vermez, bunu başarmak mümkün olamayabiliyor. Ancak düzenli aralıklarla korumasız cinsel ilişki ile ortalama 6 ay, 1 yıl içinde gebelik olması beklenir. Doğal yolla gebeliği kolaylaştırmak, daha kısa sürede oluşabilmesine yardımcı olabilmek için yumurtalama ve doğurganlık hususları hakkında daha detaylı bilgi sahibi olmak faydalı olabilir. Aşağıda sıralanan konulara biraz daha yakından hakim olarak gebeliğe yardımcı olmak mümkün olabilir.
- Aylık adet döngüsünü tanıyın!
Her kadının vücudu kendine özeldir ve özel faktörler içerir. Gebe kalmak isteyen bir kadın, adet dönemini iyi bildiğinde, doğru hesapladığında hamile kalma şansını artırabilir. Bunun için ilk aşama, adet döneminde kanamanın ilk günü ile başlamaktadır. Vücut, yumurtalıkların içindeki yumurtaların büyümesini sağlayan folikül uyarıcı hormon (FSH) gibi hormonları serbest bırakır. 2. ve 14. günler arasında, bu hormonlar döllenmiş bir yumurtaya hazırlanmak için rahmin astarını kalınlaştırmaya da yardımcı olur. Buna da “foliküler evre” denir.
Peki, yumurtlama sırasında ne olur?
Ortalama adet döngüsü 28- 35 gündür. Yumurtlama genellikle döngünün 11. ve 21. günleri arasında gerçekleşir. Luteinleştirici hormon (LH) adı verilen hormonun seviyesi artar ve en olgun olan yumurtanın salınmasını tetikler. Aynı zamanda, servikal mukus spermin yumurtaya gitmesine yardımcı olmak için daha da kaygan hale gelir.
- Zamanlamayı tutturmak çok önemli!
Kadınlar yaklaşık 1 milyon – 2 milyon yumurta ile doğar. Ancak yaşamları boyunca yumurtlama yoluyla sadece 300 – 400 tane yumurtayı serbest bırakırlar. Genellikle her ay sadece bir tane yumurta yumurtalıktan çıkarak döllenmeye hazır hale gelir. Yumurta, yumurtalıkları rahme bağlayan iki fallop tüpünden biri boyunca hareket eder. Eğer bu zamanlama doğruysa, sperm rahme giderken yumurtayı dölleyebilir. Yumurtanın yumurtalıktan ayrılmasından sonraki 24 saat içinde döllenme olmazsa, yumurta çözünür ve adet kanaması ile birlikte vücut dışına atılır. Sperm ise yaklaşık 3 – 5 gün kadının vücudunda yaşayabilir. Bu nedenle gebe kalmak isteyen bir kadının ne zaman yumurtladığını bilmesi gebelik şansını artıracak zamanda cinsel ilişki yaşamasına yardımcı olabilir.
- Gebelik için en verimli günler takip edilmeli!
Genellikle hamilelik için en yüksek şans, yumurtlamadan 1-2 gün önce başlayarak 1 hafta boyunca 2 günde bir korumasız cinsel ilişkiye girmekle elde edilmektedir. 28 günlük düzenli bir döngüsü olan kadınlar, bir sonraki dönemin başlamasına 14 gün kala yumurtlamaktadır. Bu şekilde hesaplayarak 12. günden başlayıp, 16. güne kadar seks yapmak gebeliği kolaylaştırır. Ancak unutulmamalıdır ki, her gün seks yapmak erkeğin menideki sperm sayısını düşürebilmektedir. Bu sebeple de 2 günde bir seks yapmak çok daha mantıklı olur. Adet döngüsü 28 günden daha uzun veya daha kısa olan kadınlar, internet ortamında bulunan yumurtlama hesaplayıcıları ile yumurtlama dönemini kolaylıkla hesaplayabilirler.
- Yumurtlama zamanı vücut sıcaklığına göre belirlenebilir!
Vücut, yumurtalıklardan bir yumurta bıraktıktan sonra, progesteron hormonu rahmin astarını oluşturmak ve korumak için devreye girer. Bu da kadının vücut sıcaklığını biraz arttırır. Bu nedenle yumurtlama zamanını belirlemek isteyen kadın, her sabah yataktan kalkmadan önce vücut sıcaklığını bir bazal termometre ile ölçmelidir. Vücut sıcaklığının artışına göre yumurtlayıp yumurtlamadığını anlamak mümkün olabilir. Bunun için eczaneden bir termometre satın alıp sıcaklık ölçülebilir, takip edilebilir.
- Yumurtlama zamanı hormon değerleri ile tahmin edilebilir!
Luteinleştirici hormon (LH) değerindeki dalgalanma, yumurtalıkları yumurta bırakması için tetikler. Dalgalanma genellikle yumurta bırakılmadan 36 saat önce gerçekleşir. Yumurtlama kitleri, yumurtlama gününü belirlemeye yardımcı olmak için kadının idrarındaki LH seviyesini kontrol eder. Eczaneden satın alınabilecek olan bu kitlerin kullanımı kolaydır ve elde edilen veriler de son derece hassastır. Hormon değerindeki dalgalanmayı beklemeden 1-2 gün önce test edip değeri bir yere not etmek, sonraki hormon değerleri ile karşılaştırmaya yardımcı olabilir.
- Adet döngüsünün son aşamasında ya gebelik olur ya da adet kanaması olur!
Adet döngüsünün ikinci yarısında, progesteron hormonu rahmin astarını döllenmiş bir yumurta için hazırlamaya yardımcı olmak amacıyla devreye girer. Eğer bu süreçte yumurta bir sperm tarafından döllenmezse ve rahme tutunmazsa parçalanır, progesteron seviyesi düşer ve ortalama 12 – 16 gün sonra yumurta, rahmin astarından kan ve dokularla birlikte vücuttan dökülür, atılır. Bu süreç adet kanaması sürecidir ve genellikle 3 – 7 gün sürer.
- Kilo doğurganlığı etkiler!
Aşırı kilolu veya obez olan kadınlar kontrollü bir şekilde kilo verdiklerinde hamile kalma şansı artabilir. Bu konuda yapılan bir çalışma, vücut kitle indeksi (VKİ) normalin üzerinde olan kadınların, normal vücut kitle indeksine sahip olanlara göre hamile kalmalarının iki kat daha uzun sürdüğünü göstermiştir. Zaten obez kadınlarda vücut ağırlığında % 5-10 arası bir düşüş yumurtlama ve gebelik oranlarını önemli ölçüde artırabilir. Obezite, aynı zamanda erkeklerde kısırlığa ve düşük testosteron seviyesine de neden olabilir. Bunların yanında aşırı düşük kilolu olmak da kısırlığa yol açabilir.
- Yaş gebe olma şansını etkiler!
Doğurganlık, özellikle 30’ların ortalarından sonra hızla azalır. Ayrıca doğurganlık tedavilerinin başarılı olma şansı da yine yaş ilerledikçe azalır. Uzmanlar, 35 yaşın altında olan ve 1 yıldan uzun süre veya 35 yaşın üzerinde olan ve 6 aydan uzun süredir gebe kalmaya çalışan kadınların üremeye yardımcı tedavilere başvurmaları gerektiği konusunda hemfikirler.
- Yaş, erkeklerde de üreme yetisini düşürüyor!
Araştırmalar, sperm sayısı, sperm hareketi ve cinsel işlev gibi pek çok faktörün erkek yaşlandıkça azaldığını göstermektedir. Ama erkekler için baba olma konusunda kesin bir yaş sınırı yoktur. Bu konuda yapılan bir çalışma, çift gebeliği denemeye başladığında erkek 45 yaş ve üzerinde ise kadını hamile bırakmasının çok uzun sürebileceğini göstermiştir. Erkeğin yaşının daha büyük olması durumunda ise bebek sahibi olabilmek için doktora başvurmak önerilir.
Erkeklerde üreme yetisi nasıl artırılabilir?
- Stresten uzak durulmalı.
- Alkol ve tütün kullanmaktan kaçınılmalı.
- Vücut ağırlığı mümkün olduğunca normal sınırlar içinde tutulmalı.
- Et, kepekli tahıllar, deniz ürünleri ve yumurtada bulunan çinko, et, deniz ürünleri, mantar, tahıllarda bulunan selenyum ve E vitamini bakımından zengin bir beslenme programı uygulanmalı.
- Testisler serin tutulmalı, sperm sayısını azaltabilecek uzun, sıcak banyolardan, spa küvetlerinden veya saunalardan uzak durulmalı.
Kısırlık tedavileri hakkında bilgi edinilmeli!
Yaşam içindeki bazı faktörler kısırlığa neden olabilir. Kısırlık şüphesinde ilk adım doktora başvurmak ve gerekli tetkikleri yaptırmaktır. Çiftin durumuna göre; yumurtlamayı uyarmak için doğurganlık ilaçları ve yumurtalıklardan yumurtaların salınmasını, döllenmeyi ve daha sonra bunların rahme yerleştirilmesini kapsayan tüp bebek tedavisi gebeliği mümkün hale getirebilir.
