Progesteron, “gebelik hormonu” olarak bilinmektedir.
Tüp bebek gibi bir doğurganlık tedavisi görüyorsanız, progesteron takviyesi almanız gerektiği görmeniz gerektiği söylenmiş olabilir. Pek çok ilaç türünün kan dolaşımına karışması, sindirim ya da enjeksiyon ile olur. Ancak progesteronun vajinanın astarı tarafından emilmesi için en iyi yol fitil, vajinal hap ya da jel şeklinde alınması olmaktadır.
Progesteronun gebelik hormonu olarak da bilinmesinin nedeni, döllenmiş olan yumurtayı (embriyo), rahime tutunması için hazır hale getirmesinden ve rahimde, embriyonun tutunacağı yerde meydana gelen değişimler için gerekli olmasından kaynaklanmaktadır. Progesteron, yumurtlama (yumurtalıktan olgunlaşmış yumurtanın salınması) sırasında yumurtalıklar tarafından üretilir. Spesifik olarak konuşmak gerekirse progesteron, yumurtalıktaki foliküllerde bulunan hücreler tarafından üretilir. Bunlar, yumurtlamadan önce yumurtayı barındıran keselerdir. Gebeliğin ilk 8 haftasından sonraki dönemde plasenta, progesteron üretmeye başlar.
Progesteron, rahim içi tabakayı (endometrium) döllenmiş olan yumurtanın yerleşmesi için hazırlar. Döllenmiş yumurta rahimde tutunmazsa progesteron seviyeleri düşer ve adet kanaması başlar. Tutunma başarılı olur ve gebelik gerçekleşirse gebeliğin 10. haftası civarında plasenta, progesteron üretme görevini devralır ve bebeğiniz doğana kadar progesteron seviyelerinin yüksek kalmasını sağlar.
Tüp Bebek Tedavisinde Progesteron Kullanımı
Progesteron kullanımı, doğurganlık tedavilerinin önemli bir parçasıdır. Tüp bebek tedavisi boyunca normal progesteron üretiminiz, çeşitli nedenlerden dolayı azalabilir:
- Erken yumurtlamayı engellemek için kullanılan ilaçlar, yumurtalarınız toplandıktan sonra progesteron üretiminin azalmasına neden olabilir.
- Olgunlaşmış yumurtaların toplanması için yapılan folikül aspirasyonunda, işlemin kendisine bağlı olarak progesteron içeren çok sayıda hücre alınabilir.
Rahim içi tabakanın, döllenmiş olan yumurtanın tutunması için hazır olduğundan emin olmak amacıyla tüp bebek tedavisi gören çoğu kadına yumurta toplama işleminden sonra progesteron verilir.
Progesteron testi ne zaman yapılır?
Doktorunuzun, progesteron seviyelerinizi ölçmek için farklı zamanlarda test yapılmasını isteyebilir. Progesteron testi yapılmasını gerektiren bazı durumlar şunlardır:
- Kişinin yumurtlayıp yumurtlamadığına karar vermek
- Kısırlığın altında yatan nedenleri değerlendirmek
- Kişinin düşük ya da dış gebelik yaşayıp yaşamadığını anlamak
- Yüksek riskli gebelik yaşayan kişileri ya da gebelik boyunca progesteron takviyesi alan kişileri değerlendirmek
- Anormal rahim kanamasının nedenlerini elemek
- Adrenal bozuklukların tanısını koymak
Gebelikte Progesteron Düşüklüğü
Gebelikte yaşanan anormallikler genelde düşük progesteron seviyeleri ile ilişkilendirilmektedir. Gebelikte progesteron yumurtalıklar taradından değil, plasenta tarafından üretilir. Bu nedenle gebelikte bir komplikasyon yaşandığı takdirde yumurtalıklar, progesteron seviyelerini yükseltemez. Progesteron seviyeleri çok düşük olduğunda ise bebeği dokuz ay boyunca taşımak mümkün olmayabilir.
Gebelikte düşük progesteron seviyelerinin belirtileri arasında lekelenme ve düşük yer almaktadır.
Düşük progesteron seviyeleri, dış gebeliğe işaret ediyor olabilir. Sonuç olarak düşük ya da fetal ölüm gerçekleşir.
Progesteron eksikliğini tamamlamak için östrojen baskın hormon haline gelebilir. Bunun sonucunda aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- Kilo alma
- Cinsel istekte azalma, ruh halinde değişiklikler, depresyon
- PMS, düzensiz adet döngüleri, ağır kanamalar
- Memelerde hassasiyet, fibrokistik meme
- Fibroidler
- Safra kesesi sorunları
Gebelikte Progesteron Değerleri
Progesteron seviyelerini ölçmek, kan testi ile mümkün olmaktadır. Adet döngüsünün ve gebeliğin farklı dönemlerinde progesteronun normal değerleri (ng/mL) cinsinden aşağıdaki şekilde olmaktadır:
Yumurtlama öncesi: <0.89
Yumurtlama sırasında: ≤12
Yumurtlama sonrası: 1.8-24
İlk trimester: 11-44
İkinci trimester: 25-83
Üçüncü trimester: 58-214
Yukarıda verilen değerlerin, laboratuvardan laboratuvara değişiklik gösterebileceğini unutmayın. Test sonuçlarınız hakkında emin değilseniz doktorunuzla iletişime geçmekten çekinmeyin.
Progesteron hormonu nasıl verilir?
Tüp bebek tedavisi görüyorsanız, yumurta toplama ve embriyo transferi işlemleri arasındaki zamanda progesteron tedavisine başlayabilirsiniz. Gebelik testinin sonucunun pozitif olduğu kesinleşirse progesteron tedavisine 10 ila 12 hafta arası bir süreçte (ilk trimester) devam edilir. Progesteronu ağız yoluyla, enjeksiyon yoluyla ya da vajinal yolla alabilirsiniz.
Ağız yoluyla alınan progesteron çok güvenilir değildir; çünkü bu şekilde hormon, karaciğerde metabolize edildiği için etkililiği azalabilir ve zararlı etkilere neden olabilir.
Progesteron iğneleri ise etkili olsa da bu yöntemi kullanmak rahatsız edici olabilmektedir.
Son olarak vajinal yolla kullanılan progesteronda, hem ağız yoluyla hem de enjeksiyon yoluyla alınan progesteronla ilgili olan sorunlardan kaçınmak mümkün olmaktadır.
Vajinal progesteron nasıl kullanılır?
Vajinal progesteronların üç farklı türü olup bunların kullanımı farklı olmaktadır:
Progesteron fitilleri: Fitilleri kullanım sıklığınız, progesteronun dozuna ve doktorunuzun ne şekilde reçete ettiğine göre farklılık gösterecektir.
Progesteron jel: Jel şeklindeki progesteron, hormon takviyesi için vajinaya bir ya da iki kez, özel aplikatörü ile yerleştirilir.
Vajinal tabletler: Vajinal tabletleri özel aplikatörlerini kullanarak günde bir ya da iki kez kullanmanız gerekecektir.
Vajinal Progesteronun Yan Etkileri
Vajinal progesteron kullanmanız aşağıdaki yan etkilerin görülmesine neden olabilir:
- Göğüs ağrısı ve/veya göğüslerde hassasiyet
- Vajinal akıntıda değişiklikler
- Baş dönmesi ve yorgunluk
- Baş ağrısı
- Sinirlilik ve gerginlik de dahil olmak üzere ruh halinde değişimler
- Pelvik ağrı ve kramp
- Ellerde ya da ayaklarda şişme
Yukarıda yer alan belirtilerin pek çoğu gebelik belirtilerine benzediği için aralarında ayrım yapmak zor olabilmektedir.
Sonuç Olarak
Vajinal progesteron kullanıyorsanız, tedaviniz süresince doktorunuz önermedikçe başka vajinal ilaçlar kullanmamanız gerekir. Vajinal progesteronun istenmeyen etkileri ilacın türüne ve markaya göre değiştiği için olası yan etkiler hakkında doktorunuzla konuşmalısınız.
Bununla birlikte herhangi bir tedaviye başlamadan önce doktorunuzla tüm tedavi seçeneklerini konuştuğunuzdan emin olun. Doktorunuzun, tedaviniz ve sorularınız hakkında size yardımcı olabileceğini unutmayın.
