Tüp bebek tedavisi; kadın ve erkeğin üreme hücrelerinin laboratuvar ortamında bir araya getirilmesiyle elde edilen embriyoların anne adayının rahmine transfer edilmesiyle gerçekleştirilmektedir. Bu bağlamda bakıldığında aslında teorik açıdan, gebelik oluşabilmesi için sadece birer tane çok kaliteli yumurta ve sperm hücresinin olması yeterli olabilmektedir.
Tüp bebek tedavisindeki başarı oranınızı hesaplama aracımızdan hesaplayabilirsiniz.
https://www.bulenttiras.com/tup-bebek-basari-orani-hesaplama
Elbette ki, bu durum teoride öyledir. Ancak pratikte her yumurta ve sperm hücresi istenen kalitede embriyo oluşturmak için uygun olmayabiliyor ya da işler her zaman kusursuz şekilde yolunda gitmeyebiliyor. İşte bu nedenle de tüp bebek tedavisinde mümkünse fazla sayıda olgun yumurta ve kaliteli sperm hücresi bulunmalı ki, bunlardan mümkün olan en kaliteli bir ya da iki kaliteli embriyo elde edilebilsin. Bunun için de anne adayına yumurtlamayı destekleyici ilaçlar verilmektedir. Bu durumda tüp bebek tedavisi için kaç tane yumurtanın gerektiği de bir soru işaretidir. Bu konuda da pek çok farklı fikir olmakla birlikte araştırma sonuçlarının işaret ettiği belli bir sayı da bulunmaktadır. Bkz: Tüp Bebek Tedavisi Hangi Aşamalardan Oluşur?
Tüp bebek tedavisinde istenen yumurta sayısına dair araştırmalar
“Tüp bebek tedavisinde kaç tane yumurta elde edilmesi en ideal olanıdır” sorusu üzerine pek çok çalışma yapılmıştır. Bu bağlamda yapılan yeni bir araştırmaya göre; tüp bebek tedavisinde yumurta sayısı için “15” sihirli sayıdır ve sağlıklı bir gebelik, en sonunda canlı bir doğum için en büyük şansı vermektedir.
İngiltere’de tüp bebek tedavisi alan kadınlardan elde edilen verileri kullanarak uygulanan bir bilgisayar programına dayanan sonuçlar, çok az yumurta toplama ve çok fazla yumurta toplamanın canlı doğum şansını azalttığını ve olumsuz bir sonuç alma riskini artırdığını gösteriyor.
İngiltere’deki Birmingham Üniversitesi’nde üreme tıbbı ve ameliyatı klinik okuyucusu ve danışmanı olan araştırmacısı Dr. Arri Coomarasamy’e göre, 34 yaşın altındaki bir kadın için 15 yumurtalı canlı doğum oranı % 40’tır”. Ancak sadece 5 tane yumurta toplandığında canlı doğum oranı % 30 – 40 arasındadır.
Amerika Birleşik Devletleri’nde, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine göre, 2008 yılında 148.055 tane tüp bebek denemesi yapıldı ve bunlardan 46.326 tanesi canlı doğumla sonuçlandı. Yardımcı üreme teknolojisinin kullanımı son on yılda ikiye katlandı ve bugün yaşamakta olan bebeklerin % 1’inden daha fazlası üremeye yardımcı tedavilerle dünyaya geldi. Uzmanlara göre tüp bebek tedavisinde ne fazla sayıda yumurta, ne de az sayıda yumurta, önemli olan sadece doğru sayıda yumurta elde edebilmektir.
Coomarasamy ve meslektaşları, Nisan 1991 ile Haziran 2008 arasında gerçekleştirilen 400.135 tane tüp bebek döngüsünden sağlık veriler analiz ettiler. Daha sonra araştırmacılar kadının yaşını, yumurtalıklardan alınan yumurta sayısını ve canlı bebek dünyaya getirme başarısını dikkate alan bir model yarattılar. Buna göre de, kadının yumurtalıklarından alınan 15 tane yumurtanın, yumurtalıkların hiperstimülasyon sendromu için yüksek risk altında kalmadan ve de en yüksek gebelik oranları elde edilerek en uygun yumurta sayısı olduğunu buldular. 15 yumurta aslında, yumurtalıkların çok fazla yumurta üretmesi için fazla uyarılması durumu olan yumurtalık hiperstimülasyonu sendromu olmadan en sağlıklı tüp bebek döngüsü elde edebilmeye olanak tanır. Sağlık otoritelerine göre, tüp bebek tedavisi uygulanan kadınların yaklaşık % 10’unu etkileyen bu sendrom, ciddi kilo alımı, karın ağrısı ve karında şişkinlik gibi semptomlara neden olan bir sorundur. Araştırmayı gerçekleştiren Coomarasamy ve arkadaşlarına göre de, tüp bebek tedavisinde 20 ya da daha fazla sayıda yumurta almak, over hiperstimülasyon sendromu riskinde çok ciddi bir artışa yol açmaktadır.
Peki, neden 15 tane yumurta?
Coomarasamy, tüp bebek tedavisinde çok fazla yumurta üretilen kadınların daha düşük kaliteli yumurtalara sahip olabileceğini ve bunun canlı doğum elde edebilme oranının düşmesine yol açtığını belirtmiştir. Zira tüp bebek tedavisinde çok fazla yumurta elde edilen birçok kadında polikistik over sendromu görülür, yumurtlama sırasında yumurta salınmaz ve polikistik over sendromu daha düşük yumurta kalitesiyle çok ciddi ilişkili olabilir. Ancak yine de canlı doğum şansının neden yumurta sayıları ile, yani 20’den fazla sayıda olması ile azaldığına dair kapsamlı bir çalışma da henüz yapılmamıştır.
Günümüzde tüp bebek tedavileri için 8 – 14 tane yumurta, tipik olarak yeterli görülebiliyor ve 15 tane yumurtanın en ideal olduğu düşünülüyor. Bununla birlikte toplanan yumurtaların sayısı tüp bebek prosedürü uygulanan kadına bağlı bağlıdır, yani kadının yaşı, hormon seviyeleri ve diğer faktörler bu konuda etkendir.
Yumurta sayısının artışı ve tüp bebek başarısına dair yapılan çalışmalar, 20 veya daha fazla sayıda yumurta toplanan kadınların muhtemelen aşırı uyarıldığı ve vücuttaki östrojen seviyelerinin büyük ölçüde arttığını gösteriyor. Kadının vücudunda artan östrojen seviyeleri yumurtaların implante edilme şansını azaltır, böylece hamileliğin gerçekleşmesi ve canlı doğum şansının da azalması söz konusu olur. Bu konudaki genel kanıya göre; tüp bebek tedavisinde canlı doğum yapma şansını maksimum düzeye çıkarabilmek için kadının yumurtalıklarından 15 yumurta alınması gerekir.
Yeni araştırmalar, yumurta sayısının 18 – 20 arasında olabileceğini söylüyor!
Tüp bebek tedavisinde olması gereken yumurta sayısına dair yapılan yeni araştırmalar gösteriyor ki, tedavi sonrası canlı doğum şansı, bir kadının yumurtalıklarında 18 – 20 tane yumurta olgunlaşmaya başladığında artmaktadır. Bu bakımdan günümüzde tüp bebek tedavilerinde amaçlanan yumurta sayısı 15’in üzerine de çıkabilir. Ancak bu tür bir durumda yumurtalık hiperstümülasyonu açısından araştırmak da gerekir.
İsveç’te Sahlgrenska Akademisi’nde yapılan bir tez çalışmasında, bir kadının yumurtalıklarında 18 – 20 yumurtanın olgunlaşmaya uyarılması durumunda, tüp bebek tedavisinde doğum şansının arttığı görülmektedir.
Sahlgrenska Üniversitesi Hastanesi ve Sahlgrenska Akademisi verilerine göre; tüp bebek tedavisinde sonuçlar, tedaviden önce hormon stimülasyonunun yapılması ile daha başarılı bir ivme izlemektedir.
Tüm dünyada uygulanan tüp bebek denemelerinde artan oranda, tedavi başına yalnızca bir döllenmiş yumurta veya embriyo kullanılmaktadır. Eğer tedavide daha kaliteli çok sayıda embriyo elde edilebiliyorsa da, bunlar ileride kullanılmak üzere dondurulabiliyor.
Bir tüp bebek tedavisinde alınması gereken toplam yumurta sayısı üzerine yapılan önceki birkaç araştırma, tedavi ile canlı doğum şansının yaklaşık 10 yumurtadan sonra optimal olduğunu göstermiştir. Daha fazla sayıda yumurtanın daha iyi bir doğum şansına değil, ciddi yan etki riskinin artmasına neden olduğuna da inanılmaktadır. Bununla birlikte, yapılan çalışmalar, yumurta alımından sadece birkaç gün sonra gerçekleşen taze tüp bebek siklusu adı verilen ilk implantasyondan sonra gebelik oranını esas olarak ele almaktadır. Oysaki dondurulup, daha sonra çözülerek kullanılan embriyoların implantasyon oranları buna dahil edilmemiştir.
Bu konuda yapılan çalışmalar sadece gebelik elde edebilme ve canlı doğum oranlarını belirlemiş, incelemiş, ancak alınan yumurta sayısı ile gebelikteki ve canlı doğan bebeklerdeki komplikasyonlar arasında herhangi bir bağlantı olup olmadığını incelememiştir. Öte yandan, alınan yumurta sayısı ile plasenta previa arasında veya doğum sırasında kanamaya neden olabilecek başka durumlar arasında da zayıf fakat istatistiksel olarak geçerli bir ilişki vardır.
Çözülmüş embriyoların transferi, İsveç’teki tüm tüp bebek döngülerinin yaklaşık üçte birini oluşturmakta ve canlı doğum şansı taze embriyoların transferiyle karşılaştırılabilmektedir. Bu tür kıyaslamalardan elde edilen sonuçlar kesinlikle faydalı ve yol gösterici olabilir. Bu nedenle yumurta alımından önce hormon stimülasyonunu tasarlamak faydalı olabilir. Böylece ilave hormon tedavisini önlemek için ekstra embriyolar üretilebilir ve dondurularak saklanıp, gerektiğinde kullanılabilir.
Sonuç olarak; yukarıda sıralanan tüm veriler ışığında; önceleri yaklaşık 10 tane yumurta, taze döngüden sonra doğum şansı için en uygun sayılmaktaydı. Ancak araştırmalar gösteriyor ki; canlı doğum şansı 18 -20 arasında yumurta ile artmaktadır. Aynı bağlamda komplikasyon risklerine bakıldığında; 18-20 yumurtada riskler makul bir seviyede kalırken, 20 taneden fazla yumurtada riskler ciddi oranda artmaktadır.
