Pek çok kadın, yumurtalarını gelecekteki bir gebelik için korumak amacıyla yumurta dondurmayı ya da diğer adıyla oosit kripyoprezervasyonunu tercih etmektedir. Bu prosedürü tercih etmek için çeşitli nedenler olabilmektedir: Gebelik için henüz hazır hissetmemek, ciddi bir ilişki içerisinde olmamak ya da kanser teşhisi almış olmak ve kemoterapinin doğurganlığı etkileyecek olması gibi nedenler olabilmektedir.
Polikistik over sendromu (PKOS) ve doğurganlık sorunları açısından konuşmak gerekirse bu sendrom, kadınların üreme çağında ortaya çıkan hormonal bir rahatsızlıktır. Polikistik overi olan kadınların düzensiz ya da uzun aralıklı adet döngüleri veya aşırı erkeklik hormonu (androjen) seviyeleri olabilir. Yumurtalıklarda çok sayıda küçük sıvı toplanmaları (foliküller) meydana gelebilir ve düzenli olarak yumurta salınımı gerçekleştirmek mümkün olmayabilir.
Polikistik over sendromunun kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak erken tanı ve tedavinin yanı sıra kilo kaybı, uzun dönemde meydana gelebilecek tip 2 diyabet ve kalp rahatsızlıkları riskinin azalmasında yardımcı olabilir.
Polikistik over sendromu, gebe kalmakta zorluk yaratabilir. Çünkü bu rahatsızlığın olması durumunda kadınlık hormonlarında dengesizlik bulunmaktadır. Bu dengesizlik ise yumurtanın gelişmesini ya da olgunlaşan yumurtanın salınmasını engelleyebilir. Olgun yumurta bulunmadığında ise ne yumurtlama ne de gebelik gerçekleşebilir.
Polikistik over sendromuna sahip olmanız demek, yumurtalarınızı dondurmak zorundasınız demek değildir. Ancak yazının başında bahsedilmiş olan nedenlerden dolayı yumurtalarınızı dondurmayı düşünebilirsiniz.
Yumurta dondurma nasıl yapılır?
Yumurta dondurmak için yumurta toplanması süreci, tüp bebek tedavisinin ilk aşamasıyla aynı olmaktadır: Yaklaşık iki hafta boyunca günlük olarak hormon alırsınız.
Yumurta dondurma döngüsünde kullanılabilecek ilaçlar üçe ayrılmaktadır. Bunlardan ilki tek bir hormon (Folikül Uyarıcı Hormon – FSH) ya da farklı hormonlar (FSH ve Luteinize Edici Hormon – LH) içerir ve yumurtalıkların, daha fazla yumurta üretmesi için kullanılır. Bu ilaca yumurta dondurma döngünüzün ilk ya da ikinci günü başlarsınız. Kullanacağınız diğer şey gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) olmaktadır ve bu hormon, doktorunuz onları toplamadan önce çok erken bir zamanda yumurtlayarak yumurtalarınızın salınmasının önüne geçer. GnRH genelde döngünün ortalarında günde bir kez enjekte edilir.
Bu ilaçları kullanırken doktorunuz, tedavinin etkilerini takip etmek için düzenli olarak kan testleri yapacaktır. Ayrıca yumurtlamayı ve yumurta gelişimini gözlemlemek için ultrason da yapılacaktır. Her doktorun ve her kliniğin kendine özgü protokolü vardır: Bazı doktorlar her gün ziyaret etmenizi isterken kimileri ise tüm döngü boyunca birkaç kez ziyaret etmenizi ister. Doktorunuzun verdiği talimatlara uyduğunuzdan emin olun.
Doktorunuz, yumurtalarınızın yeteri kadar geliştiğini düşünüyorsa son bir ilaç kullanmanız gerekebilir. Bu aşamada son olarak insan koryonik gonadotropini ya da hCG enjeksiyonu sayesinde yumurtlamanın tetiklenmesi sağlanır. Bu ise genelde yumurtalar toplanmadan 36 saat önce gerçekleştirilir. Bu sayede vücudunuz doğru zamanda yumurta salınımını gerçekleştirmiş olur.
Doktorunuz, yumurtalarınız hazır hale geldiğinde yumurta toplama işlemini gerçekleştirecektir. Bu işlem genelde 10 ila 20 dakika arası sürer ve işlem sırasında uyutulmanız gerekebilir.
Yumurtalıklarınızı görmek için doktorunuz ilk olarak vajinaya ultrason probu yerleştirir. Sonrasında her bir folikülün içerisindeki suyu aspire etmek için yumurtalıklara iğneyle girer. Çekilen sıvı, içerisinde yumurtaların olup olmadığını mikroskop altında değerlendirmek için embriyoloğa verilir. Sonrasında sağlıklı yumurtalar alınacak ve özel teknikler kullanılarak dondurulacaktır.
Gebelik için hazır olduğunuz zaman ise yumurtalar çözdürülecek ve döllenecektir. Sonrasında embriyo, gebelik oluşturmak için rahme transfer edilir. Bazen kullanılmak üzere sağlıklı yumurtalar elde edilmesi için birden çok döngü yapılması gerekebilir.
Yumurta Dondurmanın Riskleri
Yumurta dondurma sırasında Yumurtalıkların Aşırı Uyarılması Sendromu (Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu – OHSS) riski vardır. Bu sendrom genelde yumurta toplandıktan sonra görülmekle birlikte özellikle polikistik over sendromu olan kadınlar için ciddi bir sorundur.
Sıvı dolu olan yumurta folikülleri, yumurtalıkların içerisinde büyümeye başladığı zaman genişler. Bazen boş yumurta folikülleri tarafından üretilen hormonlar ve kimyasallar (yumurta toplama işleminden sonra), sıvının vücutta yer değiştirerek karın boşluğu ya da ciğerlere dolmasına neden olabilir.
Polikistik overi olan kadınlar, OHSS açısından daha yüksek bir risk altındadır. Çünkü bu kadınların yumurtalıklarında halihazırda çok sayıda folikül bulunmaktadır ve polikistik over, hormonlara aşırı tepki verilmesine neden olabilir.
Ayrıca yumurtaların dondurulma ya da çözülme sürecinden sağ çıkamama riski bulunmaktadır. Bu nedenle işlemi yaptırmadan önce bu riski de göze almanız gerekir.
Dondurulmuş yumurtalar ne kadar saklanır?
Yumurtaların iyi kalitede olduğunu varsayarsak dondurulan yumurtalar yıllar boyunca saklanabilir. Ancak dondurma, çözülme, döllenme ve embriyo gelişimi sürecinde sağlıklı yumurtaların hayatta kalacaklarından emin olmak için yeterli sayıda yumurtanın saklanıyor olması gerekir.
Doktor seçiminizi nasıl yapmalısınız?
Sık sık ziyarette bulunacağınız için evinize yakın mesafede olan bir klinik tercih edebilirsiniz. Ayrıca çalışıyorsanız, çalışma saatleri size uygun olan bir yer tercih edebilirsiniz. Kliniğe gittiğinizde doktorunuza, yumurta dondurmayla ilgili olarak kaç tane döngü uyguladığı ve başarı oranları gibi konuları sorduğunuzdan emin olun.
Doktorunuzu seçmeden önce mutlaka iyi bir araştırma yapın. Yakınlarınızda içinize sinen bir seçenek yoksa daha uzaktaki bir kliniğe gitmeyi tercih edebilirsiniz. Bu durumda gidebileceğiniz günleri ve saatleri gideceğiniz merkez ile konuşarak anlaşmaya varabilirsiniz.
Pek çok kliniğin şehir dışından gelen hastaları olduğundan dolayı süreci sizin için kolaylaştıracaklardır. Sonuç olarak hangi merkezi seçerseniz seçin, oraya gitme konusunda kendinizi rahat hissettiğinizden emin olun.
