Puberte Prekoks (Erken Yaşta Adet Görme)

Puberte nedir?

Puberte prekoks, erken yaşta adet görülmesi anlamına gelmemektedir, pubertenin yani ergenlik döneminin erken yaşta başlaması durumunu ifade eder. Puberte ergenlik dönemidir. Kız çocuklarının fizyolojik olarak değişimi ilk adet kanamaları ile bu dönemde gerçekleşir. Kızlar erkeklerden 2 yıl önce, ortalama 9-14 yaşları arasında ergenliğe girerler.

Pubertenin ilk belirtileri göğüslerde başlar, bu gelişmeye telarş denir. Memelerin gelişimi genellikle sırası ile gerçekleşir. Tek bir göğüs gelişmeye başladıktan 6 ay sonra diğer göğüste gelişime geçer. Daha sonra koltuk altlarında ve genital bölgede tüylenmeler başlayarak pubarş olgusunu meydana getirir. Pubertenin belirtileri arasında son basamağı oluşturan Menarşın gerçekleşmesi ile de tamamlanır. İlk görülen adet kanamaları yani menarşla birlikte vücudun gelişim evresine girdiği; fiziksel değişim olarak boyun uzaması, vücudun kadınsı formuna kavuşması ve psikolojik değişimlerin yaşandığı bir döneme girilir. Bu değişimlerle beraber vücudun son şekli, yaklaşık olarak 5 yıl gibi bir süre sonunda tamamlanmış olur.

Puberte prekoks (erken yaşta adet görme) nedir?

Kız çocuklarının erken puberte dönemi ile erken yaşta adet görmeleri durumuna, puberte prekoks denir. Bu dönemin 16 yaşından sonra gerçekleşmesine, puberte tarda yani gecikmiş puberte adı verilir. Puberte prekoks gerçek ya da yalancı belirtilerle kendini gösterir. Gerçek puberte prekoks, beyindeki patolojiye bağlı hipotalamus hipofiz- gonad aksının çalışması sonucunda sex hormonlarına bağlı olarak ortaya çıkarken, yalancı puberte prekoks beyin dışı organların patolojisinden kaynaklanmaktadır. Bu patoloji daha fazla sex hormonunun salgılanmasına yol açar.

Gerçek erken yaşta adet görme (puberte prekoks) neden olur?

• İdiopatik ( sebebi bilinmeyen, konstitüstonel ) durumlarda
• Beyin tümörlerinin varlığında ( En yaygın hipotalamik sebep hamartomdur )
• Langerhans hücreli histiyositoz ( Hand Shüller Christian hastalığı )
• Kafa travması, menenjit, ensefalit hidrosefali, araknoid kist gibi beyinle ilgili aksamalar sonucunda ortaya çıkabilir.

Yalancı (periferik) erken yaşta adet görme neden olur?

• Ektopik gonadotropin salgılayan tümörler
• Adrenal korteks tümörleri
• Konjenital adrenal hiperplazi
• McCune Albiright sendromu
• Yumurta kistleri ( granüloza hücreli tümör, teka hücreli tümör )
• Hormonal steroid içeren ilaç kullanımına bağlı olarak görülebilmektedir.

Heteroseksüel puberte nedir?

Ergenlik dönemi içerisinde, kız çocuklarında erkeksi özelliklerin ortaya çıkması durumuna denir. Genellikle aşırı tüylenme olarak meydana gelen heteroseksüel puberte, polikistik over sendromundan kaynaklanmaktadır. Başlıca diğer nedenleri aşağıdaki gibi olmaktadır:

• Konjenital adrenal hiperplazi (non-klasik, geç başlangıçlı form)
• Reifenstein sendromu
• Polikistik over sendromu (PCOS)
• 5-alfa-redüktaz enzim eksikliği
• Androjen salgılayan tümörler (Sertoli-leydig hücreli tümör)
• Cushing sendromu sonucu ortaya çıkmaktadır.

Puberte prekoks tedavi edilebilir mi?

Puberte prekoks da yaşanan bu değişimler erken yaşta başladığı için kemik epifizlerinin erken kapanmasına neden olur. Yani hızla uzayan boy; uzamanın erken durması ile kemik gelişimi engellenerek, çocukların kısa boylu kalmasına neden olmaktadır.

Puberte prekoksun tedavileri, çocuğun boy uzamasının erken durmasını engellemek ve psikososyal destek vermek amacıyla uygulanmaktadır. Gerçek puberte prekoks tedavilerinde, hormonal ilaçlarla beyindeki patolojiye bağlı olarak görülen fazla hormon salınımı engellenir. Yalancı puberte prekokslar da ise, soruna bağlı olarak tedavi yöntemleri değerlendirilir. Örneğin; yumurtalıklarda kaynaklanan kist nedeni ile görülebilen bu durumu önlemek amacıyla, cerrahi bir müdahaleyle bu kitlenin alınması sonucunda tedavisi gerçekleştirilmiş olur.