Tüp bebek tedavisi, doğal yolla bebek sahibi olamayan çiftlerin de anne, baba olabilmelerine olanak veren bir üremeye yardımcı tedavi yöntemidir. 40 yılı aşkın süredir uygulanmakta olan tüp bebek tedavisi, üreme tıbbındaki ilerlemelerle birlikte gebeliğin çok zor olduğu çiftlerin kolaylıkla bebek sahibi olabilmelerini olanaklı kılmaktadır.
Tüp bebek tedavisindeki başarı oranınızı hesaplama aracımızdan hesaplayabilirsiniz.
https://www.bulenttiras.com/tup-bebek-basari-orani-hesaplama
Tüp bebek tedavisini en başarılı üremeye yardımcı tedavi yöntemi haline getiren hususların başında da tedavide kullanılan ilaçlar ve ekstra uygulamalar geliyor. Örneğin, yumurtlama sorunu olan kadınların doğal yolla gebe kalabilmeleri çok zorken, tüp bebek tedavisinde kullanılan yumurtlamayı destekleyici ilaçlarla gebelik gerçekleşebiliyor.
Tüp bebek tedavisinde ilaç kullanma sebepleri nelerdir?
- Yumurta sayısı ve gelişimi konusunda sorunu olan kadınlarda yumurtalıklarda yeterli sayı ve büyüklükte folikül (içinde yumurta bulunan içi sıvı dolu kesecik) gelişimini gerçekleştirmek,
- Kadın için çok ciddi sorun yaratabilecek bir durum olan, folikül gelişimi sırasında yumurtalıkların aşırı uyarılmasına engel olmak,
- Yumurta gelişimi iyi olan, ancak çatlamasında sorun olan kadınlarda yumurta çatlamasını kolaylaştırmak,
- Rahim iç zarının embriyoyu tutabilme şansını artırmak için rahmi daha uygun hale getirmek gibi amaçlarla tüp bebek tedavisinde birtakım ilaçlar kullanılır.
Tüp bebek tedavisinde ne amaçla, hangi ilaçlar kullanılır?
- Yumurta geliştirmek için kullanılan ilaçlar
Tüp bebek tedavisinden başarılı bir sonuç alabilmenin en temel koşullarından birisi kesinlikle anne adayının yeterli sayıda ve büyüklükte yumurta üretebilmesidir. Bu bakımdan tüp bebek tedavisi aşamalarından olan “yumurtlama tedavisi ya da ovülasyon indüksiyonu” anne adayına verilen çeşitli ilaçlarla yumurtalıkların uyarılması işlemidir. Bu işlemle elde edilen yumurta sayısı artırılabilmektedir. Doğal yolla gebelik elde edememenin en önemli sebeplerinden birisi olan yumurtlama sorunları da bu uygulama ile önlenmiş olabiliyor.
Zira gebelik için üremeye yardımcı tedaviler kullanılacaksa birden fazla folikül elde edilmesi başarı şansını önemli ölçüde artırmaktadır. Yumurta geliştirme tedavisi de, düzenli olarak yumurtlamayan kadınlarda kullanılan ve çok başarılı sonuçlar veren bir işlemdir. Yumurta geliştirici ilaçlar, kadının ihtiyacı ve de tedaviyi gerçekleştiren doktorun takdiri doğrultusunda farklı doz ve kombinasyonlarda, değişen sürelerle kullanılmaktadır.
Ovülasyon indüksiyonunda genellikle yumurta gelişimini sağlamak için hipofiz bezinden Folikül Uyarıcı Hormon (FSH) salınımını uyaran klomifen sitrat isimli tablet şeklinde ilaçlar ağız yoluyla alınır ya da doğrudan FSH hormonu içeren iğnelerin her gün aynı saatlerde cilt altına enjekte edilmesi gerekir.
Tüp bebek tedavisinde dışarıdan verilen FSH, yumurtalıklarda yumurta gelişimini uyaran ve beyinde bulunan hipofiz bezinden salgılanan bir hormondur. Bu amaçla Klomifen sitrat kullanılan kadınlarda FSH salınımının uyarılması için ilaç genellikle 5 günlük verilir. Ancak ilacın kullanıldığı bu süre hastaya göre de değişiklik gösterebilir.
- Aşırı uyarılmayı baskılamak için kullanılan ilaçlar
Tüp bebek tedavisinde yumurtalıkların ilaçla uyarılması sonucu gelişen foliküllerin kontrolsüzce çatlamaları sonucu yumurtlama da kontrolsüz olabilir. Bu şekilde kontrolsüz yumurtlama da tedavi için sorun yarattığından bunu da engellemek için bazı ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar kadının FSH (Folikül Uyarıcı Hormon) hormonunu baskılayarak yumurtlamadaki kontrolsüzlüğü baskılayıcı etkili gösterir. Bu ilaçlar da aynı şekilde kadına klomifen sitrat, FSH gibi yumurta geliştirici ilaçlarla kombine bir şekilde verilerek süreç yönetilir.
Yumurtlamayı baskılama amacıyla en sık olarak kullanılan ilaçlar GnRH analoglarıdır. Bu ilaçlara genellikle tedaviye başlamadan önceki adet döneminin 21. gününde başlanması gerekir. Yumurtlama baskılayıcı olarak çalışan GnRH analogları genellikle enjeksiyon cilt altına ya da kas içine yapılır ve bu işlem uzun protokol tüp bebek tedavisinde tercih edilmektedir. GnRH analoglarının burun yoluyla alınan sprey formları da bulunmakla birlikte enjeksiyona göre daha nadir tercih edilmektedir. Tüp bebek tedavisinde kısa protokol uygulanacaksa da “GnRH antagonistleri” adı verilen iğneler yine aynı amaçla kullanılır. Bu iğnelere yumurtalık uyarımı esnasında başlanır ve yumurta gelişimini tamamlanana kadar da kullanıma devam edilir.
- Yumurta çatlatmak için kullanılan ilaçlar
Bazı kadınlarda yumurtlama döneminde yeterli sayıda ve büyüklükte yumurta gelişse bile, yumurtayı içinde bulunduran folikül çatlayamaz ve yumurtlama olayı gerçekleşemez. Bu tür durumlar için de tüp bebek tedavisinde yumurta çatlatma ilaçları kullanılır. Bu ilaçlar HCG hormonu içeren iğnelerdir ve enjeksiyon şeklinde cilt altına uygulanır. Bunlar yumurta toplama işleminden yaklaşık 36 saat önce yapılır.
- Embriyoların rahme tutunmasını sağlamak amaçlı kullanılan ilaçlar
Yeterli sayıda ve büyüklükte yumurta ve kaliteli spermle döllenme yoluyla çok kaliteli embriyolar elde edilmiş olsa da rahim zarının transfer edilen embriyoları tutabilecek kalınlığa ve olgunluğa erişmiş olması da çok önemlidir. Bu amaçla kullanılan ilaçlar doğal progesteron hormonu içermektedir. Tüp bebek tedavisinde taze embriyo transferinde, yumurta toplama işleminden sonra, dondurulmuş embriyo transferinde ise yaklaşık 14 gün sonra progesteron hormonu kullanılır. Bu hormon kadına hap, bant, vajinal fitil, iğne ya da jel şeklinde verilebilir.
Tüp bebek tedavisinde kaç gün iğne yapılır?
Tüp bebek tedavisinde üretilen yumurtaların olgunlaşabilmesi için iğne tedavisi uygulanır. İğneler genellikle doktorun ve yardımcı personelin ayrıntılı anlatımı ile hastanın kendisi tarafından yapılabilir. Bu iğnelerin doktorun önerdiği dozda ve sıklıkta, her gün aynı saatte, doğru şekilde yapılması tedavinin başarısı için çok önemlidir. Bu sebeple de hastalar tarafından en çok merak edilen işlemlerden birisi budur.
Tüp bebek tedavisine başvuran her çiftin sorunu ve ihtiyacı farklılık gösterebildiği için, tedavi protokolleri de kişiye özel olarak planlanır. Bu tedavide sadece iğneler değil, ağız yoluyla alınan tablet formunda ilaçlar, burun içine sprey şekilde uygulanan ilaçlar ve vajinal fitil ya da jeller de bulunmaktadır.
Bu bakımdan doktorun hasta için tercih ettiği ilaç formuna ve dozuna göre “tüp bebek tedavisinde kaç gün iğne yapılır” sorusunun cevabı değişiklik gösterebilmektedir. Ancak bu soruya genel bir yanıt olarak; GnRH antagonistleri ile yapılan kısa protokolün ortalama 10 -12 gün, GnRH analogları ile yapılan uzun protokolün ise yaklaşık olarak 20 gün süreyle iğne yapılmasını gerektirdiği söylenebilir. Bu süreler kesinlikle yaklaşık olarak söylenmektedir.
Tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkileri nelerdir?
Tüm tedaviler ilaç kullanımını gerektirmekte ve aslında her ilaç da vücutta belli başlı yan etkilere, semptomlara sebep olabilmektedir. Bu bakımdan çoğu ilaç ya da hormon tedavisi birtakım yan etkilere yol açabiliyor. Tüp bebek tedavisinde kullanılan hormon ve ilaçların yan etkileri genellikle hafif, kendi kendine geçen, kısa süreli yan etkilerdir ve her geçen gün de bu iğne ve ilaçların yan etkilerin azalmaktadır. Ancak yine nadiren de olsa ciddi yan etkiler olabiliyor.
Tüp bebek tedavisi ilaçlarının en sık görülen yan etkileri
- Enjeksiyon yapılan yerde morluk, ağrı ve tahriş,
- Şiddetli baş ağrısı,
- Göğüslerde şişkinlik ve hassasiyet,
- Yorgunluk ve halsizlik,
- Kas ve eklemlerde ağrı,
- Duygu durumunda hızlı değişimler,
- Ani sıcak basması,
- Vücutta su tutma ve ödeme bağlı geçici kilo alımı,
- Normal dışı alerjik reaksiyonlar,
- Karın bölgesinde ağrı,
- Kabızlık ya da ishal gibi bağırsak sorunları,
- Mide bulantısı ve kusma,
- Enfeksiyonel sorunlar,
- Vajinal akıntıda artış ve hafif kanama,
- Ovaryen hiperstimülasyon sendromu (OHSS)
Ovaryen hiperstimülasyon sendromuna (OHSS) dikkat!
Yumurta geliştirme amaçlı kullanılan klomifen sitrat ya da FSH içeren iğneler ovaryen hiperstimülasyon sendromu (OHSS) adı verilen çok ciddi bir yan etkiye yol açabilir. OHSS, kadının yumurtalıklarında aşırı büyüme, karın şişliği, bulantı, kusma gibi yan etkiler getirir ve yumurtalıkların aşırı uyarılmasının bir sonucudur. OHSS çoğunlukla tedavi gerektiren bir sorundur.
