Doğum kontrol hapları, esas olarak gebeliği önlemek için kullanılan hormon içeren ilaçlardır. Doğum kontrol hapları her gün düzenli olarak alındığında gebeliği önleme konusunda oldukça etkilidir. Bununla birlikte doğum kontrol haplarının gebeliği önlemenin dışında başka faydaları da bulunmaktadır.
İki çeşit doğum kontrol hapı bulunmaktadır:
Kombine doğum kontrol hapları: Bu haplar, hem östrojen hem de progestin içermektedir. Doğum kontrol hapları arasında en sık kullanılan haplar, kombine doğum kontrol hapları olmaktadır.
Mini haplar: Bu hapların içerisinde östrojen olmayıp yalnızca progestin bulunmaktadır.
Genel olarak sağlıklı olduğunuz sürece doğum kontrol hapı kullanabilirsiniz. Bu durum hem kombine doğum kontrol hapları hem de mini haplar için geçerlidir.
Bununla birlikte östrojen içeren doğum kontrol haplarını kullanmak, bazı sağlık sorunlarını yaşama riskinizi arttırabilmektedir. Hayatınızın bazı dönemlerinde ve yaşınız ilerledikçe doktorunuz östrojen içeren doğum kontrol hapları kullanmanızı tavsiye etmeyebilir. Aşağıdaki durumların olması halinde doktorunuz başka doğum kontrol yöntemleri önerebilir:
- 35 yaş ve üzeri olup sigara içiyor olmak
- Yeni doğum yapmış olmak
- Kan pıhtılaşma bozukluğu, kontrol altında olmayan yüksek tansiyon, bazı kalp ya da kan damarları sorunları, meme kanseri, bazı karaciğer sorunları, safra kesesi sorunları, auralı migren, lupus, uzun dönemli diyabet ya da diyabet nedeniyle yaşanan komplikasyonlar gibi sorunlar yaşıyor olmak
Yalnızca progestin içeren haplar, östrojen içeren haplar kullanamayan kadınlar için güvenli bir seçenek olmaktadır. Bununla birlikte meme kanseri olan ya da karaciğer sorunları yaşayan kadınların yalnızca progestin içeren hapları da kullanmaları önerilmemektedir.
Doğum kontrol hapı kullanmak, bazı kanser türlerine yakalanma riskinizi azaltabilmektedir. Örneğin, hem kombine haplar hem de mini haplar rahim kanseri riskini azaltabilirken östrojen ve progestin içeren haplar, yumurtalık kanseri ve kalın bağırsak kanserleri riskini azaltabilmektedir.
Bununla birlikte araştırmalar, östrojen içeren doğum kontrol haplarının uzun dönemli kullanımının rahim ağzı kanseri riskini arttırabileceğini göstermektedir. Beş yıl boyunca doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda kanser riskinin, hiç doğum kontrol hapı kullanmamış kişilere göre rahim ağzı kanserine yakalanma riski daha fazla olmaktadır. Bununla birlikte hapın kullanımı bırakıldıktan sonra bu risk giderek azalmaktadır.
Doğum kontrol haplarının meme kanseri üzerindeki etkileri ise tam olarak bilinmemektedir. Bazı araştırmalara göre östrojen içeren hapların kullanımı, meme kanseri riskini biraz arttırabilmekle birlikte hapı bıraktıktan 10 yıl sonra bu risk normal seviyelere dönmektedir. Bazı araştırmalarda ise östrojen ile meme kanseri arasında ilişki olmadığı görülmektedir.
Yukarıda yer alan etkiler, östrojen içeren haplar ile ilgili olup yalnızca progestin içeren hapların rahim ağzı kanseri ya da meme kanseriyle ilgili riskleri arttırdığı görülmemektedir.
Doğum Kontrol Hapı Riskleri
Doğum kontrol hapı kullanımıyla ilgili ciddi sorunlara sık sık rastlanmaz. Bununla birlikte kombine doğum kontrol hapı kullanan kadınlar, bazı sağlık sorunları bakımından hap kullanmayan kişilere göre daha yüksek risk altında olabilir.
Kombine doğum kontrol hapı kullanımı sonucunda görülen en ciddi komplikasyon kalpte, akciğerlerde, beyinde ve bacaklarda kan pıhtısı gelişimi olmaktadır. Kombine kontrol hapı kullanan ve yatak istirahatinde olan veya vücudunda bir yeri alçıda bulunan kişiler, kan pıhtısı bakımından daha yüksek riske sahiptir.
Büyük bir operasyon geçirmeyi düşünüyorsanız, doktorunuzu kombine doğum kontrol hapı kullanımınızla ilgili olarak bilgilendirmeniz gerekir.
Depresyon geçmişiniz varsa depresyonunuzun kötüleşmesi halinde doğum kontrol hapı kullanmaya devam etmeniz mümkün olmayabilir.
Doğum kontrol hapı ile ilgili olarak görülebilecek diğer riskler ise şunlar olabilmektedir:
- Doğum kontrol hapının başarısız olması ile kilo arasında ilişki bulunmaktadır. Yani pilin etkinliği, aşırı kilolu olunması halinde azalabilir.
- Doğum kontrol hapı kullanırken başka ilaçlar kullanılması konusunda dikkatli olunması gerekir. Bazı ilaçlar, hapların etkinliğini azaltabilmektedir.
- Drospirenon içeren haplar, vücudun su ve elektrolit seviyelerini düzenleyen hormonların bastırılmasına neden olabilir. Bu da potasyumu arttıran ilaçlarla etkileşime girmelerine neden olabilir.
Doğum Kontrol Hapı Yan Etkileri
Doğum kontrol hapı kullanıyorsanız, bazı istenmeyen yan etkilerle karşılaşabilirsiniz. Ancak bu yan etkiler genelde hapı kullanmaya başladıktan 2-3 ay sonra vücudunuzun, hapın içerisinde bulunan progestin ve/veya östrojene uyum sağlamasıyla ortadan kaybolmaktadır.
Doğum kontrol haplarının yan etkileri arasında şunlar yer alabilir:
- Baş ağrısı
- Göğüslerde hassasiyet
- Mide bulantısı
- Adet dönemleri arasında kanama
- Kombine doğum kontrol hapları ise ek olarak şu yan etkilere neden olabilir:
- Depresyon
- Cinsel istekte değişim
Yalnızca progestin içeren haplar, düzensiz lekelenmeler ile kanamalara neden olabilir.
Doğum kontrol hapı kullanmadan önce ilacın prospektüsünde yer alan bilgileri iyice okuduğunuzdan emin olun.
Doğum kontrol hapınızı akşam yemeğiyle birlikte ya da yatmadan önce almanız, mide bulantısını ya da kusmayı azaltma konusunda yardımcı olacaktır.
Doğum kontrol hapları nedeniyle görülen yan etkiler genelde insanların hapı bırakmasına neden olmaktadır. Yan etki yaşamanız durumunda hapı bırakmadan önce yaşadığınız yan etkilerden doktorunuza bahsedin. Bazı durumlarda hapın markasını değiştirmek yan etkilerin ortadan kalkmasına yardımcı olabilmektedir.
Doğum Kontrol Hapının Etkisini Azaltan İlaçlar
Doğum kontrol hapının etkin bir şekilde işe yaramasını etkileyen tek şey bu hapları her gün almak değildir. Örneğin, 2 günden fazla süren kusma ya da ishal gibi sorunlar, doğum kontrol hapının gebeliği engelleme konusundaki etkinliğini azaltabilir.
Doğum kontrol hapının etkisini azaltan ilaçlar şu şekilde olmaktadır:
- Bazı antibiyotikler
- Bazı antifungal ilaçlar
- Bazı HIV ilaçları
- Bazı epilepsi ilaçları
- Sarı kantaron otu
Doğum kontrol hapı kullandığınız esnada yukarıdaki hapları kullanmanız durumunda gebeliği önlemek için ek koruma sağlamak adına kondom gibi ek yöntemler kullanabilirsiniz. Doğum kontrol hapının etkinliğini azaltabilecek tüm sağlık sorunları ve ilaçlar konusunda doktorunuz sizi bilgilendirecektir.
Sonuç Olarak
Doğum kontrol hapı kullanıp kullanmayacağınıza karar vermeniz konusunda doktorunuzla birlikte hapın artılarını ve eksilerini konuşmanız gerekir. Bazı sağlık sorunları ya da ilaçlar, doğum kontrol haplarının kullanımı bakımından sorun yaratabildiği için sağlık sorunlarınız ve ilaç kullanımlarınız konusunda doktorunuzu bilgilendirmeniz önemlidir.
