Sezaryen Doğum, Riskleri, Süresi, Sonrası

 

Sezaryen doğum, bebeğin doğumunu gerçekleştirmek için karın ve rahimde kesi açılan cerrahi bir işlemdir.

Sezaryen doğum, hamilelik komplikasyonlarının gözlemlendiği durumlarda ya da daha önce sezaryen doğum yapıldıysa ve sezaryenden sonra normal doğum yapılması düşünülmüyorsa gerçekleştirilebilir. Ancak genellikle sezaryen ile doğum ilk kez yapılacaksa doğum süreci başlayana sezaryen gerekip gerekmediği belli olmaz.

Hamileyseniz, sezaryen sırasında ve sonrasında sizi nelerin beklediğini bilmek, sürece hazırlıklı olmanız açısından önem taşımaktadır.

Sezaryen Doğum Nedenleri?

Bazen siz ve bebeğiniz için sezaryen, normal doğumdan daha güvenlidir. Aşağıdaki durumların söz konusu olması halinde doktorunuz sezaryeni önerebilir:

Doğumun ilerlememesi: Doğumun ilerlemesinin durması sezaryen gerektiren başlıca durumlardan bir tanesidir. Saatlerce süren güçlü kasılmalardan sonra rahim hala yeterince açık değilse doğumun ilerlemesi durmuş olabilir.

Bebekte sorun olması: Doktorunuz bebeğin kalp atımlarında meydana gelen değişimlerden dolayı endişeli ise sezaryen en iyi seçenek olabilir.

Bebek ya da bebeklerin duruşunda anormallik: Bebeğin ayakları ya da popo kısmı doğum kanalına önce girdiyse ya da bebek yan duruyor veya omuzları kanala dönük ise (transvers) sezaryen ile doğum en güvenilir yöntem olabilir.

Çoklu gebelik: İkiz gebelikte doğumda ilk sırada olan bebeğin anormal bir pozisyonda olması gibi durumlarda ya da üçüz ve daha fazla gebeliklerde sezaryene ihtiyaç duyulabilir.

Plasentada sorun: Plasenta, rahim girişini kapamışsa doğum için sezaryen tavsiye edilir.

Kordon sarkması: Gebelik kordonu bebeğin önüne geçerek rahme sarkmışsa sezaryen ile doğum önerilebilir.

Sağlık sorunları: Kalp ya da beyin rahatsızlıkları gibi ciddi bir sağlık sorununuz varsa sezaryen ile doğum önerilebilir. Ayrıca doğum zamanı aktif genital uçuğunuz bulunuyorsa yine sezaryen ile doğum önerilecektir.

Mekanik tıkanma: Rahimde doğum kanalını engelleyen fibroid gibi bir yapının bulunması gibi durumlarda sezaryene ihtiyaç duyulabilir. 

Daha önce sezaryen geçirmiş olmak: Rahimdeki kesiğe ya da diğer faktörlere bağlı olarak bazen normal doğum mümkün olmamaktadır. Bu nedenle doktorunuz yine sezaryen ile doğum yapmanızı önerebilir.

Bazı kadınlar, doğumdan ya da normal doğumun olası komplikasyonlarından kaçınmak ya da planlanmış bir doğumun sağladığı kolaylıktan yararlanmak için ilk bebeklerinde sezaryen isteyebilirler. Ancak birden fazla çocuk sahibi olmayı düşünüyorsanız ilk doğumda genelde sezaryen önerilmez. Birden fazla sezaryen geçirmiş kadınlarda plasenta ile ilgili sorunlar yaşanabileceği gibi ağır kanama nedeniyle rahmin alınması gibi cerrahi operasyonların gerçekleştirilmesi gerekebilir. Bu nedenle ilk doğumunuz için planlı sezaryen düşünüyorsanız siz ve bebeğiniz için en iyi seçeneğin ne olacağını konuşarak birlikte en iyi kararı vermelisiniz.

Sezaryen Doğumun Riskleri

Diğer tüm büyük operasyonlar gibi sezaryenin de bazı riskleri bulunmaktadır.

Bebek için mevcut riskler şunlardır:

Solunum problemleri: Sezaryen ile olan doğumlarda yenidoğanın geçici takipnesi isimli, doğumdan sonra birkaç gün süren ve anormal bir şekilde hızlı soluma ile kendini gösteren rahatsızlık görülebilmektedir.

Ameliyat yaralanması: Nadir olarak görülmekle birlikte sezaryen sırasında bebeğin cildi kazara zarar görebilmektedir.

Sizin için mevcut riskler şunlardır:

Enfeksiyon: Sezaryen sonrası rahim içi iltihabı (endometrit) gelişebilmektedir.

Doğum sonrası kanama: Sezaryen, doğum sırasında ve sonrasında ağır kanama yaşanmasına neden olabilmektedir.

Anesteziye karşı reaksiyon göstermek: Bazı anestezi türlerine karşı vücut reaksiyon gösterebilmektedir. 

Kan pıhtısı: Sezaryen, özellikle de bacaklar ve pelvik organlardaki toplardamarlar içerisinde pıhtı (derin ven trombozu) oluşma riskini arttırabilmektedir. Eğer oluşan pıhtı ciğerlere ilerler ve kan akışını engellerse bu durum, hayati tehlikeye neden olabilir.

Yara enfeksiyonu: Sezaryenin aciliyetine ya da risk faktörlerine bağlı olarak keside enfeksiyon gelişme riski olabilmektedir.

Ameliyat yaralanması: Nadir olarak görülse de mesane ve bağırsaklarda ameliyattan dolayı yaralanmalar meydana gelebilmektedir. Sezaryen sırasında böyle bir yaralanma olması durumunda başka bir ameliyat daha gerekebilir.

Gelecek hamilelikler için artan riskler: Sezaryen sonrası gerçekleşecek olan hamileliklerde normal doğuma göre oluşabilecek ciddi komplikasyonların görülme riski artmaktadır. Ne kadar çok sezaryen geçirirseniz plasenta previa ve plasentanın rahim duvarına anormal bir şekilde tutunması olan plasenta akreata riski o kadar artar. Ayrıca önceki sezaryenden dolayı açılan kesinin normal doğum ile doğum yapılmaya çalışıldığında açılma riski vardır.

Sezaryen ameliyatı ne kadar sürer?

Her kadının durumu farklı olmakla birlikte sezaryen ile doğum en az 15-20 dakika sürmektedir. Doğum sonrası rahim ve alt karnın dikilmesi için ek olarak 45 dakikaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Sezaryen ile kaç kez doğum yapılır?

Her sezaryenden sonra uterus rüptürü, plasenta anormallikleri ve doğum sonrası kanama gibi ciddi komplikasyonlar yaşama riski artmaktadır. Bu komplikasyonlar hem siz hem de bebeğiniz için oldukça tehlikeli olabilmektedir. Her kadının iyileşme süreci farklı olduğu için bir kadın üç sezaryeni güvenli bir şekilde atlatabilirken bir başkası için ise bir sezaryenden sonrası riskli olabilmektedir.

Sezaryen ile birden fazla doğum yapan kadınlarda şu riskler görülebilmektedir:

Mesane ve bağırsak yaralanmaları: Üçüncü sezaryenden sonra mesane yaralanmaları riski yüzde 1’den fazla artmaktadır. Ayrıca ameliyat sonrası küçük bağırsakta tıkanıklık görülebilmektedir.

Ağır kanama: Herhangi bir sezaryen sonrası ağır kanama görülebilmektedir. Ancak özellikle üçüncü sezaryenden sonra kan transfüzyonu ihtiyacı ve rahmin alınmasına ihtiyaç duyulma durumları yüzde 1’den fazla artmaktadır.

Plasenta sorunları: Sezaryen sayısı arttıkça plasenta akreata ve plasenta previa gibi plasenta sorunları yaşanabilmektedir. Daha önce sezaryen ile doğum yaptıysanız doktorunuz sonraki hamileliklerde plasentanın konumunu ultrason ile tespit edilmesini önerebilir.

Sezaryen sonrası normal doğum riskleri nelerdir?

Hamileyseniz ve daha önce sezaryen ile doğum yapmışsanız normal doğum yapıp yapamayacağınızı merak ediyor olabilirsiniz. Sezaryen sonrası normal doğum yapmak pek çok kadın için mümkün olsa da normal doğumun uygun olup olmadığına karar vermek için pek çok faktör bulunmaktadır. 

Aşağıdaki durumlarda normal doğum riskli olabileceği için önerilmemektedir:

• Obezite (Vücut Kitle Endeksinin 30 ve üzerinde olması)
• Preeklampsi (Hamilelik boyunca yüksek tansiyon
• Yaş (Genelde 35 yaş ve üzeri)
• Önceki sezaryenin son 19 ay içerisinde gerçekleşmiş olması
• Fetüsün çok büyük olması

Rahimde önceki sezaryenden kalma yara izi de önemli bir etkendir. Sezaryen kesisi dikey şekilde atıldıysa normal doğum tercih edilmez. Böyle bir durumda yara izinin açılması ya da yırtılması olasıdır. Bu nedenle sezaryen ile doğum yapmak gerekir.

Sezaryen kesisi enine bir şekilde atıldıysa doktorunuz diğer risklerin düşük olması durumunda normal doğuma izin verebilir.

Sezaryen doğum ne zaman (kaçıncı hafta) olur?

Sezaryen ile doğum genelde komplikasyon riski olan 39 haftalık hamileliklerde tercih edilmektedir. Çoklu gebelik, plasenta previa ve bebekte sorun olması gibi durumlarda ise sezaryen ile erken doğum tercih edilebilmektedir. Bebekler 37. haftadan sonra gelişimlerini tamamlamış olsalar da doktorlar, genelde 39. haftaya gelene kadar sezaryen planlamayı tercih etmezler.

Sezaryene nasıl hazırlanılır?

Doğumun sezaryen ile gerçekleşeceği planlandıysa doktorunuz, anestezi komplikasyonu yaşama riskinin yükselmesine neden olabilecek tıbbi rahatsızlıkları öğrenmeniz için anestezi uzmanı ile konuşmanızı önerebilir

Sezaryenden önce doktorunuz bazı kan testleri yapılmasını da önerebilir. Bu testler, kan grubunuz ve hemoglobin (kırmızı kan hücrelerinin ana bileşeni) seviyeniz hakkında bilgiler sağlayacaktır. Bu bilgiler, sezaryen sırasında kan transfüzyonu gibi durumların gerekmesi halinde sağlık ekibinin yardımcı olmasını kolaylaştıracaktır.

Normal doğum yapmayı planlıyorsanız beklenmedik olaylara karşı dikkatli olmalısınız. Doğum zamanınızdan önce sezaryen olma olasılığınız hakkında doktorunuzla konuşmalısınız. Doktorunuza konu ile ilgili sorular sorarak, endişeleriniz paylaşarak ve sezaryenin en iyi seçenek olup olmadığını gözden geçirerek aklınızdaki her sorunun cevabını almalısınız. Acil bir durum halinde doktorunuz süreci açıklama ya da sorularınızı detaylı bir şekilde cevaplama şansı olmayabilir.

Sezaryen sonrası dinlenme ve iyileşme için zamana ihtiyaç duyacaksınız. Bu nedenle doğumdan sonraki haftalar için başka birinin yardımına ihtiyacınız olacaktır.

Bundan sonrası için daha fazla çocuk yapmayı planlamıyorsanız doktorunuzla uzun süreli geri döndürülebilir doğum kontrolü ya da kalıcı doğum kontrolü hakkında konuşabilirsiniz.

Sezaryenden Önceki Süreç

 

Sezaryen Ameliyatı Süreci

Doktorunuz, öncelikle bebeğin doğumu için karında ve rahminde kesik açacaktır.

Alt karında kesi: Doktorunuz karnınızın alt bölgesine kesi yapar. Bu kesi genelde yatay şekilde olur. Bazen ise göbekten kasık kemiğinin üstüne kadar olan kısımda dikey şekilde kesi yapılabilmektedir. Doktorunuz yağ dokuları ve bağ dokularını geçerek ve karın kaslarını ayırarak karın boşluğuna ulaşır.

Rahimde kesi: Rahimdeki kesi, rahmin alt kısmına yatay bir şekilde açılır. Ancak plasenta previa gibi rahimde ya da bebekte komplikasyon olma durumuna bağlı olarak başka şekilde rahim kesileri de yapılabilmektedir.

Doğum: Karın ve rahimdeki kesiler sayesinde bebeğin doğumu gerçekleşir. Doktor, bebeğin ağzındaki ve burnundaki sıvıları temizler ve sonrasında göbek bağını keser. Plasenta rahimden çıkarıldıktan sonra ise dikişlerle kesik kapatılır.

Sezaryen Ameliyatı Sonrası Süreç

Sezaryen sonrası birkaç gün hastanede kalmanız gerekebilir. Doktorunuz ameliyat sonrasında ağrılarınızın rahatlatmak için yapılabilecek şeyleri sizinle konuşacaktır.

Anestezinin etkileri geçmeye başladıktan sonra bol bol sıvı içmeniz ve yürümeniz tavsiye edilir. Bunları yapmanız kabızlığın ve derin ven trombozunun önlenmesine yardımcı olacaktır. Ameliyatınızı gerçekleştiren sağlık ekibi, ameliyat kesisini enfeksiyona karşı gözlemleyecektir. Ayrıca mesane kateteri hala takılıysa en kısa zamanda kateter çıkarılacaktır.

Kendinizi iyi hissettiğiniz an bebeğinizi emzirmeye başlayabilirsiniz. Sizinle ilgilenen hemşirelere nasıl durmanız ve bebeğinizi emzirirken nasıl destekleyeceğiniz gibi konularda danışabilirsiniz. Ameliyat ağrılarınıza yönelik olarak kullanacağınız ilaçların seçimini ise doktorunuz emzirme durumunu göz önüne alarak yapacaktır.

Hastaneden ayrılmadan önce doktorunuzla koruyucu bir bakıma ihtiyacınız olup olmadığını konuşmalısınız. Mevcut aşılarınızın sizin sağlığınızı ve bebeğinizin sağlığını koruyacağınızdan emin olmalısınız.

Sezaryen Ameliyatı Sonrası Evde Yapılacaklar

Sezaryen sonrası iyileşme sürecinde rahatsızlık hissi ve yorgunluk yaygın olarak görülmektedir. İyileşme sürecini teşvik etmek için şunları yapabilirsiniz:

İyileşmek için acele etmeyin: Mümkün olan her zaman dinlenmeye çalışın. Kendiniz ve bebeğiniz olan her şeyi elinizin altında bulundurun. İlk haftalarda bebeğinizden ağır olan hiçbir şeyi kaldırmamaya özen gösterin. Ayrıca çömelmiş vaziyette bir şeyleri kaldırmaktan kaçının.

Ağrıyı rahatlatmak için yöntemler kullanın: Kesi atılan yeri rahatlatmaya yönelik olarak doktorunuz ısıtıcı ped, ibuprofen, parasetamol ve başka ilaçlar önerebilir. Pek çok ağrı kesici emziren kadınlar için uygundur.

Cinsel ilişkiden kaçının: Sezaryen sonrası enfeksiyonu önlemek için 6 hafta boyunca ilişkiye girmekten kaçınmalısınız.

Ameliyat sonrasında kendinizi frenlere basarken rahat hissedene kadar ve kör noktaları kontrol etmek için bükülmeniz gereken durumlarda ağrı kesiciye ihtiyaç duymayıncaya kadar araba kullanmayı bırakabilirsiniz. Bu durum bir ya da iki hafta sürebilir.

Sezaryen kesisinde enfeksiyon olup olmadığını da ara sıra kontrol etmelisiniz. Herhangi bir işaret ya da belirti yaşıyor olma ihtimalinize karşı dikkatli olmalısınız. Aşağıdaki durumları gözlemliyorsanız doktorunuzla iletişime geçmelisiniz:

• Kesi kırmızıysa ve şişmişse ve akıntı sızıyorsa
• Ateşiniz varsa
• Ağır kanamanız varsa
• Giderek kötüleşen ağrı varsa

Doğumdan hemen sonra ruh halinizde ciddi değişimler, iştah kaybı, aşırı yorgunluk ve hayattan zevk almama gibi durumlar gözlemliyorsanız doğum sonrası depresyonu yaşıyor olabilirsiniz. Depresif olduğunuzu düşünüyorsanız doktorunuzla iletişime geçmelisiniz. Özellikle belirtileriniz kendi kendilerine ortadan kaybolmuyorsa, bebeğinize bakarken ya da günlük işlerde zorluk yaşıyorsanız ya da kendinize ya da bebeğinize zarar verme gibi düşünceleriniz varsa mutlaka destek almalısınız.

Doğum sonrası bakım için doktorunuzu tek sefer ziyaret etmeniz yetmez. Doğumdan sonraki doktor ziyaretleriniz düzenli olmalıdır. Özellikle doğum sonrası ilk üç hafta doktorunuzla iletişim halinde olmalısınız. Doğumdan sonraki 12 hafta içerisinde ise doğum sonrası kapsamlı bir değerlendirme için doktorunuzla görüşmelisiniz.

Bu randevu sırasında doktorunuz, ruh haliniz ve duygusal durumunuz hakkında değerlendirmeler yapacak, doğum kontrolü ve sonrasında tekrar bebek istiyorsanız iki doğum arasında olması gereken süre hakkında bilgilendirme yapacak, bebeğin bakımı ve beslenmesi ile ilgili bilgileri gözden geçirecek ve uyku alışkanlığınız ile buna bağlı olarak yorgunluğunuz hakkında sorular soracak ve fiziksel muayene gerçekleştirecektir.

Bu muayene; karın, vajina, rahim ağzı ve rahim kontrolü de dahil olmak üzere iyileşmeyi kontrol etmek için içerebilmektedir. Bazı durumlarda bu muayene, sezaryen kesisinin kontrolü için daha erken dönemde gerçekleştirilebilmektedir. İyileşme süreciniz ve bebeğinize bakım ile ilgili sorularınızı da doktorunuza bu ziyaretinizde sorabilirsiniz.